Paul English từng là người rất hâm mộ Elon Musk. Vị doanh nhân công nghệ, đồng sáng lập trang web du lịch Kayak, đã mua chiếc Tesla đầu tiên vào năm 2013, thậm chí rót vốn vào công ty 3 năm sau đó để ‘mơ’ lớn cùng Musk, theo FT.

Tuy nhiên, sau khi chứng kiến tất cả những gì Musk làm từ khi thâu tóm Twitter, English đã thay đổi suy nghĩ. Ông cho biết mình không chắc sẽ mua một chiếc Tesla mới khác trong tương lai hay không.

“Musk đã có một đánh giá sai lầm nghiêm trọng”, ông nói. “Teslas phần lớn được mua bởi những người ưa thay đổi và thích sự mới mẻ. Họ đa phần là những người có học thức và đi theo chủ nghĩa tự do. Đoán xem những người có học thức, thích tự do thì không ưa điều gì? Những kẻ bắt nạt.”

Việc quá trình tiếp quản Twitter diễn ra không mấy suôn sẻ đã khiến nhiều chuyên gia lo ngại sự hỗn loạn và phân cực chính trị sẽ làm hoen ố thương hiệu nhà sản xuất ô tô lớn nhất thế giới ngay trong thời điểm nhạy cảm của ngành công nghiệp xe EV. Kết quả, đà lao dốc cổ phiếu Tesla bắt đầu vào mùa thu đã biến thành một “trận tuyết lở” khi bốc hơi tới gần 70% so với mức đỉnh cách đây hơn một năm. Trong khi đó, bản thân Musk thì “nghèo” đi 200 tỷ USD.

Sự thay đổi sâu sắc trong triển vọng Tesla cũng đang diễn ra. Giai đoạn thành công vang dội khiến nó đạt đỉnh gần 1,3 nghìn tỷ USD, trong khi lợi nhuận sau thuế dự kiến đạt gần 13 tỷ USD vào năm 2022 đã nhanh chóng nhường chỗ cho một bức tranh kinh tế xám xịt. Việc bị các nhà đầu tư quay lưng đã biến Tesla - từ một công ty cố gắng xoay sở để đáp ứng nhu cầu với xe EV - trở thành thương hiệu loay hoay tìm khách hàng để biện minh cho việc tăng cường sản xuất.

Tốc độ tăng trưởng lượng xe mới giao nhanh đã giảm xuống còn 40% trong năm 2022 so với 87% một năm trước đó. Theo các chuyên gia, đây vẫn là một con số đáng nể đối với một nhà sản xuất ô tô lớn, song dưới mức 50% mà chính Musk đã đặt ra làm chuẩn mực tăng trưởng.

Theo Philippe Houchois, chuyên gia phân tích ô tô toàn cầu tại Jefferies ở London, Tesla đang tăng cường sản xuất tại các nhà máy khổng lồ mới tại Texas và Đức song đang lại gặp vấn đề trong việc tìm kiếm khách hàng mới. Điều này khiến Tesla phải đối mặt với một “cơn bão hoàn hảo” khi nguồn cung ngày càng tăng, còn nhu cầu lại giảm sút. Thêm nữa, cạnh tranh ngày càng gay gắt đẩy ngành công nghiệp ô tô toàn cầu đứng trên bờ vực suy thoái nghiêm trọng.

Lúc này, nhiều câu hỏi đã được đặt ra, rằng liệu đây đã là dấu chấm hết cho thời kỳ tăng trưởng vàng son của Tesla và cả Elon Musk - nhà đổi mới từng được kính trọng nhất nhì Thung lũng Silicon vì một tương lai năng lượng bền vững. Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng điều kiện kinh tế hiện tại có thể thúc đẩy hơn nữa vị trí dẫn đầu của Tesla so với phần còn lại của giới xe điện, từ đó đưa Musk tiến gần hơn đến mục tiêu thống trị ngành công nghiệp ô tô nhờ EV.

Theo FT, mặc dù thương vụ Twitter của Musk khiến Phố Wall phải nghĩ lại về Tesla, song rất ít bằng chứng cho thấy nó có tác động trực tiếp lên doanh số bán xe. Theo Giám đốc điều hành Fiona Howarth, trong số “hơn 1.000” người đã mua Teslas vào năm ngoái từ Octopus EV, một công ty chuyên cho thuê xe điện hoạt động ở Anh và Mỹ, chỉ có 2 khách hàng chuyển sang thương hiệu khác vì thương vụ Twitter.

Tuy nhiên, vị lãnh đạo này cũng lưu ý mức độ trung thành của các chủ sở hữu Tesla đang giảm xuống đáng kể. Cụ thể, tính đến tháng 5 năm nay, khoảng 70% chủ sở hữu Tesla cho biết họ sẽ có thể quay lại mua tiếp chiếc xe thứ hai. Tỷ lệ này hiện giảm xuống còn dưới 60%, trong khi phần còn lại của ngành dao động trung bình quanh mức 65%. Theo công ty HundredX, cảm quan về chất lượng, độ tin cậy, dịch vụ và giá trị thương hiệu của Tesla đều trở nên tiêu cực hơn trong vài tháng.

“Dữ liệu về lòng trung thành trong tương lai thực sự rất đáng lo ngại. Điều này dự cảm trước về một cơn bão sắp đến với Tesla”, Rob Pace, người sáng lập kiêm Giám đốc điều hành HundredX nói, đồng thời cho biết các chủ sở hữu Tesla đang chuyển sang mua xe điện từ những startup nhiều triển vọng, chẳng hạn như Lucid hay Rivian.

