Tại kết luận thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong công tác quản lý Nhà nước về xăng dầu, Thanh tra Chính phủ đã chỉ ra hàng loạt vi phạm trong việc trích lập, quản lý, sử dụng Quỹ bình ổn giá xăng dầu (Quỹ BOG).

Về thời hạn bình ổn giá xăng dầu, theo quy định tại Luật Giá số 11/2012/QH13 việc áp dụng biện pháp lập Quỹ BOG là có thời hạn, tuy nhiên hiện nay, Chính phủ đang cho áp dụng thường xuyên, liên tục, trong khi đó, các quy định hiện nay đang giao cho nhiều cơ quan tham gia quản lý Quỹ BOG (Bộ Tài chính chủ trì, Bộ Công Thương phối hợp).

“Việc này đã tồn tại nhiều năm nhưng chưa được xử lý kịp thời, dẫn đến có sự đùn đẩy trách nhiệm, quản lý lỏng lẻo, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng Quỹ BOG”, kết luận nêu.

Về điều hành Quỹ BOG, việc Bộ Công Thương chưa có ý kiến kịp thời để sửa đổi, bổ sung về phương pháp xác định mức trích, mức chi Quỹ BOG tính cho 1 đơn vị sản lượng, khi bình ổn giá tại Thông tư Liên tịch số 39/2014/TT- BCT-BTC quy định về phương pháp tính giá cơ sở; cơ chế hình thành, quản lý, sử dụng quỹ bình ổn giá và điều hành giá xăng dầu theo quy định tại Nghị định số 83/2014/NĐ-CP và Thông tư số 103/2021/TT-BCT.

Điều này dẫn đến từ năm 2017 đến năm 2021, liên Bộ Công Thương - Tài chính quyết định mức trích, mức chi Quỹ BOG là thiếu cơ sở pháp luật. Liên Bộ Công Thương - Tài Chính quyết định chi bình ổn giá khi giá chưa tăng với số tiền khoảng 1.142 tỷ đồng và chi bình ổn giá cao hơn mức tăng giá với số tiền hơn 318 tỷ đồng.

Đáng chú ý, tại kỳ điều hành từ 1/1/2017 đến trước 15h ngày 23/4/2018 ban hành văn bản điều hành giá không rõ ràng, dẫn đến, 19/27 thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu trích lập Quỹ BOG sai chủng loại xăng RON 95 với số tiền khoảng 1.013 tỷ đồng và chỉ sử dụng Quỹ BOG với số tiền khoảng 679 tỷ đồng.

Việc áp dụng các biện pháp lập quỹ chưa theo luật giá nên cơ quan thanh tra xác định các cơ quan quản lý đùn đẩy trách nhiệm, thiếu phối hợp, quản lý quỹ chưa chặt chẽ, Ngân hàng Nhà nước chưa có hướng dẫn về quản lý quỹ phù hợp.

Vì vậy, có 7/15 thương nhân đầu mối sử dụng quỹ sai mục đích bình ổn giá, không kết về chuyển tài khoản quỹ bình ổn mà để lại tài khoản thanh toán của doanh nghiệp thường xuyên, với số tiền gần 8.000 tỷ đồng.

Đáng chú ý, trong số này có 3 thương nhân bị xử phạt vi phạm hành chính từ ba lần trở lên; 3 thương nhân trích lập và chi sử dụng với khối lượng xăng dầu vượt được ghi trong sổ sách nên trích lập sai số tiền hơn 4,7 tỷ đồng, chi sử dụng Quỹ BOG sai với số tiền khoảng 22,5 tỷ đồng; có 1 thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu trích lập Quỹ BOG thiếu khoảng 3 tỷ đồng; có 1 thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu thực hiện một số bút toán điều chỉnh giảm Quỹ BOG với số tiền 10 tỷ đồng không phù hợp với nguyên tắc kế toán.

Trong số này các công ty liên tục bị điểm tên như Công ty vận tải thủy bộ Hải Hà, Công ty Xuyên Việt Oil và Công ty Thiên Minh Đức.

Các thương nhân cũng không gửi sao kê tài khoản về các cơ quan quản lý nên cả hai bộ Công Thương - Tài chính không nắm rõ về số dư đầu kỳ, số trích lập, số sử dụng và phần lãi phát sinh, số dư của quỹ.

Về việc xử lý các vi phạm, Thanh tra Chính phủ nêu rõ, Bộ Công Thương chưa kịp thời xem xét, xử lý đình chỉ hoạt động kinh doanh hoặc thu hồi Giấy xác nhận đủ điều kiện làm thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu theo thẩm quyền quy định tại điểm 4 khoản 26 Điều 1 Nghị định số 95/2021NĐ-CP đối với các thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu đã bị Bộ Tài chính xử phạt vi phạm hành chính nhiều lần.

"Kết quả dẫn đến Quỹ BOG liên tục bị các thương nhân đầu mối chiếm dụng và sử dụng sai mục đích bình ổn giá xăng dầu", Thanh tra Chính phủ nhấn mạnh.