Sáng 30-1 (mùng 9 tháng giêng), hàng ngàn người vượt đường đồi dốc, không ngại cơn mưa lất phất và thời tiết lạnh 17 độ C để đến Gò Thì Thùng ở xã vùng cao An Xuân (huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên) xem hội đua ngựa.

Mỗi năm Hội đua ngựa Gò Thì Thùng chỉ tổ chức một lần vào mùng 9 tháng giêng. Năm nay, 32 chú ngựa đến từ bốn xã An Xuân, An Hiệp, An Thọ và An Lĩnh tham gia tranh tài. Toàn bộ "kỵ mã" tham gia cuộc đua đều là ngựa thồ hàng nông sản của địa phương, hầu hết là ngựa cái. Còn các "kỵ sĩ" điều khiển ngựa đua là các… nông dân - chủ ngựa.

Cuộc đua nghiệp dư ấy duy trì hàng chục năm qua và luôn thu hút người xem không chỉ ở tỉnh Phú Yên mà còn du khách ở các tỉnh lân cận. Sự hấp dẫn của hội đua ngựa này chính là ở tính… nghiệp dư của các "kỵ mã" và "kỵ sĩ".

Mỗi vòng đua gồm bốn ngựa tranh tài, chạy hai vòng Gò Thì Thùng (khoảng 2km), chọn tám ngựa nhanh nhất vòng bảng vào tranh hai vòng bán kết. Bốn ngựa nhất và nhì ở vòng bán kết được chọn vào đua chung kết để tranh giải.

Do ngựa đua là ngựa thồ trên các vùng núi cao, không quen với việc phi nước đại hoặc đứng trước quá đông người reo hò với cờ, phướn phấp phới nên rất nhiều "kỵ sĩ" phải vất vả đưa "kỵ mã" đến vạch xuất phát.

Không ít "kỵ mã" đã có lệnh xuất phát từ lâu nhưng cương quyết không… chạy, phải 2-3 người rượt đuổi, la hét, đánh vào mông mới chịu xuất phát. Có cô ngựa còn hất ngã luôn "kỵ mã" xuống đất và không chịu đua.

Nhiều "kỵ mã" chạy đua hết tốc lực, đầy nhiệt tình và một mình băng về đích vì… "kỵ sĩ" đã rơi từ lúc nào. Đương nhiên là thành tích của "cô" không được tính vì quy định là không có nài thì ngựa chạy như bay cũng… bằng không.

Cũng không hiếm trường hợp ngựa có nài nhưng chạy lểnh thểnh, đua nước đại vẫn không bằng ngựa không nài…

"Kỵ sĩ" Thái Văn Sáu ở phường Phú Lâm (TP Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên) làm "kỵ sĩ" thuê cho ngựa của xã An Thọ dù té đau, bị thương ở cằm chảy máu, vẫn rất "hăng" chỉ huy các nài đàn em tiếp tục tham gia cuộc đua.

Còn "kỵ sĩ" Lê Thành Trung (xã An Hiệp), về nhất cuộc đua, thở hổn hển vì… mệt sau khi về đích, thổ lộ: "Năm nào tui cũng háo hức chờ đến mùng 9 tháng giêng để tham gia hội đua ngựa này vì mình quá vui và giúp người dân khắp nơi được vui Tết. Đây là lần thứ ba tui "ẵm" cúp vô địch sau hơn 20 năm đua ngựa ở Gò Thì Thùng".

Còn du khách Lê Văn Phiến (TP.HCM) nói rằng anh chưa bao giờ xem một hội đua ngựa lạ lùng và đầy tiếng cười, "vui như Tết" như Hội đua ngựa Gò Thì Thùng. "Năm sau chắc là tôi cũng nán thêm ngày nghỉ Tết để rủ gia đình đến dự hội đua ngựa có một không hai này".

Phú Yên: khôi phục hội đua ngựa dân gian

TT - Sáng 6-2, hàng ngàn người dân các huyện Tuy An, Đồng Xuân và Sơn Hòa (Phú Yên) nô nức kéo về Gò Thì Thùng thuộc vùng 2, xã vùng cao An Xuân, huyện Tuy An để dự hội đua ngựa.