Thịnh (26 tuổi, nhân viên tiếp thị cho một công ty nước ngoài ở TP HCM) chiều qua không buồn nhìn bảng giá. Cậu dành cả buổi nhờ bạn bè tìm số điện thoại của một người có chuyên môn về chứng khoán, trừ nơi cậu mở tài khoản. Có được thông tin của một trưởng phòng tư vấn đầu tư, cậu tức tốc gọi ngay lúc 10 giờ đêm, dù chưa từng quen biết hay gặp mặt trước đó.
"Em xin anh ba phút thôi. Anh thương tình xem giúp em CII nên giữ hay bán?", cậu nói gần như khóc.
Tuần trước, theo lời hô hào của môi giới, Thịnh đổ hơn 400 triệu tiết kiệm vào cổ phiếu này khi giá trên vùng đỉnh 61.500 đồng. Cậu tính nếu đúng lời môi giới, giá lên 90.000 đồng trước Tết, tiền lời phải gần 200 triệu. Thịnh chưa bao giờ nghĩ đây là kịch bản lý tưởng nhất và tất nhiên cũng khó xảy ra nhất.
Thông tin doanh nghiệp trúng đấu giá đất Thủ Thiêm bỏ cọc nối tiếp thông tin tiêu cực liên quan đến cổ phiếu FLC khiến thị trường chứng khoán điều chỉnh mạnh. Chỉ hơn một tuần, VN-Index mất khoảng 100 điểm, từ đỉnh 1.528 điểm có lúc rơi thủng mốc 1.430 điểm. Trong đó, có phiên gần 100 cổ phiếu giảm sàn, chỉ số mất 43 điểm, sâu nhất trong vòng năm tháng qua. CII, cổ phiếu của doanh nghiệp sở hữu nhiều dự án tại Thủ Thiêm, cũng không ngoại lệ. Mã này vừa có chuỗi giảm hết biên độ năm phiên, đến hôm qua còn chưa đến 40.000 đồng.
Tài khoản của Thịnh giảm gần 150 triệu đồng. Mỗi sáng mở bảng điện tử, cậu lưỡng lự không biết làm gì tiếp theo: nên cắt lỗ và chấp nhận "khoản học phí đắt đỏ" nhất từ khi tham gia thị trường, hay đánh liều mua thêm để bình quân giá, hay nhắm mắt chờ ngày "về bờ".
"Lỗ một tuần bằng tiền lương nửa năm cộng lại nên em không tin môi giới nữa. Bây giờ, anh nói sao em nghe vậy", Thịnh nài nỉ vị trưởng phòng.
Trường hợp của Thịnh, theo ông Võ Công Minh – Giám đốc kinh doanh Khối khách hàng cá nhân Công ty Chứng khoán ACB, vừa đáng thương nhưng cũng đáng trách. 400 triệu là số tiền không lớn với nhiều người nhưng có thể là gia tài với một thanh niên 26 tuổi. Đáng trách là cậu tất tay vào một mã cổ phiếu nhưng đặt hai thứ sai chỗ.
Thứ nhất là niềm tin tuyệt đối vào môi giới, nên không tự tìm hiểu giá trị nội tại của doanh nghiệp, không biết cách định giá cổ phiếu và cũng không đánh giá thông tin nhanh nhạy để ra quyết định trong trường hợp bất như ý.
Thứ hai là đặt kỳ vọng khó tưởng (lãi hơn 40% trong hai tuần) mà lại không tính đến rủi ro, sức chịu đựng của bản thân.
Nhìn rộng ra từ câu hỏi nên giữ hay bán của Thịnh, ông Minh cho rằng thị trường đang trong những ngày bão lớn nên nhà đầu tư phải ưu tiên quản trị rủi ro bằng cách chia các cổ phiếu trong danh mục làm hai nhóm.
Nhóm đầu tiên là những cổ phiếu đầu cơ theo dòng tiền, vận động theo nguyên tắc "quả banh lông": lên nhanh vì kỳ vọng thì xuống nhanh khi kỳ vọng không còn, thậm chí mất thanh khoản. Nhóm thứ hai là cổ phiếu có nền tảng cơ bản tốt nhưng nằm trong những ngành vừa tăng mạnh như bất động sản, chứng khoán, vật liệu xây dựng nên khi dòng tiền rút đi thì các mã này cũng bị điều chỉnh theo hiệu ứng dây chuyền.
"Nhà đầu tư nếu phân loại được, tức hiểu lý do mình mua, thì sẽ trả lời được câu hỏi lúc này nên giữ hay bán", ông Minh nói.
