Theo dữ liệu của Cục Thống kê quốc gia Trung Quốc công bố hôm 17-1, dân số Trung Quốc đã giảm lần đầu tiên kể từ năm 1961. Cụ thể, dân số Trung Quốc đạt 1,41175 tỉ người vào cuối năm 2022, giảm so với mức 1,41260 tỉ người một năm trước đó.

Theo Đài NPR, sự suy giảm dân số như trên là điều mà một số chuyên gia gọi là "sự thay đổi to lớn" đối với Trung Quốc. Ông Stuart Gietel-Basten, giáo sư khoa học xã hội tại Đại học Khoa học và Công nghệ Hong Kong, nhận định sự suy giảm dân số có thể gây phức tạp cho các kế hoạch tăng trưởng kinh tế liên tục của Trung Quốc.

"Kỷ nguyên tăng trưởng nhanh, tăng trưởng hai con số, lao động giá rẻ, lực lượng lao động trẻ hơn giờ đây đã thực sự kết thúc" - giáo sư Stuart Gietel-Basten đánh giá.

Chính sách một con của Trung Quốc hạn chế số trẻ sinh trong nhiều thập niên

Năm 1980, Chính phủ Trung Quốc chính thức ban hành chính sách một con nhằm hạn chế hơn nữa sự gia tăng dân số của Trung Quốc, giúp kích thích sự bùng nổ kinh tế.

Nhưng cuối cùng chính sách này đã dẫn tới tỉ suất sinh thấp và dân số già đi. Năm ngoái, Trung Quốc chứng kiến số ca tử vong nhiều hơn số ca sinh ra. Các quan chức Trung Quốc cho biết 10,41 triệu người đã chết trong khi 9,56 triệu người được sinh ra.

Năm 2015, Trung Quốc chấm dứt chính sách một con và bắt đầu cho phép các cặp vợ chồng có hai con. Họ mở rộng chính sách một lần nữa vào năm 2021, theo đó cho phép sinh tối đa ba trẻ.

Bà Yun Zhou, phó giáo sư xã hội học tại Đại học Michigan, nói với Đài NPR rằng những nỗ lực gần đây của Trung Quốc nhằm khuyến khích các gia đình sinh thêm con vẫn chưa có tác dụng.

"Số liệu mới không bất ngờ và phù hợp với quy luật phát triển dân số. Tăng trưởng dân số âm là kết quả tất yếu của tỉ suất sinh thấp trong thời gian dài của Trung Quốc" - giáo sư Yuan Xin tại Viện Dân số và phát triển ở Đại học Nam Khai, Trung Quốc bình luận với Thời báo Hoàn Cầu.

Nhà nghiên cứu Su Hai Nan tại Hiệp hội Nghiên cứu lao động Trung Quốc mô tả đây là "kết quả tự nhiên của quá trình phát triển kinh tế và xã hội, tương tự như quỹ đạo tăng dân số của Mỹ, Nhật Bản và các nước ở châu Âu".

Bên cạnh đó cũng có một số nguyên nhân khiến dân số Trung Quốc giảm như chi phí giáo dục cao ngất ngưởng khiến nhiều người Trung Quốc không sinh nhiều hơn một con, thậm chí không sinh con.

Đại dịch COVID-19 cũng gây căng thẳng cho tỉ suất sinh của Trung Quốc

Sau khi COVID-19 bùng phát ở Trung Quốc, biện pháp phong tỏa và nhiều biện pháp hạn chế khác đã tác động sâu rộng tới kinh tế và xã hội nước này.

Giáo sư Gietel-Basten chỉ ra Trung Quốc đã phải vật lộn với tình trạng bất ổn kinh tế do đại dịch cũng như những thách thức khi làm việc từ xa.

Một số phụ nữ đã chọn cách trì hoãn mang thai do các yếu tố liên quan đến COVID-19 như tiêm vắc xin và nhiễm bệnh.

Mặc dù chính quyền các địa phương tại Trung Quốc đã triển khai các biện pháp khuyến khích người dân sinh nhiều con hơn kể từ năm 2021 như nghỉ thai sản dài hơn và trợ cấp nhà ở, nhưng các biện pháp này được đánh giá sẽ không thể ngăn xu hướng suy giảm dân số dài hạn.

Là quốc gia đông dân nhất thế giới trong thời gian dài, giờ đây Trung Quốc có thể sớm bị Ấn Độ vượt mặt về dân số. Theo dữ liệu của Liên Hiệp Quốc, năm 2022 Ấn Độ có dân số 1,4066 tỉ người, chỉ sau Trung Quốc.

Ông Cai Fang, cựu phó giám đốc Viện Khoa học xã hội Trung Quốc, tin rằng tổng dân số Trung Quốc đã đạt đỉnh vào năm 2022, sớm hơn nhiều so với dự kiến, đồng nghĩa dân số nước này có thể duy trì mức tăng trưởng âm từ năm 2023.

Dân số Trung Quốc lần đầu giảm trong hơn 60 năm

Theo dữ liệu Cục Thống kê quốc gia Trung Quốc công bố ngày 17-1, dân số Trung Quốc đạt 1,41175 tỉ người vào cuối năm 2022, giảm so với mức 1,41260 tỉ người một năm trước đó.