Đó là vào năm 2010, tôi đứng trước một cơ hội bất ngờ. Chính xác lúc đó, tôi kiếm được 20 tỉ VNĐ trong khi giá USD lúc đó chỉ khoảng 17.000 đến 18.000 VNĐ/USD. Tôi nghĩ khoản tiền đó chính là cơ hội rất tốt để có được đòn bẩy kinh tế, nhằm hiện thực hóa những việc muốn làm nhưng còn đang dang dở.

Đây là một câu chuyện rất dài. Việc tôi kiếm được 1 triệu USD vào năm 2010 xuất phát từ lịch sử làm việc trong quá khứ của chính mình. Trước đó, tôi là kỹ sư phụ trách mảng thiết bị di động trong một công ty con của một mạng điện thoại di động CDMA. Tại thời điểm đó, phần lớn các máy điện thoại di động ở Việt Nam và trên toàn cầu đều là các máy được khóa mạng. Máy di động hồi đó khá đắt nhưng chỉ sử dụng được cho một mạng di động đó thôi.

Năm 2006-2007, mạng di động nơi tôi làm việc tiến hành chuyển mạng sang công nghệ GSM. Khi đó, công ty gặp vấn đề là hơn 2 triệu điện thoại CDMA của khách hàng cần phải mở khóa mã thì mới có thể chuyển sang dùng tạm SIM của nhà mạng khác trước khi hồi về mạng mới, nếu không nó sẽ trở thành cục gạch, mà người dùng lại nằm rải rác trên toàn quốc. Bài toán thu hồi máy từ khắp nơi về Hà Nội để mở khóa mã thật sự khiến nhiều người đau đầu.

Việc thu hồi về mở khóa là rất khó khăn, rồi vấn đề quy trình thu hồi và cho khách hàng mượn sử dụng trong thời gian chờ mở khóa. Thêm vào đó, kể cả gom được về, các hãng cũng khó chấp nhận việc mở khóa cho các sản phẩm họ đã bán ra, và nếu có chấp nhận thì việc tạm nhập tái xuất điện thoại cũ về nhà máy để xử lý mở mã và quay trở lại cũng gặp nhiều rào cản. Chi phí cho việc thực hiện rất lớn.

Trong vai trò công ty thành viên của nhà mạng đó, chúng tôi phải tìm cách làm sao để có thể mở khóa các điện thoại đó ngay tại trong nước. Tôi tìm tòi các giải pháp đang có, phát triển riêng phần mềm có thể mở mạng cho các thiết bị CDMA dù chúng gồm nhiều chủng loại khác nhau. Lúc ấy, tôi là người duy nhất đảm trách công việc này và một bạn hỗ trợ các thủ tục giấy tờ.

Bên cạnh công nghệ, tôi phải hình dung ra quy trình phối hợp để làm sao máy thu hồi về nhanh nhất, đổi máy cho khách, đào tạo kiến thức cho các bộ phận trực tiếp như: Tổng đài, cửa hàng để sao cho ít khiếu nại nhất.

Bản thân tôi không nghĩ mình sẽ được gì từ việc này, bởi hồi đó công ty ai cũng bộn bề cho việc chuyển đổi, nhìn ra thứ gì cũng phải chi tiền. Khi trách nhiệm đến tay, mình phải làm việc làm sao để kết quả là tốt nhất, dù thực tế có nhiều ngày phải về rất muộn, về đến nơi đang ăn cơm cũng có điện thoại yêu cầu hỗ trợ. Khi việc unlock quy mô lớn hoàn thành, gói ghém cho xong mọi việc, tôi nghỉ việc ở công ty mà không đòi hỏi bất cứ lợi ích gì cho mình. Tháng 3/2010 tôi và 3 cộng sự thành lập Thủ Đô Multimedia.

Toàn bộ quy trình mở máy cho nhà mạng ấy giúp tôi nắm giữ công nghệ, hiểu cách tổ chức một quy trình thực hiện trên quy mô toàn quốc, nắm bắt các phương thức phối hợp… Ngoài ra, tôi cũng kết nối được với các nhà phân phối điện thoại trên khắp cả nước. Việc tới tận kho, hỗ trợ, đào tạo cho họ giải quyết vấn đề đã giúp tôi có thiện cảm từ họ.

