Phiên họp thứ 29 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội

Phân cấp cần triệt để

Dự thảo Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia là một trong 4 nội dung được trình Quốc hội tại Kỳ họp bất thường lần thứ năm, khai mạc sáng 15/1 tới.

Việc xây dựng nghị quyết này, theo Chính phủ, là nhằm xử lý các vấn đề khó khăn, vướng mắc trong áp dụng quy định của Luật Ngân sách nhà nước, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Luật Đấu thầu, Luật Đầu tư công, Luật Quản lý, sử dụng tài sản công để đẩy nhanh tiến độ thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia.

Báo cáo nội dung trên tại phiên họp thứ 29 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương cho biết, tại Dự thảo Nghị quyết, Chính phủ trình Quốc hội quyết định 8 cơ chế, chính sách đặc thù, đều là những chính sách vượt thẩm quyền của Chính phủ. Những cơ chế, chính sách này thể hiện sự trao quyền mạnh mẽ cho địa phương để chính sách có thể đi vào cuộc sống hiệu quả hơn.

Theo đó, khác quy định của Luật Ngân sách nhà nước, Quốc hội quyết định phân bổ dự toán chi thường xuyên ngân sách trung ương hằng năm thực hiện từng chương trình mục tiêu quốc gia theo tổng kinh phí từng chương trình. Thủ tướng Chính phủ giao dự toán chi thường xuyên ngân sách trung ương hằng năm của từng chương trình mục tiêu quốc gia cho ủy ban nhân dân cấp tỉnh theo tổng kinh phí từng chương trình. Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quyết định phân bổ dự toán chi thường xuyên ngân sách trung ương hằng năm của từng chương trình mục tiêu quốc gia chi tiết đến dự án thành phần.

Thẩm tra, có ý kiến tại Hội đồng Dân tộc của Quốc hội cho rằng, phân cấp cần triệt để, Trung ương giao tổng dự toán theo từng chương trình và hội đồng nhân dân tỉnh giao chi tiết các dự án, tiểu dự án, thành phần do các sở, ban, ngành của tỉnh chủ trì, còn lại phân cấp cho hội đồng nhân dân cấp huyện quyết định, phân bổ dự toán chi tiết các dự án, tiểu dự án thành phần của từng chương trình.

Vẫn theo đề xuất của Chính phủ, hội đồng nhân dân cấp tỉnh quyết định điều chỉnh dự toán ngân sách nhà nước các năm 2021, năm 2022, năm 2023 được kéo dài thực hiện sang năm 2024 và dự toán ngân sách nhà nước năm 2024 từ các dự án thành phần không còn đối tượng hỗ trợ, hoặc không có khả năng giải ngân để bổ sung vốn thực hiện các dự án thành phần khác trong cùng chương trình mục tiêu quốc gia đảm bảo đẩy nhanh tiến độ thực hiện, giải ngân và hoàn thành mục tiêu của từng chương trình đã được cấp có thẩm quyền giao.

Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, cấp huyện, theo thẩm quyền phân cấp, quyết định việc điều chỉnh kế hoạch đầu tư vốn của các năm 2021, năm 2022, năm 2023 được kéo dài thời gian thực hiện, giải ngân sang năm 2024 từ dự án đầu tư không có khả năng giải ngân vốn cho các dự án đầu tư khác trong danh mục dự án đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 thuộc cùng chương trình mục tiêu quốc gia, nhưng không vượt quá tổng mức vốn đã được cấp có thẩm quyền giao kế hoạch và báo cáo hội đồng nhân dân cùng cấp tại kỳ họp gần nhất.

Dự thảo cũng quy định cơ chế thí điểm phân cấp cho cấp huyện trong quản lý, tổ chức thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia. Cụ thể là, hội đồng nhân dân cấp tỉnh, căn cứ điều kiện thực tiễn, được quyết định lựa chọn một huyện thực hiện thí điểm cơ chế phân cấp. Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định giao mục tiêu, nhiệm vụ, yêu cầu cụ thể đối với từng chương trình mục tiêu quốc gia cho cấp huyện được lựa chọn thí điểm; quy định việc khen thưởng, kỷ luật, đánh giá cán bộ đối với cá nhân, đơn vị có liên quan trong thực hiện cơ chế phân cấp.

