Những ngày này, tại làng Hòn Rô, thuộc xóm 4, xã Nghĩa Bình, huyện Tân Kỳ rộn ràng tiếng máy ép mía, mùi thơm tỏa ra từ các lò nấu mật. Hàng chục hộ dân nơi đây mỗi năm xuất ra thị trường hàng trăm nghìn lít mật mía - nguyên liệu để làm bánh cu đơ và các món đặc sản.
Năm nay, mật mía Hòn Rô liên tục "cháy hàng", mỗi ngày có hàng chục thương lái ở trong và ngoại tỉnh như Hà Tĩnh, Thanh Hóa và cả Hà Nội... tới thu mua.
Mật mía tại gia đình anh Nguyễn Văn Dinh khi vừa nấu xong. Ảnh: Nguyễn Hải
"Tôi từng nghe và được bạn bè giới thiệu mật mía nơi đây ngon nên nhiều lần vượt gần 200 km tới mua về làm kẹo Cu Đơ và một số loại bánh dịp Tết", chị Phương Thủy, trú Hà Tĩnh nói. Theo chị Thủy, năm nay mặt hàng này khan hơn so với năm trước do số lượng thương lái thu mua nhiều hơn.
Khảo sát cho thấy, giá mật tại đây hiện 26.000-28.000 đồng một lít, đắt hơn những năm trước 5.000-8.000 đồng. Để mua với số lượng mật nhiều mỗi lượt, thương lái phải gọi điện đặt hàng trước đó nhiều ngày.
Theo ông Nguyễn Văn Dinh (47 tuổi), trú xóm 4, xã Nghĩa Bình, nguyên nhân khan hàng là nhu cầu mua tăng cao, trong khi nguồn cung từ các chủ lò sản xuất không kịp.
"Gần hai tháng nay, ngày nào cũng có thương lái tới đặt cọc để mua mật. Gia đình tôi mỗi ngày sản xuất hàng trăm lít vẫn không đủ", ông Dinh khoe và cho biết vẫn không tăng giá lên quá cao để giữ mối.
Theo ông Dinh, mật mía phải trải qua các công đoạn chính như ép mía, nấu liên tục trong chảo bằng gang khoảng 10 giờ và hàng chục lần vớt cặn. Khi thử đạt độ đặc thì lóng qua một lớp vải. Nghề làm mật thủ công vất vả nên số lượng hộ sản xuất cũng giảm dần qua các năm.
Công đoạn nấu mật mía tại làng Hòn Rô, xã Nghĩa Bình, Tân Kỳ. Ảnh: Nguyễn Hải
Cách xã Nghĩa Bình khoảng 20 km, tại làng Găng, xã Nghĩa Hưng, huyện Nghĩa Đàn - một làng làm mật mía nổi tiếng khác của Nghệ An năm nay cũng trong diện "làm ra đến đâu, bán sạch tới đó". Toàn xã Nghĩa Hưng có khoảng 60 hộ sản xuất, mỗi năm cho ra thị trường khoảng nửa triệu lít. Năm nay thương lái ở tứ xứ đổ về đây thu mua rất nhiều.
Ông Võ Đình Lượng, người đã có 30 năm làm nghề sản xuất mật, nói khá bất ngờ khi năm nay mật "cháy hàng". Trong 4 năm gần đây, năm nay mật mía dễ bán nhất, giá cũng cao hơn 15-20%.
Nghề nấu mật mía thủ công truyền thống ở khu vực trung du Bắc Bộ và một số tỉnh bắc Trung Bộ như Nghệ An, Hà Tĩnh. Ở xứ Nghệ, sản phẩm này thường được bán quanh năm ở các chợ, nhưng nhiều hơn cả vào dịp gần Tết Nguyên đán. Người dân thường mua về nấu bánh ngào, gia vị kho thịt bò, cá biển, chấm khoai lang hoặc pha với nước chè xanh để uống.
Hải Chi