Tổng thống Indonesia Joko Widodo trong hội nghị kỷ niệm quan hệ ASEAN - EU hồi giữa tháng 12-2022 - Ảnh: AFP

Ngày 1-1-2023, Indonesia chính thức ngồi vào "ghế lái" của tổ chức khu vực hơn 680 triệu dân mang tên ASEAN.

Là nền kinh tế lớn nhất khu vực và xác định việc kiến tạo hòa bình thế giới là nhiệm vụ bắt buộc ngay trong Hiến pháp có từ năm 1945, Indonesia đang mang lại những kỳ vọng lớn trong bối cảnh bất ổn và cạnh tranh địa chính trị ngày càng gay gắt trên thế giới.

"Phát ngôn viên quốc tế" Joko Widodo

Là chủ tịch ASEAN 2023, Indonesia sẽ đóng vai trò then chốt trong việc thiết lập chương trình nghị sự của hàng trăm cuộc họp mà ASEAN tổ chức hằng năm cho 10 quốc gia thành viên, cũng như 27 quốc gia khác tham gia với tư cách là đối tác đối thoại của ASEAN.

Vai trò này sẽ giúp Idonesia phát huy sức mạnh ngoại giao và thể hiện vị trí dẫn dắt khu vực, đồng thời mang lại cho Tổng thống Joko Widodo cơ hội một lần nữa đóng vai trò "phát ngôn viên quốc tế" sau khi trở thành gương mặt đại diện của G20 năm 2022.

Thật vậy, ASEAN có quyền hy vọng vào Năm chủ tịch ASEAN của Indonesia trước những gì Jakarta và Tổng thống Widodo đã thể hiện trong Hội nghị thượng đỉnh G20 vào tháng 11-2022 tại Bali.

Đó là một hội nghị khó khăn và gây chia rẽ nhất của G20 kể từ khi ra đời khi vấn đề xung đột Ukraine trở thành nguồn cơn của những chỉ trích qua lại giữa các thành viên.

Nhưng Indonesia đã khéo léo thuyết phục, xoa dịu những cái đầu nóng để đi đến sự thỏa hiệp giữa các bên thể hiện qua tuyên bố chung được tất cả đại diện các nước G20 đồng ý đặt bút ký.

Tinh thần thúc đẩy hòa bình đã được Tổng thống Widodo nêu bật thông qua chủ đề Năm chủ tịch ASEAN 2023 là "ASEAN tầm vóc: Tâm điểm của tăng trưởng".

Thông qua chủ đề này, ASEAN mong muốn trở thành một khu vực hòa bình, ổn định và là "mỏ neo" cho sự ổn định toàn cầu. ASEAN cũng sẽ tôn trọng luật pháp quốc tế, các giá trị nhân đạo và sẽ không đóng vai trò người ủy nhiệm cho bất kỳ cường quốc nào.

Ngoại trưởng Indonesia Retno Marsudi khẳng định Jakarta mong muốn ASEAN duy trì vai trò nổi bật và phù hợp trong việc giải quyết các vấn đề khác nhau mà người dân Indonesia cũng như khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương và thế giới phải đối mặt.

Những vấn đề trọng tâm

Trụ sở ASEAN đặt tại Jakarta, Indonesia - Ảnh: THE JAKARTA POST

Nhiệm kỳ chủ tịch ASEAN thứ tư của Indonesia (sau các năm 1976, 2003 và 2011) diễn ra trong bối cảnh tình hình toàn cầu đầy bất ổn, kéo theo những thách thức đa chiều. Theo Ngoại trưởng Retno, tình hình toàn cầu - từ địa chính trị đến kinh tế - đều không dễ dàng và thuận lợi.

Theo kế hoạch, Indonesia sẽ đăng cai tổ chức Hội nghị Bộ trưởng ngoại giao ASEAN tại trụ sở Ban thư ký ASEAN ngay trong tháng 1-2023 và Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 42 ngay trong quý 1-2023 để xác định những vấn đề ưu tiên trong năm.

Quốc gia này cũng sẽ tổ chức một số sự kiện quan trọng trong thời gian đảm nhiệm chức chủ tịch ASEAN, bao gồm Diễn đàn cơ sở hạ tầng Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương và Diễn đàn doanh nghiệp kinh tế sáng tạo ASEAN.

Nhiệm kỳ chủ tịch ASEAN của Indonesia được kỳ vọng sẽ giúp giảm thiểu tác động của các vấn đề chính trị và an ninh quan trọng trong khu vực, đưa ASEAN trở thành một tổ chức hiệu quả hơn.

Với trách nhiệm của mình, Indonesia sẽ phải bảo vệ lợi ích quốc gia và lợi ích toàn khối, cũng như đưa ra các giải pháp mới giúp ASEAN vượt qua các thách thức và giải quyết các vấn đề đang được quan tâm trong khu vực cũng như trên toàn cầu.

Indonesia được kỳ vọng sẽ giúp giải quyết một số vấn đề địa chính trị và khu vực quan trọng như cuộc khủng hoảng kéo dài ở Myanmar, bán đảo Triều Tiên, hay nỗ lực ổn định tình hình tại Biển Đông.

Vấn đề có thể trở thành trọng tâm trong nhiệm kỳ chủ tịch của Indonesia là việc Timor Leste trở thành thành viên đầy đủ của ASEAN, sau khi nước này được nhận quy chế quan sát viên tại Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 40-41 vừa qua.

Indonesia là quốc gia ủng hộ mạnh mẽ nhất việc Timor Leste trở thành thành viên ASEAN và muốn chứng kiến nước này gia nhập càng sớm càng tốt. Điều này sẽ biến ASEAN thành một điển hình về chủ nghĩa khu vực mạnh mẽ và hợp tác kinh tế trong nhiệm kỳ chủ tịch của Indonesia.

Về kinh tế và phát triển bền vững, vai trò dẫn dắt của Indonesia cũng được kỳ vọng sẽ mang lại sự ổn định và thịnh vượng trong khu vực ở nhiều vấn đề, bao gồm phục hồi hậu đại dịch COVID-19, ứng phó với biến đổi khí hậu, chuyển đổi năng lượng, an ninh mạng, kinh tế kỹ thuật số, sự gián đoạn chuỗi cung ứng khu vực...

Với kinh nghiệm lèo lái thành công G20 trong nhiệm kỳ đầy khó khăn vừa qua, cùng chính sách đối ngoại độc lập và mối quan hệ lành mạnh với các quốc gia trong khu vực, vai trò chủ tịch ASEAN của Indonesia có thể mang lại những triển vọng hữu ích và có lợi cho khu vực, qua đó khẳng định sức mạnh và tầm vóc mới của ASEAN trong năm 2023.

Học đổi mới sáng tạo từ Indonesia

Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc cho biết chuyến thăm cấp nhà nước đến Indonesia mang lại nhiều kết quả tích cực, Việt Nam đã củng cố quan hệ với quốc gia lớn nhất khu vực ASEAN và là thành viên nhóm G20.