Trong trường hợp muốn bảo toàn thành quả ít ỏi còn lại, ông Minh khuyên nhà đầu tư không chần chừ. Ngược lại, nếu đã lỗ nhưng không sử dụng vốn vay từ công ty chứng khoán (margin), chuyên gia này cho rằng nhà đầu tư có thể bình tĩnh chờ những nhịp điều chỉnh kỹ thuật mới giảm bớt tỷ trọng. Dấu hiệu để nhận biết những nhịp hồi này là giá nhích lên, nhưng thanh khoản vẫn èo uột.
Nhà đầu tư theo dõi bảng giá tại một sàn chứng khoán ở TP HCM. Ảnh: Quỳnh Trần.
Đồng quan điểm, ông Huỳnh Hữu Phước, Trưởng phòng Môi giới khách hàng cá nhân của Công ty Chứng khoán Rồng Việt, nhận định nhịp điều chỉnh nào cũng phải qua. Nếu không dùng đòn bẩy tài chính thì nhà đầu tư không có lý do gì phải thoát hàng bằng mọi giá khi thị trường đang trong vùng nhiễu động.
Ông Phước cho rằng, khi rủi ro càng nhiều thì cơ hội càng lớn. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa nhà đầu tư phải lao vào bằng mọi giá bởi việc "dò đáy" gần như là công việc bất khả thi. Để xác định có nên giải ngân nhằm bình quân giá cổ phiếu trên danh mục hiện tại, chuyên gia này gợi ý nhà đầu tư trả lời ba câu hỏi.
Một, nền tảng doanh nghiệp có tốt và tăng trưởng bền vững không?
Hai, giá cổ phiếu hiện tại có chiết khấu đủ lớn so với định giá mà nhà đầu tư đặt ra chưa?
Ba, các cổ phiếu cùng ngành đã đạt trạng thái cân bằng chưa hay còn tiếp tục lao dốc?
"Chỉ cần một trong ba câu trả lời còn mập mờ thì đừng vội giải ngân. Đây không phải thời điểm để đặt cược với những mã tăng nóng, giảm nóng", ông Phước nói.
Với những nhà đầu tư đã thanh lý phần lớn hoặc toàn bộ danh mục trước đợt giảm này, ông Trần Đăng Mạnh – Chuyên viên phân tích Công ty Chứng khoán Bảo Việt khuyến nghị có thể mua thăm dò một phần bởi định giá thị trường chứng khoán Việt Nam và một số cổ phiếu đã về mức hấp dẫn. Chốt phiên 18/1, P/E (hệ số giá trên lợi nhuận) của VN-Index còn 16,7 lần, thấp hơn mức 17,6 lần của năm ngoái.
Một yếu tố tích cực khác là thị trường sắp đón thông tin tích cực từ nhiều doanh nghiệp lớn trong đợt công bố báo cáo tài chính quý IV/2021. Đây nhiều khả năng là bức tường thành, chặn đứng đà giảm của VN-Index và tạo tâm lý hứng khởi cho nhà đầu tư sau kỳ nghỉ Tết Nguyên đán. Điển hình như cổ phiếu của Đạm Phú Mỹ (DPM) và Đạm Cà Mau (DCM) cùng tăng trần hôm qua, phát tín hiệu đảo chiều đi lên nhờ thông tin về kết quả kinh doanh.
Theo ông Mạnh, nhà đầu tư nên tự tạo bộ lọc cổ phiếu dựa trên các tiêu chí về ban lãnh đạo uy tín, thông tin minh bạch, kết quả kinh doanh tăng trưởng hoặc có tiềm năng tăng trưởng rõ nét.
Ở nhóm vốn hoá lớn, chuyên gia này gợi ý nhà đầu tư theo dõi Vietinbank (CTG) và HDBank (HDB) bởi lợi nhuận sau thuế đã đi xuống nhiều quý liên tiếp nhưng có thể cải thiện nhanh trong năm nay khi nhu cầu tín dụng hồi phục, gói hỗ trợ lãi suất kết thúc. Ở nhóm vốn hoá vừa và nhỏ, ông nhận định Nhựa Bình Minh (BMP), Gỗ Đức Thành (GDT) có tiềm năng tăng trưởng lớn cũng vì kết quả kinh doanh xuống thấp nhưng đơn hàng trong năm mới tăng mạnh, cộng thêm tỷ lệ cổ tức trên 50%, tương ứng suất cổ tức 8-10% một năm.
"Các vị thế mở mới bây giờ chỉ có thể hái quả ngọt sau 2-3 tháng. Chuyện lướt sóng T+3, T+5 để đón Tết gần như không tưởng", ông Mạnh nhấn mạnh, đồng thời khuyên nhà đầu tư tập trung vào cốt lõi doanh nghiệp để đầu tư thay vì đầu cơ.
Phương Đông