Loại nào cũng có 

Trên đường Hải Thượng Lãn Ông, quận 5, rất nhiều tiệm bày bán pháo hoa. Các cửa hàng này chỉ bày các loại pháo hoa phun giấy kim tuyến, phun tia điện với giá từ 35.000-50.000 đồng/ống, tùy loại. 

Trong vai người mua, chúng tôi nói muốn mua các loại pháo hoa của Bộ Quốc phòng hoặc pháo nhập khẩu. Chủ tiệm liền mở điện thoại cho chúng tôi xem hình hoặc video để chọn, hàng luôn có sẵn: “Có nhiều loại pháo hoa phun viên: loại đặc biệt do Bộ Quốc phòng sản xuất, giá 550.000 đồng/hộp; loại của Thái Lan thì có nhiều hình dạng như bi, banh, trứng, giá 700.000 đồng/hộp 36 viên, 1 triệu đồng/hộp 49 viên; loại của Trung Quốc là pháo trứng, giá 300.000 đồng/quả 3 inch, bay thấp, tiếng nổ nhỏ, giá 500.000 đồng/quả 4 inch, bay cao hơn, tiếng nổ lớn hơn”. 

Nhiều tiệm trên đường Hải Thượng Lãn Ông, quận 5, TPHCM bán các loại pháo hoa phun viên do Bộ Quốc phòng sản xuất

Theo tìm hiểu của chúng tôi, để mở đại lý phân phối loại pháo hoa do Bộ Quốc phòng sản xuất, cơ sở kinh doanh phải đáp ứng khá nhiều điều kiện nên số cơ sở được phép bán sản phẩm này ở mỗi tỉnh, thành khá ít. Thế nhưng, sản phẩm này lại đang được rao bán khắp nơi. 

Làm nghề bán cây kiểng nhưng thời gian gần đây, anh Minh Cư (quận 6, TPHCM) liên tục lên mạng xã hội Facebook chào bán pháo phun hoa và phun viên (từ 25-30 ống/dàn) của Công ty TNHH một thành viên Hóa chất 21 (Bộ Quốc phòng). Theo anh, người tiêu dùng đang chuộng loại phun viên 25 ống, gồm 3 loại, loại thường (được sản xuất năm 2022) có giá 250.000 đồng/hộp, loại khá (sản xuất năm 2023) có giá 350.000 đồng/hộp, loại đẹp nhất có giá 450.000 đồng/hộp. “Em muốn lấy về bán thì anh sẵn sàng cung cấp số lượng lớn. Anh có nguồn hàng với giá gốc, rẻ hơn giá thị trường. Anh chỉ rao bán trên Facebook mà tháng vừa rồi cũng bán được 500 hộp” - anh Cư khoe với chúng tôi. 

Loại pháo hoa mà anh Cư bán đang được nhiều người rao bán trên mạng xã hội. Có người làm cộng tác viên cho điểm phân phối nào đó, tức chỉ đứng ra rao bán rồi nhận tiền hoa hồng từ 20.000-30.000 đồng/hộp nhưng cũng có người mua số lượng lớn dự trữ và rao bán lại để kiếm lời, bất chấp nguy cơ cháy nổ. 

Cá nhân không được phép kinh doanh pháo 

Luật sư Nguyễn Văn Hậu - Phó chủ nhiệm Đoàn Luật sư TPHCM - cho biết, theo Nghị định 137/2020 của Chính phủ, chỉ những tổ chức, doanh nghiệp thuộc Bộ Quốc phòng mới được kinh doanh pháo hoa. Đơn vị kinh doanh phải được cơ quan công an có thẩm quyền cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện về an ninh, trật tự, phòng cháy, chữa cháy; phải có kho dự trữ và phương tiện vận chuyển pháo hoa đáp ứng yêu cầu phòng cháy, chữa cháy; người quản lý kho, người bán pháo hoa phải được huấn luyện về kỹ thuật an toàn. 

Nhiều tiệm kinh doanh pháo cho biết có đủ các loại pháo hoa do Bộ Quốc phòng sản xuất hay pháo nhập lậu từ Trung Quốc, Thái Lan

Tính đến nay, chỉ có 2 doanh nghiệp thuộc Bộ Quốc phòng được cấp phép kinh doanh pháo hoa, gồm nhà máy Z121 (Công ty TNHH một thành viên Hóa chất 21) và Tổng công ty Kinh tế kỹ thuật công nghiệp quốc phòng (GAET). Trong đó, nhà máy Z121 hiện có 247 cửa hàng giới thiệu và bán pháo hoa ở 52/63 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương. Theo luật sư Nguyễn Văn Hậu, việc người dân, các tiệm tạp hóa, cửa hàng tự ý quảng cáo, bán số lượng lớn pháo hoa của Bộ Quốc phòng là vi phạm pháp luật, sẽ bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự tùy vào mức độ vi phạm, hậu quả xảy ra. 