Thủ Đô Multimedia thành lập được 6 tháng, lúc đó thiết bị D-Com 3G để truy cập Internet di động bùng nổ ở Việt Nam, song các nhà mạng đều khóa mã thiết bị. Lúc ấy, có một doanh nghiệp phía Nam ký hợp đồng nhập 1 triệu thiết bị D-Com 3G với một nhà mạng. Tuy nhiên, vì lý do nào đó hợp đồng này đã không được thực hiện.

Điều đó khiến doanh nghiệp này rơi vào thế mắc kẹt. Giống như câu chuyện unlock điện thoại của vài năm trước, việc tạm nhập, tái xuất các thiết bị này gặp một loạt các vấn đề và không khả thi. Tuy nhiên, chính câu chuyện mở mã quy mô lớn cho hơn 2 triệu thiết bị di động của tôi vài năm trước đã khiến họ tìm tới.

Thời điểm đó, một thiết bị D-Com 3G có giá khoảng 800.000 VNĐ, tương đương 1/3 tháng lương cơ bản của người lao động. Với giá thành 15-17 USD/thiết bị, lô hàng đó có giá trị khoảng 15-17 triệu USD. Tôi nhận sẽ unlock cho họ với giá 20.000 VNĐ/chiếc, đó là một mức giá quá hợp lý cho cả hai bên và họ lập tức đồng ý, giao toàn bộ số hàng đó cho tôi và yêu cầu phải mở khóa trong 2 tuần.

Họ giao toàn bộ lượng thiết bị trị giá 15-17 triệu USD cho tôi. Khối lượng thiết bị khổng lồ này đòi hỏi tôi phải thực hiện quy trình để unlock, kiểm tra và đóng gói trở lại mà không gây bất cứ ảnh hưởng nào tới thiết bị. Kinh nghiệm của quá khứ, và sức chịu đựng khi làm việc tập trung ở cường độ cao từ những năm trước đã giúp tôi làm được đơn hàng này suôn sẻ. Nửa tháng sau, mọi việc hoàn tất và doanh nghiệp kịp bán sản phẩm ra thị trường trước khi thiết bị nhập khẩu của đối thủ đổ về.

Cũng phải chia sẻ thế này, khi tôi có 1 triệu USD đầu tiên, nhiều người bạn xung quanh mình cũng đã có khoản tiền ấy. Đó là điều tôi thấy rất may bởi có thể học hỏi được từ các bạn ấy. Nhờ họ, tôi biết với ngần này tiền lên làm như thế nào. Trong các bạn cấp 3 của tôi, những người thành công rất nhiều.

Ngoài ra, tự thấy mình là người yêu công việc, tiền không phải thứ thay đổi được đam mê của tôi. Kết hợp điều đó với môi trường xung quanh, tôi thấy nó là đòn bẩy rất tốt để chi tiền đầu tư vào những công việc mà hiện nay mình cần. Làm trong ngành công nghệ, mua sắm thiết bị không hề rẻ. Từ đó, tôi dùng phần lớn tiền để phát triển Thủ Đô Multimedia.

Lúc tôi kiếm được 1 triệu USD đó, Thủ Đô Multimedia đã phát triển được 6 tháng. Từ những ngày đầu tiên, công ty chỉ có 4 người. Hồi đó, trước khi có tiền, tôi phải làm chính ở 1 công ty khác, buổi chiều và những ngày nghỉ qua Thủ Đô để kiểm soát công việc. Buổi tối các ngày trong tuần, tôi làm thêm ở một công ty khác nữa để có thể có tiền nuôi doanh nghiệp.

Thời gian đầu, chưa có văn phòng, chúng tôi thuê 1 căn phòng ở nhà nghỉ giá 3 triệu/tháng để công việc bắt đầu được nhanh nhất. Sau đó, chúng tôi chuyển văn phòng xuống Giáp Bát bởi nó tiện cung đường sáng đi làm, chiều quay về đó để giải quyết công việc. Sau đó, mình lại đi làm thêm. Hồi đó chưa có kế toán trưởng, mình kiêm nhiệm tất cả, nên mình cũng có thêm nhiều kinh nghiệm.

Khi kiếm được 1 triệu USD, tôi thấy nó thực sự rất tốt. Thời điểm ấy, doanh nghiệp cần rất nhiều tiền bởi ngoài kinh phí để sản xuất sản phẩm, chúng tôi còn cần tiền làm marketing nữa. Nó thực sự giúp tôi trút được gánh nặng trên vai mình.

