Trên 300 nghìn tấn thanh long thu hoạch từ nay đến hết tháng 3.2021 đang tắc đầu ra một lần nữa là hồi chuông cảnh báo doanh nghiệp cần thay đổi cách làm ăn.

Vừa "gỡ" nút thắt thị trường Trung Quốc, vừa mở thêm thị trường mới

Theo các chuyên gia thương mại, tình trạng nông sản nói chung và trái thanh long nói riêng cứ đến mùa thu hoạch lại "tắc" đầu ra mỗi khi thương lái Trung Quốc từ chối thu mua hoặc cửa khẩu biên giới ngừng hoạt động gần như năm nào cũng lặp lại. Thế nhưng, cứ mỗi lần "tắc", những nông sản phải "quay đầu" lại được người trong nước chung tay hỗ trợ, "giải cứu",  nên dường như doanh  nghiệp hoặc người trồng "không biết sợ". Chính vì vậy, câu chuyện "dội biên" ùn ứ nông sản tại cửa khẩu, giải cứu thanh long, giải cứu dưa hấu, khoai lang, ớt, mít... năm nào cũng lặp lại và bản thân người nông dân cũng như doanh nghiệp vẫn quẩn quanh với cách làm cũ, trong khi xuất khẩu sang Trung Quốc từ vài năm nay đã khác rất nhiều và từ năm 2022, xuất khẩu sang Trung Quốc sẽ thực hiện theo quy định mới tại Lệnh 248, Lệnh 249 của Hải quan Trung Quốc.

"Trung Quốc không còn là thị trường dễ tính. Trong thời gian tới, Trung Quốc vẫn là thị trường xuất khẩu thanh long chủ lực của Việt Nam, các doanh nghiệp cần phải tuân thủ các quy định về an toàn thực phẩm, mã số vùng trồng để truy xuất" - ông Lê Thanh Hòa - Phó Cục trưởng Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn – NNPTNT) nhấn mạnh.

Còn theo ông Nguyễn Khắc Huy - Giám đốc Công ty Hoàng Phát Fruit, vấn đề mấu chốt nhất hiện nay để trái cây của Việt Nam (trong đó có thanh long) xuất qua Trung Quốc thuận lợi, không để ách tắc là các doanh nghiệp và cơ quan chức năng cần khắc phục được vấn đề có virus SARS-CoV-2 trên quả thanh long và các thùng hàng khi đưa sang Trung Quốc, bởi hiện nay, Trung Quốc vẫn cương quyết với mục tiêu "Zero COVID".

Điểm đáng chú ý được ông Đặng Đình Long - CEO của Công ty Logistics Mega A đưa ra là, hiện nay trái thanh long của Việt Nam sang Trung Quốc chỉ khó khăn ở các cửa khẩu đường bộ, còn nếu xuất theo đường biển vẫn rất thuận lợi. Tuy nhiên, vấn đề container đông lạnh rỗng đang làm đau đầu các doanh nghiệp có đơn hàng xuất khẩu bởi trái thanh long không thể bảo quản lâu trong điều kiện nhiệt độ bình thường.

“Bộ NNPTNT cần kết nối với Bộ Giao thông Vận tải và các hiệp hội logictics để cùng ngồi lại với các hãng tàu của Đài Loan, Hồng Kông, Trung Quốc… để tính toán lượng hàng cần gửi đi, thống nhất với chủ hãng tàu có thể cung cấp bao nhiêu tàu một tuần, mỗi tàu có được bao nhiêu container… để doanh nghiệp chủ động, bởi xuất khẩu thanh long trong thời gian tới sẽ rất bế tắc nếu không có container lạnh” – ông Long đề nghị.

Theo ông Tạ Đức Minh - Tham tán Thương mại – Đại sứ quán Việt Nam tại Nhật Bản, từ năm 2009, Nhật Bản đã cho phép nhập khẩu sản phẩm thanh long ruột trắng của Việt Nam. Năm 2017, quả thanh long ruột đỏ đã được cấp phép xuất khẩu sang Nhật Bản. Tuy nhiên, để xuất khẩu bền vững, lâu dài, Việt Nam nên tăng cường xuất khẩu những sản phẩm chế biến sâu. 

“Để đẩy mạnh việc xuất khẩu nông sản Việt Nam sang Nhật Bản, chúng tôi mong muốn được phối hợp với các cơ quan của Bộ NNPTNT nhằm quảng bá, xúc tiến tiêu thụ sản phẩm trái cây của Việt Nam trên các sàn giao dịch thương mại điện tử Nhật Bản trong thời gian tới” – ông Minh thông tin.

Cần chiếm được niềm tin của thị trường nội địa

Các chuyên gia kinh tế cho rằng, sai lầm của các doanh nghiệp và người trồng thanh long là chỉ "đi một chân", tức là chỉ chú trọng xuất khẩu mà quên mất 98 triệu người tiêu dùng Việt Nam. Thứ trưởng Bộ NNPTNT đề nghị cần thúc đẩy tiêu thụ tại thị trường nội địa cho trái thanh long trong dịp Tết Nguyên đán này, kêu gọi các tập đoàn sở hữu các chuỗi bán lẻ cùng vào cuộc; các địa phương cũng cần chủ động tăng cường các cuộc kết nối thị trường, không thụ động “ngồi chờ” hỗ trợ.

Bà Trần Kim Nga - Giám đốc đối ngoại Công ty TNHH MM Mega Market Việt Nam (MM Việt Nam), để hỗ trợ đầu ra cho trái thanh long, từ ngày 7.1 kéo dài đến hết Tết nguyên đán, MM Việt Nam sẽ tiếp tục triển khai chương trình tiêu thụ sản phẩm thanh long từ các tỉnh miền Tây trải dài từ Long An, Vĩnh Long, Trà Vinh, Đồng Tháp; chương trình sẽ được thực hiện tại 21 Trung tâm MM Việt Nam với mức giá bán “không lợi nhuận”.

"Thanh long sẽ được trưng bày tại khu vực riêng, tập trung tại nơi có lưu lượng khách hàng cao cũng như sẽ được bán trên các kênh thương mại điện tử riêng của MM như website MM Click & Get, Zalo với sản lượng tiêu thụ dự kiến ít nhất là 100 tấn" - bà Nga cho hay.

Hiện tại, các doanh nghiệp và các siêu thị như Big C, GO (Cetral Retail), BRGMarket/Hapro, Co.opmart cũng đang đẩy mạnh tiêu thụ thanh long để giảm bớt áp lực ùn ứ cho nông dân.