Lạm phát và lãi suất tăng cao khiến nhu cầu giảm sút, đồng thời làm tăng chi phí sản xuất phương tiện mới. Điều này diễn ra sau một loạt đợt tăng giá Tesla đã thực hiện trong thời kỳ đại dịch vì chi phí nguyên vật liệu phi mã.

Theo Adam Jonas, một nhà phân tích tại Morgan Stanley, lạm phát khiến giá xe hơi trung bình hàng tháng tại Mỹ tăng thêm khoảng 25% trong 2 năm qua. Jonas cảnh báo điều này sẽ làm giảm nhu cầu đối với toàn ngành xe điện, qua đó khiến Tesla đứng trước “bối cảnh vĩ mô ngày càng tồi tệ”.

Tại Mỹ và Trung Quốc, danh sách chờ những chiếc xe phổ biến nhất của Tesla gần như đã biến mất. Công ty này hiện chỉ giao 405.278 chiếc xe mới trong 3 tháng cuối năm ngoái, tức giảm mạnh so với con số 500.000 mà nhiều người kỳ vọng.

Trong khi đó, một thập kỷ sau khi Tesla Model S được ra mắt, sự cạnh tranh trên thị trường ô tô điện ngày càng khốc liệt. Trong bối cảnh các cơ quan quản lý châu Âu chuẩn bị cắt giảm hoàn toàn doanh số xe xăng, các nhà sản xuất ô tô toàn cầu đang chạy đua tung ra nhiều mẫu xe điện mới thay vì hạn chế số lượng bán ra như trước đây để đạt mục tiêu khí thải.

Volkswagen rót hàng tỷ USD để củng cố các mẫu xe VW, Audi và Škoda, trong khi Hyundai-Kia tung ra loạt các dòng xe mới đầy triển vọng. Ford và General Motors cũng tuyên bố sẽ chi riêng từ 30 đến 35 tỷ USD phát triển xe điện.

Theo S&P Global Mobility, thị phần Tesla trong doanh số bán xe điện tại Mỹ đã giảm xuống 65% trong 9 tháng đầu năm ngoái từ mức 79% trong năm 2020. Đến năm 2025, con số được dự báo sẽ tiếp tục giảm xuống dưới 20%.

“Đó là lẽ tự nhiên. Họ sẽ không duy trì được thị phần khổng lồ như trước đây khi các đối thủ sản xuất nhiều mẫu xe cạnh tranh hơn”, Howarth tại Octopus EV cho biết.

Theo Carlos Tavares, Giám đốc điều hành Stellantis, việc giảm giá xe điện sẽ là chìa khóa. Hồi tháng trước, Tesla đã lần đầu tiên triển khai chương trình giảm giá tại Trung Quốc. Động thái này được cho là vô cùng hiếm hoi, nhất là đối với một công ty từng tự hào rằng không cần đến các chiến dịch quảng cáo truyền thống. Tesla cũng nâng cấp nhà máy tại Thượng Hải nhằm tăng gấp đôi công suất lên khoảng 1 triệu xe mỗi năm, đồng thời rút ngắn thời gian chờ mua xe từ 22 tuần hồi đầu năm xuống chỉ còn 1 tuần.

“Chúng tôi có thể nói rằng lượng đơn đặt hàng cho Tesla ở Trung Quốc là không đủ. Các chương trình khuyến mãi, bao gồm trợ cấp bảo hiểm, có thể sẽ kéo dài sang năm tới”, Wang Hanyang, nhà phân tích ô tô tại 86 Research, Thượng Hải, cho biết.

Theo các chuyên gia, động thái tiếp theo của Tesla sẽ quyết định mức định giá cổ phiếu cuối cùng. Bob Lutz, Giám đốc điều hành ô tô kỳ cựu cho biết giới đầu tư có thể sẽ đánh giá lại cổ phiếu hãng xe này một cách nghiêm khắc sau khi nhận ra nó không có bất kỳ lợi thế công nghệ cụ thể nào để biện minh cho việc tự nhận mình là công ty công nghệ tăng trưởng cao.

Trong thời kỳ hoàng kim, định giá Tesla cao hơn cả 12 nhà sản xuất ô tô lớn nhất hành tinh cộng lại, mặc dù doanh số bán hàng của họ chỉ bằng một phần nhỏ. Theo Lutz, người từng nắm giữ vai trò lãnh đạo cấp cao tại Ford, Chrysler và GM, con số này cần khiêm tốn hơn thì mới thực sự phù hợp.

Tuy nhiên, những người ủng hộ Musk thì cho rằng Tesla đang bị đánh giá thấp sau một loạt những lợi thế bền vững hơn mà công ty gây dựng được, từ thiết kế pin đến kỹ thuật sản xuất, theo Pierre Ferragu, một nhà phân tích tại New Street Research.

Được biết Tesla hiện vẫn duy trì tỷ suất lợi nhuận gộp dẫn đầu toàn ngành, trong khi các nhà sản xuất khác có tỷ suất lợi nhuận thấp sẽ buộc phải cắt giảm đầu tư vốn. Nếu đúng là như vậy, Tesla có thể sẽ vươn lên từ suy thoái nhờ vị thế mạnh hơn so với các đối thủ, từ đó tạo tiền đề cho giai đoạn tăng trưởng tiếp theo.

Galileo Russell, một trong những nhà đầu tư cá nhân trung thành của Tesla, cho biết dù cảm thấy những cuộc tranh cãi trên Twitter “rất khó chịu”, song ông vẫn đang lên kế hoạch mua một chiếc Tesla mới sau hơn ba năm.

“Các phương tiện truyền thông muốn hướng dư luận rằng Elon Musk sẽ hủy hoại Tesla. Tuy nhiên, đa số những người không lên tiếng vẫn đang ủng hộ anh ấy”, Galileo Russell nói.

Theo: FT, Bloomberg