Khi căng thẳng Mỹ - Trung Quốc gia tăng hè năm ngoái, CEO JPMorgan Chase & Co Jamie Dimon lại tuyên bố muốn đến Hong Kong càng sớm càng tốt. Ông đã thực hiện điều này vào tháng 11, trở thành lãnh đạo ngân hàng lớn đầu tiên của Mỹ đến một lãnh thổ thuộc Trung Quốc kể từ khi đại dịch bắt đầu.
Chuyến thăm này được thông báo là để cảm ơn hàng nghìn nhân viên của hãng đang làm việc tại đây. Nhưng nó cũng là sự thông báo về cam kết của công ty này với Hong Kong, cũng như Trung Quốc nói chung. Đây là nơi JPMorgan hiện quản lý khoảng 20 tỷ USD, chủ yếu là các khoản vay, tiền gửi, giao dịch, đầu tư.
Một số chính trị gia Mỹ đã kêu gọi các công ty tránh xa Trung Quốc, do lo ngại về an ninh quốc gia và nhân quyền. Tuy nhiên, các ngân hàng Mỹ lại làm ngược lại. JPMorgan hồi tháng 8 kiểm soát hoàn toàn một liên doanh về chứng khoán với đối tác Trung Quốc. Họ hiện muốn làm điều tương tự với mảng quản lý tài sản đang sở hữu một phần.
Văn phòng tại Thượng Hải của JPMorgan Chase. Ảnh: IC
Morgan Stanley cũng đang tìm cách có 5 giấy phép ngân hàng mới ở Trung Quốc năm 2022. Goldman Sachs Group thì sẽ tăng gấp đôi nhân lực tại đây. Citigroup tháng trước nộp đơn xin cấp phép mảng giao dịch chứng khoán và ngân hàng đầu tư, tuyển dụng thêm 100 nhân viên tại nước này.
Cả chính phủ Mỹ và chính phủ Trung Quốc đều đang siết kiểm soát các công ty Trung Quốc niêm yết tại New York. Tuy nhiên, các nhà băng Mỹ lại muốn có phần trong nền kinh tế lớn nhì thế giới, cũng là nước phát hành cổ phiếu nhiều thứ nhì toàn cầu. Họ đang tăng tốc tiếp cận thị trường này.
"Tôi không nghĩ chúng tôi có lựa chọn khác", Gokul Laroia – CEO mảng châu Á – Thái Bình Dương của Morgan Stanley cho biết. Ông nói rằng nhà băng coi Trung Quốc là cơ hội lớn và sẽ cạnh tranh tại thị trường này cũng như quốc tế. Dù các ngân hàng toàn cầu chưa kiếm được nhiều từ Trung Quốc, tiềm năng vẫn là khổng lồ. "Nếu anh cứ nói rằng sẽ không đầu tư vào các nền tảng ở đại lục đâu, vì không có lãi, tôi cho rằng anh đang bỏ lỡ cơ hội đó", ông nói.
Wall Street từ lâu đã coi Trung Quốc là thị trường béo bở cuối cùng trong nhóm thị trường sơ khai. Và 2021 lẽ ra là năm các khoản đầu tư khổng lồ của họ bắt đầu đơm hoa kết trái. Các ngân hàng nước ngoài cũng đã được quyền sở hữu toàn bộ liên doanh và mở công ty quản lý tài sản riêng. Tuy nhiên, cuối năm 2020, Bắc Kinh đột ngột yêu cầu Ant Group hủy IPO trị giá tới 35 tỷ USD vào phút chót. Việc này khiến các nhà băng như JPMorgan và Citigroup mất gần 400 triệu USD phí. Sau đó, chính sách siết kiểm soát ngành công nghệ, giáo dục và bất động sản khiến nhu cầu IPO tại đây sụt giảm.
Bên cạnh đó, Mỹ cũng yêu cầu các công ty Trung Quốc niêm yết tại đây phải tăng minh bạch tài chính. Giới chức Trung Quốc thì buộc hãng gọi xe Didi Global rút niêm yết tại Mỹ do lo ngại bảo mật dữ liệu. Bắc Kinh cũng lấp lỗ hổng về chính sách mà nhiều công ty đã dựa vào để IPO tại Mỹ.
Kết quả là giá trị các thương vụ niêm yết của công ty Trung Quốc giảm 52% năm ngoái. Nguồn thu từ phí IPO của các nhà băng như Goldman Sachs cũng sụt giảm theo. Năm 2020, các ngân hàng thu tới hơn 1 tỷ USD phí IPO từ các công ty Trung Quốc niêm yết tại Mỹ. Năm ngoái, con số này chỉ còn 625 triệu USD.
