Trong một cuộc phỏng vấn vào năm 2011, Elon Musk đã chê cười sản phẩm của BYD.

“Anh có thấy xe của họ không? Tôi nghĩ nó chẳng có gì đặc biệt hấp dẫn, công nghệ cũng không mạnh lắm. Và BYD là một công ty đang gặp những vấn đề khá nghiêm trọng tại Trung Quốc. Tôi nghĩ rằng họ nên tập trung đảm bảo họ không lụi tàn ở sân nhà”, Elon Musk nói.

Thế nhưng BYD không những không bị xóa sổ mà còn soán ngôi Tesla trong quý 4/2023, trở thành nhà sản xuất xe điện bán nhiều nhất thế giới.

CEO Taylor Ogan của công ty Snow Bull Capital nói về tham vọng lâu dài của BYD: “Mục tiêu của họ là trở thành nhà sản xuất ô tô lớn nhất Trung Quốc và đưa ngành sản xuất Trung Quốc lên bản đồ”.

Vậy làm thế nào mà một công ty khởi đầu từ việc sản xuất pin điện thoại có thể trở thành gã khổng lồ xe điện?

Lịch sử BYD

Nổi tiếng là gã khổng lồ sản xuất xe điện, BYD lại như một “con bạch tuộc” với nhiều xúc tu vươn sang các lĩnh vực khác, từ sản xuất pin đến khai khoáng và chất bán dẫn. Đó chính là nền tảng đằng sau thành công của thương hiệu Trung Quốc này.

Nhà hóa học Wang Chuanfu thành lập BYD vào năm 1995 tại Thâm Quyến, miền nam Trung Quốc - trung tâm công nghệ lớn của quốc gia. Công ty hình thành từ số vốn 2,5 triệu nhân dân tệ, tương đương khoảng 351.994 USD theo tỷ giá hối đoái hiện nay. BYD khi mới thành lập có 20 nhân viên.

Năm 1996, BYD bắt đầu sản xuất pin lithium-ion. Đây là loại pin được sử dụng trong điện thoại thông minh. Công ty dần trở thành nhà cung cấp pin cho Motorola và Nokia vào năm 2000 và 2002, tức hai trong số những gã khổng lồ của ngành điện thoại di động vào thời điểm đó.

Năm 2002, BYD chính thức niêm yết cổ phiếu Sàn giao dịch chứng khoán Hồng Kông, thúc đẩy làn sóng pin lithium-ion.

Rẽ hướng sang sản xuất ô tô

Mãi đến năm 2003, BYD mới mua lại một nhà sản xuất ô tô nhỏ tên là Xi'an Qinchuan Automobile. Hai năm sau, hãng tung ra chiếc xe động cơ đốt trong đầu tiên có tên F3. Sau đó, đến năm 2008, hãng trình làng chiếc xe plug-in hybrid (kết hợp giữa động cơ điện và động cơ đốt trong) F3DM, bước đột phá đầu tiên của hãng trong lĩnh vực xe điện. Cùng năm đó, tập đoàn Berkshire Hathaway của huyền thoại đầu tư Warren Buffett đã đầu tư 230 triệu USD vào BYD, thúc đẩy tham vọng xe điện của công ty này.

BYD ngày một lấn sâu vào lĩnh vực xe điện và đây là lúc kinh nghiệm sản xuất pin lâu năm phát huy tác dụng. Vào năm 2020, công ty tung ra pin Blade. Đây là pin LFP hay còn gọi là pin lithium iron phosphate. Khi ấy, nhiều nhà sản xuất khác từ bỏ loại pin này vì mật độ năng lượng thấp, tức là trọng lượng thì nặng nhưng năng lượng lại không cung cấp được nhiều.

Nhưng BYD quảng cáo Blade là bước đột phá mang lại mật độ năng lượng ổn định và độ an toàn cao. Họ cam kết đưa loại pin này vào chiếc sedan ra mắt năm 2020, trở thành đối thủ chiếc Model S của Tesla. Dòng pin này tiếp tục được đưa vào các thế hệ xe về sau.

Năm 2020, BYD đã bán được 130.970 xe điện. Đến năm 2023, công ty bán được tới 1,57 triệu chiếc.

Đằng sau thành công của BYD

Bước đột phá về pin xe điện Blade được nhấn mạnh là yếu tố giúp BYD đạt được thành công trong xe điện. Ngoài ra, BYD còn có chiến lược đầu tư và nhiều hoạt động kinh doanh khác ngoài ô tô.

