Một năm trước, Chris Perrotta tham gia cách mạng Phố Wall: Anh mua một trong những cổ phiếu meme điên rồ và kiếm được một gia tài nhỏ. Ngày nay anh Perrotta và vô số nhà đầu tư nghiệp dư khác từng đẩy giá cổ phiếu "bay lên đến mặt trăng" và thách thức giới chuyên nghiệp đang phải chứng kiến giấc mộng về một trật tự mới trên Phố Wall sụp đổ.

Cổ phiếu meme, tiền mã hóa và thị trường chứng khoán nói chung đều trượt dốc với tốc độ đáng kinh ngạc trong tháng đầu năm nay, và đa phần giới chuyên gia cho rằng nỗi đau vẫn chưa kết thúc.

Khoản lỗ lớn khiến những cái đầu nóng phải nguội lại và nhận ra rằng cuộc nổi dậy được truyền cảm hứng từ mạng xã hội chống lại "Dòng tiền lớn" đang bị đánh bật lại bởi thực tiễn thị trường.

Anh Perrotta mua 3.000 cổ phiếu AMC vào ngày 25/1/2021 với giá khoảng 5 USD/cp. Khi giá vọt lên 60 USD, anh lãi đủ để mua một chiếc xe tải mới và ăn mừng bằng cách đăng ký biển xe ghi chữ "STONKS" (cách nói lái của từ stock - nghĩa là cổ phiếu).

Anh Perrotta nói về cơn sốt một năm trước: "Mọi người đều chơi đùa với tiền mới nhận được (từ trợ cấp chính phủ). Giờ tôi thấy rằng đó là tình huống rất nguy hiểm".

Rất nhiều nhà đầu tư nhỏ lẻ nghiệp dư đang hứng lỗ. Trong hai tháng qua, AMC và GameStop đã lao dốc hơn 50%. Rổ 37 cổ phiếu meme mà Bloomberg theo dõi đã ở trong chuỗi suy giảm 7 ngày liên tục và mất 15% giá trị.

Một thước đo về các công ty niêm yết bằng cách hợp nhất với các công ty mua lại có mục đích đặc biệt (SPAC) đã giảm 65% so với đỉnh hồi tháng 2/2021. Phiên giao dịch 25/1, chứng khoán Mỹ biến động điên cuồng và chỉ số Nasdaq 100 thiên về công nghệ giảm mạnh hơn hai chỉ số chính còn lại.

Nhưng sự chuyển dịch không chỉ về lãi lỗ. WallStreetBets, diễn đàn Reddit tạo nên cơn sốt GameStop và AMC không còn nhận được mấy sự chú ý. Hiện tại, những nhà đầu tư nhỏ mơ ước đánh bại dòng tiền lớn đã nhận được bài học đau đớn rằng ai là người thực sự thống trị thị trường.

Tỷ lệ tham gia thị trường của nhà đầu tư nhỏ lẻ đã rớt từ mức 24% trong quý I/2021 xuống khoảng 18%, theo Bloomberg Intelligence.

Ông Larry Tab, trưởng bộ phận nghiên cứu cấu trúc thị trường tại Bloomberg Intelligence giải thích: "Hầu hết nhà đầu tư nhỏ lẻ không biết cách xoay xở trong thị trường hiện nay. Họ mua cổ phiếu rồi khi giá tăng thì bán ra rồi lại mua thêm. Nhưng khi thị trường đi xuống thì nhà đầu tư nhỏ lẻ không biết làm sao để bán khống và cũng không hiểu quyền chọn. Khi họ mua cổ phiếu nhưng giá giảm thì lại thường nghĩ rằng giá sẽ phục hồi và do đó quyết định gồng lỗ thay vì bán ra".

Cũng có một vài nhà đầu tư nhỏ lẻ đã kiếm được vài triệu USD, nghỉ việc hay trả hết nợ nần. Nhưng với Cục dự trữ liên bang Mỹ (Fed) dự định thắt chặt chính sách thì sẽ có ít tiền hơn chảy trong nền kinh tế để rót vào cổ phiếu của những công ty chật vật như GameStop hay AMC.

Một số nhà đầu tư nhỏ lẻ từ lâu đã chuyển sang mặt trận tiếp theo: Tiền mã hóa và NFT trong metaverse.

Ông JJ Kinahan, Giám đốc đầu tư tại công ty môi giới chứng khoán TD Ameritrade cho rằng ngay cả việc Fed tăng lãi suất cũng sẽ không ngăn cản mọi người đầu tư. Nhà đầu tư nhỏ lẻ có thể chuyển sang những công cụ khác, ví dụ như trái phiếu.

Cô Ashley Duncan đã thay đổi theo thị trường. Cô đi theo quỹ đạo tương tự như nhiều chiến hữu khác trong đội quân nhà đầu tư nhỏ lẻ. Cô bắt đầu mua cổ phiếu meme khi nghe về GameStop hồi tháng 1/2021, sau đó chuyển sang tiền mã hóa và NFT, nơi cô thành công lớn.

Giờ cô Duncan có việc kinh doanh NFT béo bở hợp tác với Hiệp hội Ung thư Mỹ. Ban đầu cô kiếm được 20.000 USD từ sự kết hợp giữa cổ phiếu meme và cổ phiếu cần sa vào đầu năm 2021. Cô bán một nửa và rót vào tiền mã hóa. Hiện cô đang lên kế hoạch cho dự án NFT tiếp theo là "Cô ấy sống sót".

Lạm phát – và cách Fed phản ứng – đang buộc nhà đầu tư nhỏ lẻ phải điều chỉnh. Tháng 10/2021, anh Drew Wisdom, người bắt đầu chơi cổ phiếu meme trong cơn sốt năm ngoái, thường xuyên lướt qua những bài viết trên mạng xã hội cảnh báo về lạm phát. Anh thanh lý một lượng lớn cổ phiếu trong danh mục và đổ vào tiền mã hóa.

Anh giải thích: "Lối suy nghĩ của tôi là: "Nếu giá trị những đồng USD của mình sẽ thấp đi – thì nên để tiền vào đâu để không bị mất tiền? Chà, dĩ nhiên là tiền mã hóa".

Nhưng thị trường tiền mã hóa cũng đang bị rúng động. Bitcoin đã giảm 50% kể từ đỉnh lịch sử tháng 11 năm ngoái. Những đồng tiền khác còn mất giá mạnh hơn.

Tuy nhiên, dù tỷ lệ tham gia thị trường của nhà đầu tư nhỏ lẻ có lẽ sẽ suy giảm, thì sự kết hợp của mạng xã hội và giao dịch không mất phí sẽ không biến mất.

Ông Ben Laidler, chuyên gia thị trường toàn cầu tại nền tảng giao dịch eToro cho biết: "Điều Phố Wall học được là những thay đổi dẫn đến sự tăng đột biến tỷ lệ tham gia thị trường của nhà đầu nhỏ lẻ là mang tính cấu trúc chứ không chỉ là theo chu kỳ".

Nhưng ông không cho rằng hiện tượng trong tháng 1 năm ngoái sẽ lặp lại. Do cổ phiếu meme đã trở nên phổ biến hơn và bao gồm nhiều công ty hơn, sức tập trung từng đẩy GameStop lên cao như trước đã không còn nữa.

Ông minh họa: "Nếu tôi hỏi 10 người "Hãy cho tôi biết tên 5 cổ phiếu meme" thì tất cả sẽ nhắc đến GameStop và AMC, nhưng sau đó thì tất cả sẽ đưa tôi những cái tên khác nhau".