Song hành cùng doanh thu còn nhỏ của công ty, khoản tiền này có thể giúp mọi người vững tin phát triển. Hồi đó, tôi luôn nói với các bạn rằng: "Nếu có gì xảy ra, tôi đảm bảo mọi thứ sẽ được giữ nguyên trong 3 năm tiếp theo để có thể làm được thứ gì đó mới. Cho đến khi bỏ game đi làm giải pháp truyền hình, tôi cũng nói rằng các bạn cứ vững tin phát triển sản phẩm, tôi có thể đảm bảo 3 năm giữ nguyên lương thưởng, chế độ trong mọi hoàn cảnh".

Theo tôi, 1 triệu USD đến từ việc tôi quên mình để làm việc. Công việc ấy ngày xưa không ai giao nhưng mình tự làm hết. Không ai bắt buộc mà mình thấy trách nhiệm phải làm và quyết tâm làm đến cùng. Mình làm không tính toán đến thiệt hơn, làm vì nếu công việc ấy mình gánh vào thì bao người bớt khổ và những anh em làm cùng tôi ở nhà mạng ngày xưa, với sự máu lửa ấy, đều đã trưởng thành.

Bây giờ, tôi luôn cố gắng làm sao để tạo ra môi trường làm việc cho các bạn lao động quên mình và thời gian lao động ấy mang lại giá trị cho chính bản thân các bạn. Tôi hay nói với các bạn trong công ty: Thủ Đô Multimedia sẽ không bao giờ bóc lột chính các nhân viên của mình.

Đồng sáng lập, những người trụ cột Thủ Đô Multimedia từ thời gian đầu rất đồng lòng. Mọi người quyết tâm phải làm được sản phẩm có chỗ đứng trên thị trường, bằng năng lực của người Việt mình. Mọi người đồng lòng chạy theo. Những chính sách rất riêng, rất khác biệt của công ty cũng là động lực giúp giữ các bạn gắn bó với công ty.

Ngoài môi trường làm việc mang tính đặc thù, ngay từ đầu, Thủ Đô Multimedia đã trở thành doanh nghiệp hiếm hoi có kỳ nghỉ đông bên cạnh kỳ nghỉ hè truyền thống. Cứ giữa tới cuối tháng 11, chúng tôi đi nghỉ đông. Một quy định được duy trì suốt từ ngày đầu thành lập là mọi người chỉ được đi một mình, không được đưa gia đình, người yêu đi theo. Chúng tôi muốn có một môi trường mọi người không vướng bận, sống hết mình trong thời gian đó.

Đi nghỉ đông, chúng tôi chọn đi núi. Có điểm hay là vào những ngày cuối tháng 11, cảnh núi rừng rất đẹp, không khí giống với Tết dưới miền xuôi trong 1-2 tháng nữa với hoa đào hoa mai rực nở, với những cảnh chợ phiên đồng bào vùng cao sắm Tết. Ngoài khác biệt, nghỉ đông còn ý nghĩa khác là để người của Thủ Đô Multimedia thấy Tết trước mọi người. Tết thức tỉnh mình trước mọi người thì cũng hình thành suy nghĩ làm sao mà trong công việc, mình cũng "đón Tết" trước mọi người. Không khí đó tạo ra môi trường có điểm khác.

Kỳ nghỉ hè, Thủ Đô Multimedia sẽ mời cán bộ và người thân của họ đi cùng. Với ý nghĩa nghỉ đông là riêng cho mình, nghỉ hè là dành cho tất cả để như một đại gia đình lớn. Có nhiều bố mẹ được con đưa đi nghỉ cùng công ty thì đó cũng là lần đi du lịch đầu tiên trong đời của họ. Khi được đi như thế, các phụ huynh thấy con mình ở trong môi trường như vậy rất yên tâm.

Ở chiều ngược lại, trong lúc khó khăn, con muốn nghỉ, đó có thể là sợi dây để giữ các bạn ở lại môi trường này bởi chính lời khuyên từ các bậc phụ huynh. Phần lớn trụ cột của công ty cách đây 10 năm giờ vẫn ở lại cùng công ty.

