Giá xuất khẩu cà phê tiếp tục đi lên mức cao nhất

Theo Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam (MXV), khép lại phiên giao dịch 22/1, giá Arabica tăng mạnh 3,83%, lên mức cao nhất trong ba tuần. Giá Robusta cao nhất 16 năm sau khi tăng 2,94% so với tham chiếu. Trong bối cảnh chuỗi cung ứng gặp vấn đề do căng thẳng Biển Đỏ thì lượng tồn kho cà phê giảm lại làm dấy lên lo ngại thiếu hụt nguồn cung cục bộ.

Trong báo cáo kết phiên 19/1, tồn kho Arabica đạt chuẩn trên Sở ICE-US giảm mạnh 10.702 bao loại 60kg, đưa tổng số bao cà phê đã qua chứng nhận còn 253.108 bao. Đây là một bước đi lùi so với quá trình hồi phục hai tháng trở lại đây. Hơn thế, sự đi xuống của tồn kho Arabica đạt chuẩn trong giai đoạn Robusta đang thiếu hụt do căng thẳng Biển Đỏ cũng đưa đến khả năng nhu cầu về Arabica tăng lên nhưng nguồn cung trên thị trường chưa kịp thích ứng.

Trước đó, Hiệp hội Cà phê và Cacao tại Brazil cho biết, quốc gia Nam Mỹ này đã xuất đi 3,78 triệu bao cà phê dạng hạt, tăng 31% so với tháng 12/2022. Dự kiến sản lượng cà phê trong năm 2024 của Brazil đạt 58,08 triệu bao loại 60kg, tăng 5,5% so với năm 2023.

Tồn kho Robusta trên Sở ICE-EU đang ở mức thấp lịch sử với 30.010 tấn cũng góp phần gây sức ép lên nguồn cung, bên cạnh lo ngại tình trạng hạn chế bán cà phê của nông dân Việt Nam.

Theo số liệu trên báo Công Thương, về thị trường nội địa, ghi nhận trong sáng nay (23/1), giá cà phê nhân xô tại Tây Nguyên và các tỉnh Nam Bộ cũng đồng loạt tăng 400 đồng/kg. Theo đó, cà phê trong nước hiện được thu mua quanh mức 72.200 - 72.900 đồng/kg.

Đặc biệt, năm 2023 chứng kiến sự bùng nổ của giá cà phê trong nước và xuất khẩu. Đây cũng là yếu tố chính giúp cho ngành cà phê tiếp tục gia tăng giá trị kim ngạch xuất khẩu dù sản lượng sụt giảm.

Tính bình quân năm 2023, giá xuất khẩu cà phê của Việt Nam đạt 2.614 USD/tấn, tăng 14,5% so với năm 2022. Mặc dù vậy, không phải doanh nghiệp nào cũng tận dụng được cơ hội của thị trường. Số liệu của Tổng cục Hải quan, năm 2023, kim ngạch xuất khẩu cà phê của các doanh nghiệp FDI đã tăng tới 17,3% so với năm 2022 lên 1,7 tỷ USD. Ngược lại, các doanh nghiệp 100% vốn trong nước giảm 2,6% xuống còn hơn 2,5 tỷ USD.

Thị phần của của doanh nghiệp FDI theo đó đã tăng lên mức 40% trong năm 2023 từ 36% của năm 2022. Trong khi, thị phần của các doanh nghiệp trong nước thu hẹp xuống còn 60% từ mức 64% của năm trước đó.

Theo các chuyên gia dự báo, xuất khẩu cà phê của nước ta có thể sẽ tiếp tục thiết lập kỷ lục mới trong năm 2024, khi cà phê còn nhiều dư địa để duy trì mức giá cao. Giá Robusta trên thị trường thế giới được dự báo sẽ không giảm cho đến khoảng hết nửa đầu năm 2024 do lo ngại về tình trạng thiếu hụt nguồn cung cùng căng thẳng trên Biển Đỏ. Giá Arabica cũng chưa thể giảm do tồn kho đạt chuẩn vẫn đang rất thấp.

Tình hình nguồn cung cà phê thế giới trong năm 2024 được các cơ quan chuyên môn dự báo khá lo ngại khi sản lượng tại các quốc gia xuất khẩu đứng đầu đều giảm mạnh.

Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) dẫn số liệu cho biết căng thẳng tại Biển Đỏ có thể khiến 1 container đi qua khu vực châu Âu bị đội chi phí thêm từ 1.000 - 2.000 USD. Giờ đây, châu Âu gần như chỉ có thể trông vào Việt Nam để mua cà phê Robusta. Dẫn đến tình trạng kháng giá tại thị trường trong nước và cả Indonesia.