Ông Lê Tú của Sino Auto Insights nói với CNBC rằng BYD bắt đầu trở thành nhà cung cấp trong lĩnh vực công nghệ cao, cung cấp pin cho những khách hàng khó tính như Apple. Họ đã tập trung rất nhiều vào đổi mới công nghệ pin. Nếu điều đó chưa đủ, họ sẽ liên tục cải thiện thiết kế, kỹ thuật và chất lượng của phương tiện. Mọi thứ họ làm trong 15-20 năm qua đã giúp BYD vượt mặt Tesla trong quý 4/2023.

Ngay từ ban đầu, BYD không nhảy ngay vào lĩnh vực xe điện thuần túy. Công ty vẫn bán xe hybrid. Nhà phân tích Alvin Liu tại Canalys cho rằng đó là chìa khóa thành công ban đầu của BYD.

BYD chọn tung ra đồng thời xe điện chạy pin (BEV) và xe plug-in hybrid (PHEV) để giành thị phần khi các trạm sạc xe điện còn đang trong quá trình hoàn thiện.

Ông Liu cho biết BYD đã định vị họ ở thị trường tầm trung, nơi có ít đối thủ cạnh tranh hơn, giúp thúc đẩy tăng trưởng công ty. BYD cũng đã làm rất tốt trong việc xây dựng thương hiệu, tạo ra các thương hiệu con để đáp ứng các mức giá khác nhau trên thị trường, chẳng hạn như thương hiệu xe điện từ trung cấp đến cao cấp Denza của BYD.

Sự ủng hộ của Bắc Kinh

Bên cạnh những chiến thuật riêng, BYD còn nhận được hỗ trợ to lớn từ phía chính phủ Trung Quốc đối. Vài năm qua, Bắc Kinh đã đưa ra nhiều khoản trợ cấp khuyến khích người dân mua xe điện và đề nghị hỗ trợ cho ngành này. Các biện pháp đã được tiến hành từ khoảng năm 2009, thời điểm BYD tìm cách đẩy mạnh xe điện.

Rhodium Group ước tính BYD đã nhận được khoảng 4,3 tỷ USD hỗ trợ của nhà nước từ năm 2015 đến năm 2020.

Nhà phân tích cấp cao Gregor Sebastian tại Rhodium nói với CNBC: “BYD là một công ty có tính đổi mới và có khả năng thích ứng cao, nhưng sự trỗi dậy của họ có mối liên hệ chặt chẽ với sự bảo vệ và hỗ trợ của Bắc Kinh. Nếu không có sự hậu thuẫn của Bắc Kinh, BYD sẽ không trở thành gã khổng lồ toàn cầu như ngày nay”.

Tham vọng toàn cầu

Sau khi thống trị thị trường xe điện Trung Quốc, BYD hiện đang mở rộng mạnh mẽ ra nước ngoài. Hãng bán ô tô ở một số quốc gia từ Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất đến Thái Lan và Vương quốc Anh.

Tại Đông Nam Á, BYD chiếm 43% thị phần xe điện. Nhưng việc mở rộng ra nước ngoài của BYD không chỉ là bán ô tô mà còn liên quan đến sản xuất và vật liệu.

BYD cho biết vào tháng 12 họ sẽ mở nhà máy sản xuất châu Âu đầu tiên tại Hungary. Và công ty cũng đang tìm mua công ty khai thác lithium ở Brazil. Lithium là thành phần chính trong pin của BYD.

Cuộc đua BYD – Tesla sẽ ra sao?

Cuộc so kè giữa Tesla và BYD – hai nhà sản xuất xe điện hàng đầu thế giới – sẽ tiếp diễn. Ông Lê Tú của Sino Auto Insights tin rằng BYD vẫn chưa phát huy tối đa tiềm năng của họ. George Gianarikas của Canaccord cho biết Tesla có thể sẽ bị vượt mặt về số lượng.

Về phần Tesla, công ty đang phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt hơn khi bước sang năm mới. Các đối thủ Trung Quốc lại tung ra nhiều mẫu xe hơn khiến các nhà sản xuất ô tô truyền thống phải cố bắt kịp cuộc đua xe điện này.

Nhà phân tích nghiên cứu cấp cao Daniel Roeska tại Bernstein Research nói với CNBC rằng khác với Tesla, BYD có nhiều động lực tăng trưởng trong 12-24 tháng tới.

Elon Musk lúc này đã nhận ra ông không nên xem thường BYD. Bình luận về phát ngôn năm xưa của chính mình trên mạng xã hội X, ông Musk nói: “Đó đã là chuyện của nhiều năm trước. Giờ xe của họ ngày càng có tính cạnh tranh cao”.

Tham khảo CNBC