Các công ty Trung Quốc đang ngày càng ít có nhu cầu niêm yết tại nước ngoài, do có thể dễ dàng niêm yết tại Hong Kong hoặc sàn Thượng Hải, Thâm Quyến. Peter Alexander – một cố vấn về quản lý tài sản tại Trung Quốc trong gần 20 năm qua cho biết một quan chức cấp cao Trung Quốc gần đây nói với anh rằng: "Peter, hãy nói với các khách hàng của anh rằng chúng tôi chào đón họ rót vốn vào đây, nhưng chúng tôi không cần thị trường vốn của nước họ nữa".
Tăng hiện diện tại thị trường Trung Quốc là nước đi đầy rủi ro. Các công ty môi giới quốc doanh có đội ngũ nhân viên hùng hậu làm việc với các doanh nghiệp lớn và startup Trung Quốc. Và trong khi nhóm công ty tài chính toàn cầu ghi nhận mức lỗ tổng cộng 48 triệu USD tại Trung Quốc đại lục năm 2020, các ngân hàng đầu tư Trung Quốc lãi tổng cộng 24,4 tỷ USD.
Khi nhìn vào các số liệu, ngân hàng nước ngoài cũng chưa có bước tiến đáng kể tại Trung Quốc sau nhiều năm cố gắng. Goldman chỉ xếp thứ 15 tại Trung Quốc trong hoạt động phát hành cổ phiếu năm ngoái. Các ngân hàng ngoại cũng chưa bao giờ tham gia được vào thị trường trái phiếu địa phương.
Các ngân hàng nước ngoài đang xin thêm giấy phép để mở rộng hoạt động sau hàng thập kỷ hợp tác với đối tác Trung Quốc. Đến nay, họ mới chỉ chiếm phần nhỏ trong thị trường 45.000 tỷ USD. Họ cũng cho biết khi ngày càng nhiều tiền đổ vào Trung Quốc, giao dịch và quản lý tài sản sẽ là những lĩnh vực có tốc độ tăng trưởng khổng lồ. Dòng vốn nước ngoài đổ vào chứng khoán Trung Quốc quý III năm ngoái chiếm 15%, tăng so với chỉ 3% năm 2013, theo Morgan Stanley.
Dù vậy, các công ty tài chính Mỹ đang vấp phải sự chỉ trích từ quê nhà. Thượng nghị sĩ Mitt Romney gọi khoản đầu tư của tỷ phú Ray Dalio vào Trung Quốc là "một sai lầm đáng buồn về đạo đức". Trong khi đó, thượng nghị sĩ Rick Scott kết tội các nhà băng đặt lợi nhuận lên trên quyền con người. "Căng thẳng Mỹ - Trung Quốc sẽ làm tăng rủi ro chính trị và khả năng trừng phạt thương mại, hoặc thay đổi chính sách đột ngột, từ đó khiến kế hoạch của các ngân hàng bị gián đoạn", Mark Williams – Giáo sư tại Đại học Boston nhận định.
Dù vậy, Wall Street không nao núng. Dimon cũng không phải CEO duy nhất nôn nóng lên máy bay. David Solomon của Goldman Sachs cũng cho biết muốn đến nước này ngay khi được phép. "Với vai trò kinh tế quan trọng của Trung Quốc, Goldman Sachs không thể nào không tham gia", Solomon cho biết khi tham dự Bloomberg New Economy Forum tại Singapore hồi tháng 11/2021. Solomon cũng là một trong gần 30 lãnh đạo doanh nghiệp tham gia cuộc họp trực tuyến hôm 15/12 với Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường.
Các giám đốc quỹ đang tích cực tham gia thị trường quỹ đầu tư trị giá 24.400 tỷ nhân dân tệ (3.800 tỷ USD) của Trung Quốc. BlackRock đã huy động 1 tỷ USD hồi tháng 9 để mở quỹ đầu tiên của họ ở Trung Quốc. Amundi đặt mục tiêu gấp đôi số tài sản quản lý tại Trung Quốc, lên 250 tỷ USD năm 2025.
Morgan Stanley thận trọng hơn nhiều so với các đối thủ, nhưng cũng đã nâng cổ phần trong liên doanh tại Trung Quốc lên gần 100% năm ngoái. Laroia cho biết họ có kế hoạch nộp đơn xin giấy phép mảng hợp đồng tương lai, phái sinh, môi giới, nghiên cứu trong năm nay.
JPMorgan thì đã trở thành nhà băng nước ngoài đầu tiên toàn quyền kiểm soát liên doanh tại Trung Quốc năm ngoái. "Nếu chúng tôi có giấy phép và kiểm soát được chúng, việc kinh doanh sẽ suôn sẻ thôi", Filippo Gori – CEO phụ trách mảng châu Á – Thái Bình Dương của ngân hàng cho biết, "Anh cần huy động toàn bộ công cụ để thực hiện. Đây không phải là chiến lược chỉ có một mảng kinh doanh đâu".
Hà Thu (theo Bloomberg)