Mỗi khi nhắc lại, nhiều bạn trẻ vẫn chưa quên được khoảng thời gian đầy ám ảnh, nỗi buồn và thậm chí nước mắt trên con đường khởi nghiệp.

Đụng COVID-19, khởi nghiệp ê chề...

Từng được gọi tên cho giải cao nhất tại cuộc thi khởi nghiệp do Trung tâm Hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp TP.HCM tổ chức, rồi được Liên Hiệp Quốc chọn là một trong chín start-up quốc tế vì môi trường 2020, Trần Nguyễn Duy Tuấn (24 tuổi) trình làng sản phẩm tiết kiệm điện Airiot được kỳ vọng "bùng nổ" vì góp phần giải quyết vấn đề cấp thiết của xã hội.

Đơn hàng nhận về tăng vọt, cả những khoản vốn từ các quỹ và nhà đầu tư thiên thần. Nhưng cơn ác mộng COVID-19 ập đến, hàng loạt khách hàng và quỹ đầu tư hủy hết hợp đồng, đơn hàng, cuộc hẹn. Airiot "toang" hai tháng sau đó. Duy Tuấn thừa nhận trong các yếu tố khiến start-up này thất bại có lý do quản lý tài chính chưa vững.

Anh lao vào dự án khác mang tên Coolbrace (ra đời vào tháng 7-2021). Nhưng khi sản phẩm được cộng đồng đón nhận, anh lại bị "cuốn" vào thị trường tiền mã hóa. Tuấn tạo ra Coinclock, một thiết bị phục vụ thị trường tiền mã hóa. Nhưng cũng vì dịch, nhiều quốc gia, trong đó có Trung Quốc giãn cách xã hội nghiêm ngặt, khách lại hủy đơn. "Đến giờ tôi vẫn đang phải trả số nợ vì sự tham lam của bản thân", Duy Tuấn nói.

Số nợ lớn, chuỗi khởi nghiệp thất bại khiến Tuấn trầm cảm nặng. Anh thậm chí từng nghĩ việc kết thúc cuộc đời nhưng phải tự vực dậy tinh thần, phải lấy lại niềm tin của người thân và nhà đầu tư từng tin mình. Anh lại tiếp tục và hiện khá thành công với start-up khung tranh kỹ thuật số, có những tín hiệu ban đầu khả quan. "Chúng tôi đang nắm giữ hoàn toàn các khâu song mô hình này dễ bắt chước nếu đối thủ có tiềm lực tài chính mạnh, nên chúng tôi phải xây dựng chiến lược bảo hộ và cạnh tranh để hạn chế điều này", bạn chia sẻ.

Suýt phá sản khi khởi nghiêp

Cũng lận lưng giải nhì một cuộc thi khởi nghiệp, được quỹ đầu tư rót vốn, Lương Công Gia Huy (34 tuổi) - đồng sáng lập flashcard BlueUp và chuỗi bún cá Ninh Hòa - kể năm 2016 mọi thứ đều phát triển nhanh, doanh thu tốt đến mức "tiền nhiều không biết phải làm gì".

Nhưng bức tranh start-up nhanh chóng đổi màu. Năm 2018, hầu hết khách hàng quan tâm đến các sản phẩm online hơn sản phẩm giấy (sản phẩm chủ lực của flashcard BlueUp). Chưa kể kênh bán hàng truyền thống từ nhà sách quay vòng vốn chậm, kênh tiếp thị online "ngốn" nguồn tiền lớn, thu không đủ bù chi, doanh thu lao dốc.

Số tiền tích góp được bung hết để xoay xở. Những tài sản quý giá nhất lần lượt rời đi vẫn chưa đủ trả các khoản nợ từ khởi nghiệp. Chuỗi dài áp lực tài chính, nhân sự biến Huy như thành người mất hồn, cộng với nhiều căn bệnh hành hạ. Gia Huy buộc phải bán bản quyền, cắt giảm nhân sự, luân chuyển dòng tiền qua lại giữa hai start-up mới vực dậy phần nào. Bạn sau đó nhận được học bổng thạc sĩ quản trị kinh doanh và hiện quản lý start-up từ Canada với hy vọng kiến thức học được ít nhiều hỗ trợ con đường start-up sắp tới.