Cánh cửa rộng mở cho xuất khẩu cà phê năm 2024

Theo báo Thanh Niên ở thời điểm hiện tại, nhiều địa phương đã gần như hoàn tất việc thu hoạch cà phê của niên vụ 2023 - 2024. Hiệp hội Cà phê Cacao Việt Nam (VICOFA) dự báo sản lượng cà phê niên vụ 2023 - 2024 (từ tháng 10/2023 - 9/2024) giảm 10% so với niên vụ trước, chỉ còn khoảng 1,6 triệu tấn, do ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu, diện tích trồng xen tăng, người nông dân đầu tư vào các cây trồng có hiệu quả kinh tế cao như sầu riêng, cây ăn trái. Cùng với giảm sản lượng, tồn kho vụ cũ chuyển qua vụ mới cũng ở mức thấp nhất qua các năm.

Trước đà tăng thời gian qua, Bộ Công Thương dự báo năm 2024, ngành cà phê Việt Nam sẽ tiếp tục được hưởng lợi nhờ giá cà phê Robusta sẽ duy trì ở mức cao, thậm chí có thể lập đỉnh do sự thiếu hụt nguồn cung. Dự đoán đà tăng của giá cà phê thế giới sẽ chậm lại hoặc quay đầu giảm trong nửa cuối năm 2024.

Theo Cục xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương, năm 2024, có nhiều thông tin trái chiều tác động đến giá cà phê toàn cầu. Quý I/2024, giá cà phê Robusta và Arabica sẽ duy trì ở mức cao vì lo ngại nguồn cung thiếu hụt, tồn kho thấp nhất trong 12 năm trở lại đây. Dự báo này ít nhiều có cơ sở vì trong báo cáo mới nhất của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) thì tồn kho cà phê Robusta thế giới trong niên vụ 2023/2024 đạt 26,5 triệu bao (loại 60kg), giảm 16,7% so với báo cáo trước đó và giảm 4% so với ước tính niên vụ 2022/2023.

Tuy nhiên, đà tăng của giá cà phê thế giới sẽ chậm lại hoặc quay đầu giảm trong nửa cuối năm 2024. Lý do được được ra là sản lượng cà phê thế giới trong niên vụ 2023/2024 tăng.

Theo Hiệp hội Cà phê ca cao Việt Nam, niên vụ 2023/2024, sản lượng cà phê của Việt Nam dự kiến sẽ giảm xuống 1,6 - 1,7 triệu tấn, từ con số 1,78 triệu tấn niên vụ 2022/2023.

Hiệp hội này cho rằng năm 2024, ngành cà phê Việt Nam cần chú trọng nhiều giải pháp cho việc phát triển bền vững, truy xuất nguồn gốc, đặc biệt là việc đáp ứng quy định chống mất rừng EUDR của EU.

Đáng chú ý về các khu vực xuất khẩu, tính trong 11 tháng năm 2023, kim ngạch xuất khẩu cà phê của Việt Nam sang châu Á, châu Mỹ và châu Phi tăng, nhưng sang châu Âu và châu Đại Dương lại giảm. Cụ thể, tỷ trọng xuất khẩu cà phê sang châu Á, châu Phi tăng lần lượt từ mức 35,11% và 4,08% trong 11 tháng năm 2022 lên 37,72% và 5,57% trong 11 tháng năm 2023.

Ngược lại, tỷ trọng xuất khẩu cà phê sang châu Âu và châu Đại Dương giảm từ 48,12% và 1,46% trong 11 tháng năm 2022 xuống còn 44,29% và 1,20% trong 11 tháng năm 2023. Trong 11 tháng, kim ngạch xuất khẩu cà phê Robusta và chế biến tăng lần lượt 3,7% và 27,2% so với cùng kỳ năm 2022, đạt 2,71 tỷ USD và 776 triệu USD. Ngược lại, kim ngạch xuất khẩu cà phê Arabica và Excelsa giảm lần lượt 37,3% và 5,7%, đạt 145 triệu USD và 5 triệu USD.

Theo báo Chính Phủ, bên cạnh lợi thế về giá, khả năng làm chủ thị trường xuất khẩu cà phê, đặc biệt là Robusta trong những tháng đầu năm 2024 sẽ đưa đến ưu thế kép trong quá trình gia tăng giá trị xuất khẩu. Indonesia dự kiến vẫn thu hẹp hoạt động xuất khẩu, đồng thời dư lượng cho cung ứng cà phê trong nửa đầu năm 2024 của Brazil giảm dần sau khi ồ ạt bán hàng trong nửa cuối năm 2023. Trong khi đó, cà phê của Việt Nam đang ở thời điểm dồi dào nguồn cung nhất trong năm khi hoạt động thu hoạch dự kiến kết thúc vào khoảng cuối tháng 1/2024.

Như vậy, mục tiêu tăng giá trị xuất khẩu cà phê trong năm nay đang được xây dựng trên nền tảng khá tốt. Dù vậy, các doanh nghiệp vẫn cần những chiến lược xuất khẩu thận trọng để tận dụng tối đa những lợi thế hiện có và duy trì được thành quả một cách lâu dài. Đồng thời, phát triển những lợi thế hiện tại để giữ chân người dân với cây cà phê trong bối cảnh những giống cây mới đang xâm chiếm như sầu riêng hay chanh leo.

Trúc Chi (t/h)