Du lịch hè, chúng tôi hướng tới chọn những khu nghỉ 5 sao. Chúng tôi đi nghỉ ở những khu nghỉ 5 sao để các bạn thấy được rằng người trưởng thành sống như thế nào, sống trong môi trường như thế sẽ giúp các bạn có nhiều trải nghiệm để hướng đến khát vọng 5 sao.

Thời điểm đầu, chúng tôi không bị ảnh hưởng gì nhiều, nhưng tháng 8 và tháng 9 năm nay, những tác động bắt đầu lớn khi có nhiều mảng dịch vụ doanh số đang tốt nhưng bỗng dưng bị đình trệ và không có cách nào cứu vãn. Tuy nhiên, ở mặt khác, chúng tôi có nhiều mảng phát triển mạnh và tựu chung lại, tổng doanh thu vẫn tăng.

Dẫu vậy, duy trì hoạt động trong giai đoạn dịch bệnh là điều khó khăn. Khi mọi thứ đình trệ, chúng tôi vẫn phải nỗ lực để đảm bảo không gì bị dừng lại bởi tôi biết, dừng lại là rất khó gượng dậy, rất khó phục hồi. Chúng tôi phải ngồi tính toán lại, dự báo tình hình để quyết định thúc đẩy mảng nào và cắt bỏ mảng nào khi khả năng phục hồi không còn nữa.

Khi giai đoạn khó khăn nhất mà chúng tôi không dừng lại, đến lúc dễ thở hơn, chúng tôi sẽ ở trên ngưỡng phát triển mới.

Nếu để nói về lời khuyên cho các bạn trẻ muốn tạo dựng công việc, sự nghiệp kinh doanh của mình, tôi nghĩ rằng tôi có 3 điều chia sẻ:

Thứ nhất, tôi muốn thay từ "khởi nghiệp" bằng "lập nghiệp". Khởi là rất đầy đủ, giống như khởi công 1 ngôi nhà, phải có chắc năng lực mới xây. Hãy dùng từ khác để thức tỉnh các bạn trẻ, nên dùng lập nghiệp.

Lập nghiệp là tay trắng bước vào 1 vùng kinh tế mới để tìm cách tồn tại. Ngồi đây hôm nay phải nghĩ mai làm gì để tồn tại. Từ đó, ý nghĩa về mặt sản phẩm sẽ sát thị trường hơn, giúp các bạn luôn luôn phải suy nghĩ để được thị trường chấp nhận. Cùng với đó, tính bay bổng giảm đi dù làm công nghệ không thể thiếu bay bổng. Hãy dùng từ lập nghiệp cho những công cuộc như thế này, từ đó, giúp tâm thế các bạn tốt hơn. Làm hôm nay phải nghĩ tới ngày mai sống bằng gì.

Ngoài ra, khởi nghiệp thì tỷ lệ thành công chỉ một vài phần trăm nhưng lập nghiệp, tỷ lệ thành công phải lên tới 50%. Thay đổi về truyền thông 1 từ thôi, tôi nghĩ hiệu quả sẽ tăng tới 10 lần.

Điều thứ hai, với kinh nghiệm của mình, tôi thấy rằng không phụ thuộc vào lập nghiệp như thế nào nhưng việc lao động quên mình trong những môi trường phù hợp là quan trọng. Có thể thời điểm ấy, vài năm ấy mình không được doanh nghiệp ghi nhận xứng đáng bằng giá trị vật chất nhưng đó là môi trường tốt để tích lũy giá trị bản thân. Nó là giá trị giúp mình trưởng thành, ngay cả khi mình đi doanh nghiệp khác.

Ngoài ra, có 1 môi trường để lao động hết mình, đặc biệt với các bạn trẻ, quan trọng hơn nhiều so với sự sòng phẳng lúc này.

Điều cuối cùng, với vai trò người đi trước, mình thấy các bạn trẻ nhanh hơn thế hệ của mình nhiều. Tuy nhiên, cái các bạn ấy còn thiếu là kinh nghiệm về thị trường và sản phẩm, mà điều này có đủ từ những người đi trước. Trong phần mềm có điểm quan trọng là sự kế thừa. Các bạn trẻ nên tâm niệm điều đó và nên ra ngoài nhiều, giao tiếp nhiều thay vì chỉ ngồi với máy tính.

Ánh Dương