Cũng theo luật sư Nguyễn Văn Hậu, pháo hoa gồm 2 loại chính: nổ và không nổ. Theo quy định, người dân chỉ được phép sử dụng loại pháo hoa không gây ra tiếng nổ, là sản phẩm pháo hoa do nhà máy Z121 sản xuất, được mua từ tổ chức, doanh nghiệp được phép kinh doanh. Cá nhân, tổ chức không được phép sử dụng loại pháo hoa có gây ra tiếng nổ; nếu tự ý sử dụng thì sẽ bị xử phạt hành chính, nếu gây cháy nổ hoặc chết người thì sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự. 

Theo tiến sĩ Huỳnh Khánh Duy - nguyên giảng viên Trường đại học Bách khoa TPHCM - thuốc nổ được dùng trong pháo hoa thường có thành phần cơ bản là 1 chất ô xy hóa, 1 chất làm nhiên liệu cháy, 1 chất kết dính dễ cháy và bột kim loại để tạo ra màu sắc. Chất ô xy hóa sẽ tác dụng với nhiên liệu cháy sinh ra các chất khí; do nhiên liệu được nén trong một không gian nhỏ trong khi lượng khí được sinh ra lớn, giãn nở mạnh nên sẽ gây ra hiện tượng nổ và phóng, đẩy bột kim loại được đốt nóng ở nhiệt độ cao vào không trung, tạo ra hiệu ứng màu sắc. 

Theo tiến sĩ Huỳnh Khánh Duy, pháo hoa giả, dỏm thường được sản xuất không đúng quy chuẩn kỹ thuật, chất lượng kém nên người mua có thể nhận được sản phẩm có giá trị không tương xứng với số tiền bỏ ra mua. Chẳng hạn, pháo có thể bị xịt, hiệu ứng không đẹp nhưng nguy hiểm hơn là pháo có thể gây ra cháy, nổ, tai nạn cho người sử dụng. 

Bắt giữ nhiều vụ làm pháo hoa giả Từ ngày 1/11 - 20/12/2023, Công an tỉnh Thanh Hóa đã bắt giữ 16 vụ, 18 đối tượng liên quan đến pháo, thu giữ 800kg pháo các loại, 29kg thuốc pháo và nhiều tang vật, phương tiện liên quan. Ngày 29/11/2023, Công an huyện Nông Cống đã bắt giữ 3 đối tượng cùng ở xã Tân Phúc, huyện Nông Cống về hành vi chế tạo, tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép vật liệu nổ và pháo. Khám xét khẩn cấp nơi ở của Hoàng Xuân Thành, cơ quan công an phát hiện Thành thiết kế căn hầm bí mật chỉ có 1 cửa đủ 1 người ra vào, sử dụng khóa điện tử, làm nơi sản xuất pháo. Công an đã thu giữ 64,8kg chất bột tạo màu, 2,2kg thuốc nổ, 7kg ống pháo bằng giấy, 2 thiết bị làm hạt tạo màu và dây cháy chậm.  Ngày 8/12, Công an TP Thanh Hóa đã triệt phá đường dây sản xuất, buôn bán pháo hoa giả nhãn hiệu pháo hoa của Bộ Quốc phòng, do Trịnh Đức Anh (phường Long Giang, quận Long Biên, TP Hà Nội) trực tiếp điều hành. Trịnh Đức Anh đã câu kết với Vũ Thị Trang (huyện Yên Định, tỉnh Thanh Hóa, chuyên quảng cáo, mua bán pháo hoa giả), Trần Văn Vũ (huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam, trực tiếp gia công, sản xuất pháo hoa giả) và Phạm Thị Nụ (quận Nam Từ Liêm, TP Hà Nội, chuyên cung cấp vỏ hộp, tem nhãn giả). Công an TP Thanh Hóa đã thu giữ 500 dàn pháo hoa các loại với tổng trọng lượng 600kg, 400kg nguyên liệu để sản xuất pháo, 2kg bột thuốc pháo hoa, hơn 50.000 tem nhãn giả pháo hoa của Bộ Quốc phòng. Chỉ tính từ tháng 10/2023 đến khi bị bắt, nhóm này đã sản xuất và tung ra thị trường nhiều tấn pháo hoa giả nhãn hiệu của Bộ Quốc phòng với tổng tiền giao dịch hơn 4 tỉ đồng.

Thanh Hoa