Đã tháo gỡ, thì cho tới nơi, tới chốn

Tham gia thảo luận, Trưởng ban Công tác đại biểu Nguyễn Thị Thanh nói, thời gian của 3 chương trình mục tiêu quốc gia chỉ còn 2 năm nữa, do vậy, nên chọn lọc các cơ chế, chính sách thiết thực và cần thiết, khi có nghị quyết của Quốc hội thì có thể thực hiện được ngay. Nếu như lại chờ đợi các cơ quan chủ quản hoặc Chính phủ tiếp tục ban hành văn bản để quy định trình tự, thủ tục hoặc các văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương, thì sẽ không đảm bảo được tiến độ.

Phát biểu tại phiên thảo luận, Phó thủ tướng Trần Lưu Quang bày tỏ 3 mong muốn.

Thứ nhất là, mong Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp tục ủng hộ để có được chính sách tháo gỡ, để 3 chương trình này tiếp tục chạy và có thể về đích đúng hạn.

“Thứ hai là, chúng tôi cũng mong muốn, đã quy định, đã tháo gỡ, thì cho tới nơi, tới chốn, còn nếu không, chúng tôi lại phải hướng dẫn rất nhiều và lại phải đối mặt với những cái khó khác”, Phó thủ tướng Trần Lưu Quang nói.

Mong muốn thứ ba của Phó thủ tướng Trần Lưu Quang là, nếu quy định nào chưa rõ, mà thấy cần thiết, thì đồng thuận mang tính nguyên tắc để tháo gỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho Chính phủ, địa phương chuẩn bị và quyết định trong thời gian sắp tới để tiếp tục tháo gỡ hoàn chỉnh việc thực hiện 3 chương trình này.

Khẳng định sự cần thiết ban hành nghị quyết và hồ sơ đã đủ điều kiện để trình Quốc hội xem xét, quyết định tại kỳ họp bất thường, song liên quan đến phân cấp cho cấp huyện, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ cho rằng, nếu việc đó mà không phát huy tác dụng ngay cho hiện nay, mà cũng không giúp ích gì cho quá trình xây dựng nội dung chương trình của thời gian tới, thì sẽ quy định ở trong nghị quyết của Quốc hội khi phê chuẩn các chương trình mục tiêu quốc gia của giai đoạn tới.

Tuy nhiên, Chủ tịch Quốc hội cũng đề cập khả năng đưa quy định phân cấp cho cấp huyện vào nghị quyết để khẳng định chủ trương của Trung ương, vừa để triển khai được gì trong giai đoạn này thì triển khai, đồng thời để làm căn cứ xây dựng chương trình của khóa sau. Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị các bộ tham mưu cho Chính phủ cùng với Hội đồng Dân tộc của Quốc hội làm rõ hơn nữa trong hồ sơ trình Quốc hội xem xét để quyết định việc này.

Kết luận, Phó chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương nói, Ủy ban Thường vụ Quốc thống nhất với sự cần thiết ban hành nghị quyết nhằm tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc về cơ chế, chính sách trong quá trình triển khai thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia để đẩy nhanh tiến độ, hiệu quả và tiếp tục thực hiện các chương trình này trong thời gian tới.

Về các cơ chế, chính sách đặc thù mà Chính phủ đề xuất, Phó chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cho biết, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản nhất trí, đề nghị Chính phủ tiếp tục rà soát để sát với tình hình thực tiễn và bảo đảm khắc phục được những khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh được tiến độ thực hiện các chương trình.

“Không thể tháo gỡ mà lại tạo rào cản mới và đẩy nhanh mà lại tạo thủ tục rườm rà hơn”, Phó chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương lưu ý.

Theo dự kiến chương trình Kỳ họp bất thường lần thứ năm, sáng 16/1, Quốc hội sẽ nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra, sau đó thảo luận tại tổ về Dự thảo Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia. Chiều cùng ngày, nội dung này sẽ được thảo luận tại hội trường, sau đó được thông qua tại phiên bế mạc (dự kiến sáng 18/1).