Sáng 4-1, Bộ trưởng GTVT Nguyễn Văn Thể đã thay mặt Chính phủ trình bày trước Quốc hội tờ trình về dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021 – 2025.
Gần 147 nghìn tỉ để làm 729 km cao tốc
Theo Bộ trưởng GTVT, tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông theo quy hoạch dài 2.063 km, đã đưa vào khai thác 478 km, đang đầu tư 829 km, còn lại 756 km chưa đầu tư.
“Với vai trò là trục huyết mạch, cần sớm hoàn thành để tạo động lực, sức lan tỏa phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh quốc gia, tại Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Kết luận số 11-KL/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Nghị quyết số 16/2021/QH15 của Quốc hội đã đề ra mục tiêu “đến năm 2025, cơ bản hoàn thành tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông””- Bộ trưởng GTVT nhấn mạnh.
Bộ trưởng GTVT Nguyễn Văn Thể.
Theo đó, phạm vi đầu tư giai đoạn 2021-2025 là 729 km gồm các tuyến Bãi Vọt (Hà Tĩnh) - Cam Lộ (Quảng Trị), Quảng Ngãi - Nha Trang và Cần Thơ - Cà Mau, chia thành 12 dự án thành phần có thể vận hành khai thác độc lập.
Riêng 27 km còn lại gồm đoạn Hòa Liên - Túy Loan triển khai theo dự án riêng và cầu Cần Thơ 2 đầu tư sau 2025.
Về quy mô, Chính phủ kiến nghị đầu tư phân kỳ theo quy mô bốn làn xe bề rộng nền đường 17 m, toàn bộ các yếu tố kỹ thuật khác đáp ứng tốc độ thiết kế 100 - 120 km/giờ.
Về hình thức đầu tư, Bộ trưởng Thể cho hay: “Chính phủ đã chỉ đạo nghiên cứu đầu tư dự án theo phương thức PPP. Tuy nhiên, từ thực tiễn triển khai các dự án trong thời gian qua cho thấy, việc đầu tư theo phương thức PPP còn gặp nhiều khó khăn”. Theo đó, Chính phủ kiến nghị chuyển sang hình thức đầu tư công, sau khi hoàn hành sẽ nhượng quyền thu phí để thu hồi vốn Nhà nước.
Cũng theo ông Thể, dự kiến 729 km cao tốc sẽ có tổng mức đầu tư khoảng 146.990 tỉ đồng, trong đó giai đoạn 2021 - 2025, bố trí khoảng 119.666 tỉ đồng (chiếm 81,4%). Tại Nghị quyết số 29/2021/QH15 Quốc hội đã bố trí 47.169 tỉ đồng, phần còn thiếu (khoảng 72.497 tỉ đồng) Chính phủ kiến nghị cân đối từ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội và từ nguồn vốn NSNN đã bố trí cho ngành giao thông vận tải trong giai đoạn 2021 - 2025.
Giai đoạn 2026 - 2030 bố trí khoảng 27.324 tỉ đồng (chiếm 18,6%), gồm chi phí dự phòng và chi phí bảo hành công trình.
Sơ bộ nhu cầu sử dụng đất của Dự án khoảng 5.480 ha, thực hiện giải phóng mặt bằng một lần theo quy hoạch được phê duyệt. Dự kiến, giai đoạn chuẩn bị dự án từ năm 2021 – 2022, thực hiện giải phóng mặt bằng, tái định cư năm từ năm 2022 - 2023; khởi công năm 2023 và hoàn thành vào năm 2025.
“Với tiến độ nêu trên, trường hợp không phát sinh các tình huống phức tạp đến cuối năm 2025 có thể thông xe kỹ thuật toàn bộ các dự án thành phần và đưa vào khai thác một số đoạn tuyến, các đoạn tuyến phức tạp về kỹ thuật (các công trình cầu lớn, hầm lớn, xử lý đất yếu…) sẽ hoàn thành đưa vào khai thác năm 2026” – Bộ trưởng GTVT nói.
Chưa có cơ chế Nhà nước nhượng quyền thu phí các dự án
Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh, cho biết cơ quan này nhất trí với sự cần thiết đầu tư dự án theo chủ trương của Đảng và Quốc hội.
Cơ quan thẩm tra cũng cho rằng đề xuất của Chính phủ chuyển hình thức đầu tư dự án từ PPP sang đầu tư công là có cơ sở nhằm đảm bảo mục tiêu hoàn thành dự án vào năm 2025.
Tuy nhiên cơ quan thẩm tra đề nghị Chính phủ cần khẩn trương rà soát, xử lý dứt điểm những tồn tại, hạn chế hiện nay đối với loại hình đầu tư theo phương thức PPP. Qua đó tiếp tục đẩy mạnh việc đầu tư các dự án kết cấu hạ tầng giao thông khác theo phương thức đầu tư này, bảo đảm thực hiện thành công chủ trương lớn của Đảng, Quốc hội về việc thu hút khu vực tư nhân tham gia đầu tư kết cấu hạ tầng.
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh
Về thu hồi vốn đầu tư, đại diện cơ quan thẩm tra cho hay Chính phủ dự kiến sẽ thực hiện nhượng quyền thu phí các dự án thành phần của Dự án. Tuy nhiên, cơ chế nhượng quyền thu phí, tổ chức thu phí các dự án đường cao tốc do nhà nước đầu tư đến nay vẫn chưa được ban hành.
Đồng thời, qua giám sát, Ủy ban Kinh tế nhận thấy, các quy định và công tác tổ chức thực hiện về thu phí tự động không dừng của các dự án giao thông BOT vẫn còn nhiều hạn chế, bất cập. Vì vậy, Chính phủ cần khẩn trương rà soát, hoàn thiện quy định pháp luật, khắc phục những tồn tại, hạn chế về nội dung này.
Liên quan tiến độ, cơ quan thẩm tra cho rằng, cần khoảng ba năm để khởi công và khoảng 2-3 năm để thi công, khả năng đến năm 2026 mới hoàn thành toàn tuyến. Do đó, Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ xem xét điều chỉnh lại tiến độ hoàn thành.
“Ngoài ra, qua kết quả thực hiện giám sát dự án xây dựng đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020 cho thấy những khó khăn, vướng mắc về thiếu nguyên vật liệu, giá nguyên vật liệu tăng cao, bãi đổ thải... Vì vậy, đề nghị Chính phủ cần có các giải pháp và chỉ đạo quyết liệt để xử lý những vấn đề nêu trên, tránh ảnh hưởng đến tiến độ, chất lượng Dự án” – Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế nói.
