Anh P. - phụ huynh tại TP.HCM có hai con từng theo học tại APAX - chia sẻ đến nay là tròn một năm gia đình đi đòi lại học phí mà trung tâm này còn nợ. Một hợp đồng còn nợ 25,7 triệu đồng, một còn nợ 89,3 triệu đồng. Sau nhiều tháng ròng rã đến các cơ sở của APAX đòi nợ, đến nay số tiền mà anh P. nhận lại được là... 0 đồng.

Bao giờ cho đến "cuối cùng"?

Anh P. cho biết sự kiện đáng chú ý nhất trong năm qua là ngày 9-4-2023, khi chủ tịch APAX Nguyễn Ngọc Thủy (Shark Thủy) đối thoại trực tiếp với phụ huynh TP.HCM. Trong biên bản họp cùng nhóm phụ huynh, APAX cam kết lộ trình trả học phí với nhóm của anh là đợt trả đầu tiên vào ngày 9-10-2023 (20%), đợt 2 vào 20-11-2023 (20%), đợt 3 vào 20-12-2023 (20%), đợt 4 vào ngày 20-3-2024 (20%) và đợt 5 vào ngày 20-4-2024 (20%). Trong biên bản này, Shark Thủy còn viết tay: "Đây là lần cuối cùng tôi cam kết, nếu không thực hiện được, tôi xin chịu trách nhiệm trước pháp luật".

Tuy nhiên từ sau cam kết ngày 9-4-2023, đến các ngày hẹn trả tiền, hầu như APAX đều đưa ra thư xin lỗi, lý giải nguyên do chưa thể trả nợ, mong phụ huynh thông cảm. Riêng tháng 11-2023, ngoài thư xin lỗi, APAX đơn phương đề xuất lộ trình trả phí mới, cụ thể ngày 31-12-2023 sẽ thanh toán 5%, ngày 28-4-2024 thanh toán 5%, từ 30-7-2024 mỗi tháng trả 5% cho đến khi hết số học phí phải trả. 

Từ sau lộ trình mới, nhiều phụ huynh vẫn không được nhận tiền, và APAX tiếp tục có các thư xin lỗi vào tháng 12-2023 và tháng 1-2024.

Chị T. - phụ huynh tại TP.HCM, có con từng học tại APAX - may mắn nhận được một lần hoàn trả 5% học phí còn nợ, khoảng 4,8 triệu đồng, vào tháng 11-2023. Tuy nhiên đó là lần đầu tiên và duy nhất trong suốt một năm qua chị được trả một phần tiền, và số tiền APAX còn nợ chị theo cam kết hoàn trả học phí của APAX còn đến 93 triệu đồng.

Phụ huynh có thể làm gì?

Nhiều phụ huynh thắc mắc việc phía APAX không "mất hút" mà luôn xuất hiện đúng hạn nhưng không phải để trả tiền mà để xin lỗi và khất hẹn thì có vi phạm phát luật không?

Trao đổi về vấn đề này, luật sư Lê Trung Phát (Đoàn luật sư TP.HCM) giải thích ban đầu APAX và các phụ huynh ký một hợp đồng dân sự: một bên cung cấp khóa học, một bên đăng ký khóa học cho con mình và phụ huynh là người đã trả tiền. APAX cam kết liên quan đến hoàn trả học phí cũng đồng nghĩa họ không đủ khả năng thực hiện hợp đồng dân sự trước đó với phụ huynh.

Ngoài ra, các cam kết trả tiền một khi đã xác lập hợp pháp theo quy định của Bộ luật Dân sự năm 2015, thì cam kết được pháp luật bảo hộ. Và khi APAX vi phạm cam kết cũng tức là đã vi phạm pháp luật. Bởi pháp luật trong trường hợp này là: bên thực hiện nghĩa vụ phải thực hiện nghĩa vụ theo các thỏa thuận mà mình đã xác lập (điều 280 Bộ luật Dân sự).

Hiện nay, phụ huynh đang có hai hướng lựa chọn: một là khởi kiện vụ án dân sự tại tòa án căn cứ vào điều 186 Bộ luật Tố tụng dân sự (2015); hai là yêu cầu tòa án mở thủ tục tuyên bố phá sản đối với APAX, nếu hết thời hạn ba tháng kể từ ngày khoản nợ đến hạn, theo điều 5 Luật Phá sản (2014).

Với bất kỳ một tranh chấp phát sinh nào, nếu các bên không tự thỏa thuận giải quyết thì người bị cho rằng quyền lợi của mình bị xâm phạm có thể thực hiện việc đòi quyền lợi ở cơ quan tòa án, cơ quan công an nhằm giải quyết hoặc điều tra nếu thấy có dấu hiệu của tội phạm. Tuy nhiên, các cơ quan quản lý nhà nước không có trách nhiệm đứng ra giải quyết quyền lợi cho các phụ huynh, hoặc có chăng chỉ làm vai trò cầu nối để các bên đàm phán giải quyết hoặc đảm bảo giữ an ninh trật tự nếu người dân không có đơn tố giác tội phạm để họ xác minh, điều tra.

"Phụ huynh cần xác định rõ định hướng của mình trong việc đi đòi lại quyền lợi, việc gây áp lực bằng băng rôn, biểu ngữ, tuần hành phản đối đôi khi không giúp mình bảo vệ quyền lợi, mà đôi khi lại làm mất đi thời hiệu để tiến hành khởi kiện" - ông Phát nói.