"Ăn vàng, ăn bạc gì của Việt Á mà bênh"

Để làm rõ vai trò của Nguyễn Thanh Long (cựu Bộ trưởng Bộ Y tế) liên quan đến lời khai của Phan Quốc Việt thông qua Nguyễn Huỳnh để chuyển tiền cho bị cáo Long, HĐXX phiên toà đã mời bị cáo lên đối chất.  

Xuyên suốt lời khai, bị cáo Long cho hay, bản thân có quen biết Phan Quốc Việt từ 2017 trong một sự kiện ở TP.HCM nhưng 2 người không có bất kỳ liên lạc nào sau đó. Do đó, không hề ưu ái nào dành cho Việt Á. 

“Bản thân tôi nhiều lần nhắc các đơn vị đấu thầu công khai, ai trúng thì dùng chứ chưa một lần chỉ định cho Việt Á. Một lần Bệnh viện Nhi Trung ương trúng của Việt Á, nhưng cũng được tổ chức đấu thầu công khai”, bị cáo nói.  

HĐXX hỏi, trong quá trình Việt Á nộp hồ sơ cấp phép có nhận được tác động nào từ Nguyễn Huỳnh (cựu Phó phòng Giá Cục Quản lý Dược) hay Nguyễn Văn Trịnh (cựu Trợ lý Phó thủ tướng) không? Ông Long cho biết không nhớ rõ, nhưng khẳng định lại, không có ưu tiên nào cho Việt Á.

“Có lần Huỳnh dùng sản phẩm của Việt Á rồi khen ngợi. Tôi còn bảo Huỳnh là “ăn vàng ăn bạc” gì của Việt Á mà bênh họ vậy. Họ cảm ơn thì được chứ tuyệt đối không làm ăn gì với họ”, bị cáo Long khai trước tòa. 

Bị cáo Long thừa nhận việc được Huỳnh chuyển 2,2 triệu USD từ Việt Á. Tuy nhiên, bị cáo cho rằng: “Khi Huỳnh nói đưa tiền, đã là 10 tháng sau khi test của Việt Á được cấp phép tạm thời, tôi có hỏi lại cụ thể số tiền thì Huỳnh nói họ làm ăn được nên cảm ơn”. Ngoài ra bị cáo cũng nhận 50 nghìn USD từ bị cáo Việt và cũng được nói là cảm ơn. 

Nhưng vị cựu Bộ trưởng phủ nhận việc gợi ý Huỳnh nhắc Việt chuyển tiền. “Không có chuyện sau hơn 10 tháng test của Việt Á được cấp phép tạm thời, tôi lại nhắc Huỳnh gợi ý Việt Á đưa tiền. Tôi không nhớ rõ mình nói gì nhưng tuyệt đối không có chuyện gợi ý đưa tiền”. 

Được HĐXX mời đối chất, bị cáo Huỳnh cho biết, bị cáo Long 2 lần gợi ý nhắc Việt đưa tiền, mỗi lần 1 triệu USD. 

HĐXX đặt câu hỏi, số tiền nhận nhiều lần, bản thân bị cáo lại khẳng định không có ưu ái nào cho Việt Á là sự bất thường. Đáp lại bị cáo Long khẳng định: "Nhận số tiền trên là tôi sai nhưng tôi không gợi ý gì". 

Sáu sai phạm của bị cáo Nguyễn Thanh Long

Theo cáo trạng của VKSND tối cao, Phan Quốc Việt - Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Công ty Việt Á quen biết với Nguyễn Thanh Long, Nguyễn Huỳnh - cựu Thư ký của bị can Long từ năm 2017.

Khi Việt Á được tham gia phối hợp nghiên cứu đề tài kit xét nghiệm Covid-19 của Bộ KH&CN, Phan Quốc Việt đến gặp để nhờ Nguyễn Thanh Long, Nguyễn Huỳnh giúp đỡ Việt Á được Bộ Y tế cấp số đăng ký lưu hành sản xuất, tiêu thụ kit xét nghiệm.

Nguyễn Thanh Long sau đó giao cho Nguyễn Huỳnh (khi đó là Phó trưởng phòng Quản lý giá, Cục Quản lý dược, Bộ Y tế) làm đầu mối liên hệ để giúp Công ty Việt Á.

Ông Long trực tiếp can thiệp và chỉ đạo Nguyễn Huỳnh can thiệp, tác động để Việt Á được cấp số đăng ký lưu hành, hiệp thương giá (bị nâng khống), không bị rút đăng ký lưu hành sau kiểm tra giá hiệp thương, phân bổ, thanh toán tiền kit xét nghiệm, tiêu thụ kit xét nghiệm trái quy định của pháp luật, giúp Công ty Việt Á biến kit xét nghiệm là sản phẩm Đề tài thuộc sở hữu Nhà nước thành sản phẩm của doanh nghiệp này, được sản xuất, bán thương mại trái phép thu lời bất chính đặc biệt lớn.

