Trung Quốc né sức ép từ Mỹ
Trong khi các cơ quan quản lý của Mỹ cho biết họ yêu cầu thẩm tra các công ty kiểm toán của Trung Quốc cung cấp dịch vụ cho các công ty của nước này niêm yết tại Mỹ, chính quyền Thụy Sĩ và Trung Quốc đã đồng ý công nhận lẫn nhau về các quy tắc kế toán và khuôn khổ giám sát.
Kể từ khi cơ chế niêm yết mới của Thụy Sĩ chính thức có hiệu lực cách đây 5 tháng, 9 doanh nghiệp Trung Quốc đã niêm yết cổ phiếu tại Zurich và huy động được tổng cộng 3,15 tỷ USD, vượt xa số tiền huy động được trên thị trường chứng khoán Mỹ vào năm 2022.
Công ty mới nhất niêm yết trên Swiss Exchange (SIX) là Jiangsu Eastern Shenghong, một nhà sản xuất sản phẩm hóa chất tư nhân, vào cuối tháng 12 vừa qua. Công ty đã huy động được 718 triệu USD trong đợt phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng có quy mô lớn nhất tại thị trường Thụy Sĩ vào năm 2022.
"Đây là bước tiến quan trọng trong quá trình phát triển ra thị trường toàn cầu của công ty", Jiangsu Eastern cho biết trong một tuyên bố sau khi niêm yết tại Thụy Sĩ. Công ty cho biết họ dự định mở rộng năng lực sản xuất và "lôi kéo các nhà đầu tư toàn cầu, cũng như tích lũy vốn để mở rộng thị trường."
Cho đến nay, các công ty Trung Quốc bao gồm công ty sản xuất pin lithium Gotion High-Tech và Sunwoda Electronic, hãng sản xuất thiết bị y tế Lepu Medical Technology Beijing, hay công ty sản xuất dụng cụ cầm tay Hangzhou GreatStar Industrial đều đã niêm yết tại SIX.
Chương trình kết nối chứng khoán Thuỵ Sĩ và Trung Quốc thực chất được xây dựng tương tự một thỏa thuận giữa Trung Quốc và Vương quốc Anh vào năm 2019, nhưng sau đó tỏ ra không mấy hiệu quả khi đến nay chỉ có 5 công ty Trung Quốc niêm yết trên sàn chứng khoán London. Trung Quốc cũng đang thảo luận về một thỏa thuận tương tự với Đức.
Ringo Choi, lãnh đạo IPO châu Á-Thái Bình Dương tại EY, nói với Nikkei Asia rằng một lý do quan trọng khiến các công ty Trung Quốc quan tâm đến việc niêm yết trên SIX là chính quyền Thụy Sĩ cho phép họ sử dụng các công ty kiểm toán có trụ sở tại Trung Quốc.
Theo nghiên cứu của Nikkei Asia, ít nhất 30 công ty đại lục giao dịch tại Thượng Hải và Thâm Quyến đã tiết lộ ý định muốn niêm yết trên SIX.
Bất chấp nguy cơ phải huỷ niêm yết đối với khoảng 173 công ty Trung Quốc tại Mỹ đã giảm bớt phần nào, sau khi Ủy ban Giám sát Kế toán Công ty Đại chúng Mỹ thông báo vào giữa tháng 12 rằng cuộc kiểm tra đầu tiên được thực hiện ở Hồng Kông đã thành công, nhưng rõ ràng giới chức Washington vẫn tiếp tục gia tăng sức ép với Bắc Kinh liên quan đến vấn đề kiểm toán.
Erica Williams, chủ tịch của PCAOB, cho biết: “Việc duy trì sức ép vào lúc này sẽ tiếp tục khiến Trung Quốc phải thực hiện những điều chỉnh cần thiết”.
Buộc Mỹ phải nhượng bộ?
Jane Moir, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu tại Hiệp hội Quản trị Doanh nghiệp Châu Á, cho rằng Mỹ đã sẵn sàng đẩy mạnh các biện pháp có thể gây bất lợi đối với Trung Quốc vào bất cứ lúc nào. “Từ tuyên bố của Mỹ cho thấy mọi thứ chỉ tạm ổn vào lúc này. Nếu tình hình không tiến triển khả quan trong tương lai, cơ quan quản lý của Mỹ có thể "đưa các công ty này trở lại danh sách đen và buộc họ huỷ niêm yết".
Dưới áp lực như vậy, nhiều công ty Trung Quốc đã chuyển hướng. Chỉ có 16 công ty tiến hành niêm yết tại thị trường này vào năm 2022 so với con số 42 công ty vào năm trước, và tổng số tiền huy động được đã giảm 96% xuống còn 540 triệu USD, theo ước tính của Deloitte.
Ông Choi từ EY cho biết: “Con số sụt giảm vào năm 2022 chủ yếu là do sự đi xuống trong mối quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc. Mặc dù vẫn có những công ty Trung Quốc muốn thâm nhập vào Mỹ vì quy mô lớn của thị trường, tính thanh khoản và sự đa dạng của các nhà đầu tư, nhưng ông dự đoán rằng xu hướng các công ty Trung Quốc niêm yết tới đây sẽ "phụ thuộc lớn vào mối quan hệ song phương".
Trong bối cảnh đó, ông Choi cho biết, "Zurich có tính ổn định và trung lập hơn về chính trị ", và có lẽ là lý do tại sao SIX trở nên hấp dẫn đối với một số công ty Trung Quốc.
Nana Li, đại diện cho Impax Asset Management tại khu vực châu Á-Thái Bình Dương có trụ sở tại London, cho biết Thụy Sĩ hoặc bất kỳ thị trường châu Âu nào khác không thể thay thế cho các sàn giao dịch New York hoặc Nasdaq. “Nhưng đây cũng là cách để Trung Quốc có thể gây áp lực buộc Mỹ phải nhượng bộ,” Li nói.