Theo Viện Kiểm sát, sai phạm thứ nhất của ông Long thể hiện ở việc chỉ đạo Nguyễn Minh Tuấn (cựu Vụ trưởng Vụ Trang thiết bị và Công trình y tế, là đơn vị đầu mối cấp số đăng ký lưu hành của Bộ Y tế) tạo điều kiện tiếp nhận, kiểm tra, đề xuất cấp số đăng ký lưu hành cho kit xét nghiệm của Công ty Việt Á; giao Nguyễn Huỳnh tổng hợp thông tin, tài liệu về kít xét nghiệm của Công ty Việt Á và tiếp tục đôn đốc, thúc đẩy Nguyễn Minh Tuấn khẩn trương thực hiện cấp số đăng ký lưu hành cho kít xét nghiệm của Công ty Việt Á.

Sai phạm thứ hai, bị can Long chỉ đạo Nguyễn Minh Tuấn trình nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Trường Sơn ký Quyết định cấp số đăng ký lưu hành tạm thời kit xét nghiệm Covid-19 cho Công ty Việt Á mặc dù đã được cấp dưới báo cáo trực tiếp và email về sai phạm trong việc cấp số đăng ký lưu hành kit xét nghiệm cho doanh nghiệp này.

Mặt khác, khi Việt Á đề nghị cấp số lưu hành chính thức, bị can Tuấn tiếp tục báo cáo với bị can Long về việc Công ty vẫn chưa phải là đối tượng để cấp số lưu hành. Song, ông Long vẫn chỉ đạo Tuấn đề xuất cấp số đăng ký lưu hành chính thức đối với kit xét nghiệm của Công ty Việt Á.

Sai phạm thứ 3, ông Long ký Quyết định giao Nguyễn Nam Liên (cựu Vụ trưởng Vụ Kế hoạch Tài chính) và Nguyễn Minh Tuấn đại diện Bộ Y tế thực hiện hiệp thương giá kit xét nghiệm với Công ty Việt Á. Khi Hiệp thương giá, Nguyễn Nam Liên đã báo cáo và Nguyễn Thanh Long đồng ý về việc đại diện Bộ Y tế xác định giá hiệp thương kit xét nghiệm là 470.000 đồng/test không có căn cứ (giá đã bị Phan Quốc Việt nâng khống).

Thứ tư, khi kiểm tra giá hiệp thương, mặc dù được Đoàn kiểm tra báo cáo sai phạm về nguyên vật liệu sản xuất kit xét nghiệm của Công ty Việt Á, có ý kiến đề nghị rút số đăng ký lưu hành nhưng Nguyễn Thanh Long không chỉ đạo xử lý, ban hành kết luận kiểm tra, rút số đăng ký lưu hành. Để từ đó Việt Á tiếp tục sử dụng giá hiệp thương với Bộ Y tế (đã bị nâng khống) để bán cho các đơn vị, địa phương, thu lợi bất chính.

Ở sai phạm thứ 5, thể hiện việc ông Long tác động để Ngân hàng Nhà nước hỗ trợ, huy động nguồn tài trợ của các Ngân hàng Thương mại cổ phần để thanh toán tiền mua 200.000 kit xét nghiệm cho Việt Á và chỉ đạo Nguyễn Nam Liên sử dụng nguồn tiền trên để thanh toán tiền cho doanh nghiệp này.

Thứ 6, bị can còn chỉ đạo Bộ Y tế phân bố 200.000 kit xét nghiệm cho các đơn vị, địa phương trên cả nước nên các đơn vị, cơ sở y tế biết kit xét nghiệm của Công ty Việt Á là sản phẩm chủ lực được Bộ sử dụng trong phòng, chống dịch và sẽ liên hệ mua khi có nhu cầu. Sau đó, giới thiệu với lãnh đạo tỉnh Hải Dương và một số tỉnh, thành phố để Công ty Việt Á tiêu thụ, bán kit xét nghiệm.

Quá trình thực hiện những hành vi trên, Nguyễn Thanh Long đã thông qua Nguyễn Huỳnh gợi ý Phan Quốc Việt đưa tiền. Phan Quốc Việt đã đưa hối lộ 4 lần với tổng số tiền 2,25 triệu USD (tương đương hơn 51 tỉ đồng), bị can Huỳnh nhận 4 tỉ đồng.

Việc nhận tiền từ Việt Á, VKS cho rằng, Nguyễn Thanh Long, Nguyễn Huỳnh đã thực hiện nhiều hành vi trái pháp luật theo đề nghị của Phan Quốc Việt, giúp công ty xuyên suốt từ việc cấp số đăng ký lưu hành, hiệp thương giá, kiểm tra giá hiệp thương, phân bổ, thanh toán tiền, sản xuất và tiêu thụ kit xét nghiệm, gây thiệt hại số tiền hơn 1.200 tỉ đồng, trong đó Nhà nước bị thiệt hại 402 tỉ đồng.