Bên bàn cà phê sáng, thậm chí lúc trà dư tửu hậu, tôi và nhóm bạn cùng thời hay rề rà chuyện đông tây kim cổ, trong nước lẫn ngoài nước, trên trời lẫn dưới đất, trước mắt lẫn hậu trường… Thời gian trống trải là tài sản khá thoải mái cho nhóm U70 khi chuyện cơm áo gạo tiền không còn quá vướng bận, khi không còn chuyện cơ quan để càm ràm, chuyển qua gắn bó với gói thuốc khá to lãnh hàng tháng từ bảo hiểm y tế! Khoảng trống nhiều, gặp nhau là bao nhiêu chuyện nhỏ to đều được moi ra… bình phẩm, soi mói, để giết thời gian, chớ không muốn gây ân oán với bất kỳ ai!

Bây giờ các trang tin online hay tìm tít giật gân câu độc giả. Thí dụ tai nạn có một người mất mạng, chín người bị thương thì tít là Tai nạn thảm khốc chục người thương vong!... Bao chuyện đời tư giới showbiz được thổi từ nhiều phía; bao chuyện gì có chút lạ kỳ trong nhà, góc phố đều nhan nhãn lên trang "mặt tiền". Hình như độc giả đang bị dẫn dắt "khầu vị", chú ý quan tâm cái vòng một, vòng ba thậm chí hột mụn mới nổi trên mặt của minh tinh nào đó, hơn quan tâm trong cái đầu của các nhà khoa học có gì, đã góp gì cho nâng cao cuộc sống chung. Có những chuyện ly kỳ, khá hấp dẫn nhưng kéo dài khá lâu đến nhàm chán nhưng cũng gây ra sự tò mò. Thí dụ như chuyện tòa xử vụ kiện xin li dị của vợ chồng cà phê Trung Nguyên, vua cà phê Việt. Nhớ không lầm, chuyện bất ngờ của đôi vợ chồng tài sắc, nổi tiếng này đã diễn ra tròn năm năm. Do vụ tranh tụng, diễn biến này không thường xuyên mà cứ định kỳ lại diễn ra do hai bên đều chưa hoàn toàn tán thành phán quyết của tòa. Bởi vậy, vụ kiện cứ được hâm nóng, kéo dài… dài, tới nay chưa hồi kết. Và các phương tiện truyền thông có tin để thu hút bạn đọc.

Không hiểu sao, bình thường khi ở nhà, tôi quen uống cà phê Shin khá hấp dẫn, có loại có hương vị tinh tế khác hẳn các đối thủ; buổi nọ tôi nói con tôi vô siêu thị kiếm King Coffee về uống thử. Tôi không bình phẩm chất lượng cà phê này, bởi mỗi tín đồ có "gu" uống cà phê không như nhau. Tôi chỉ bất chợt tự ngẫm nghĩ là tại sao trong tiềm thức tôi có tên cà phê này. Có lẽ do tôi thích chuyện "thời sự", quan tâm vụ ly hôn, mà báo luôn ghi vụ kiện li dị của vợ chồng Trung Nguyên, hoàn toàn không nhắc tên hai người trên các tít. Nhưng phần chi tiết lại luôn nhắc chị Diệp Thảo, người sáng lập King Coffee và nhãn hiệu này đang mở rộng quy mô sản xuất lẫn thị trường. Chữ King Coffee ấn tượng, chạy vô tiềm thức tôi một cách vô thức. Cũng qua các phương tiện truyền thông, được biết cà phê Trung Nguyên đang giai đoạn "sóng gió" nhưng hoạt động vẫn tốt, vẫn lãi to. Nói tới nói lui, có bạn già kết luận là Trung Nguyên đã làm một "sô" quảng cáo hiệu quả và chi phí rẽ bất ngờ! Thậm chí có lần nói chuyện với một anh bạn thuộc loại thông thái đông tây ngoài thủ đô, anh ta phán câu dứt khoát là vợ chồng cà phê Trung Nguyên đang diễn tuồng quảng cáo được thiết kế và truyền thông theo mô thức mới nhất! Và lấy tôi làm thí dụ, cách quảng cáo này đã có hiệu quả rõ ràng. Chân tình, tôi nói lời xin lỗi, vì đã có thể làm tổn thương tình cảm anh chị cà phê Trung Nguyên và các người con. Nhưng tôi hy vọng suy nghĩ của bọn tôi đúng, bởi tôi không muốn cặp đôi danh giá này phải chia tay, sẽ rất đáng tiếc.

Tôi tốt nghiệp đại học năm 80. Lúc đó, tuy mang tiếng là ngành quản lý, nhưng chỉ là quản lý xí nghiệp xã hội chủ nghĩa. Nội dung học chỉ là đọc chép từng chữ, từng dấu chấm câu từ cuốn giáo trình in roneo cũ. Cách học nhàm chán lắm. Sau Đổi mới, do cần kiến thức đáp ứng nhu cầu kinh doanh ngoại thương trong giai đoạn mở cửa, tôi đã tiếp cận giáo trình quản trị tư bản chủ nghĩa, chủ yếu dịch từ sách nước ngoài. Qua đó, tôi mới biết marketing! Chậm mà chắc, tôi học kỹ lắm các hình thái marketing như để bán cái mình có; để bán cái khách hàng cần; để bán sản phẩm sáng tạo mới hoàn toàn... Ba chục năm qua, diễn biến thực tế vô cùng phong phú, nhiều hình thái, nhiều hình thức marketing mới mẻ, hiệu quả… nhưng tiếc là tôi chưa đủ thời gian tiếp cận đủ! Đã xin lỗi chân thành gia đình Trung Nguyên, cho phép tôi nói thêm về hình thức marketing mới này. Sự kiện được thiết kế và truyền thông rất đời thường và sự lan tỏa như làn hương thoang thoảng nhè nhẹ đi vào tâm hồn người! Nếu đúng vậy, gia đình này đã đóng góp vào gia tài marketing thế giới một mô thức đầy mới mẻ, hấp dẫn và hiệu quả!

Mang suy nghĩ như vậy, tôi liên tưởng một sự kiện không hẳn tương tự nội dung, hình thức nhưng có thể giống nhau về bản chất. Gạo ngon nhất thế giới 2019 là ST25 dự thi năm 2020 chỉ đạt hạng nhì. Rất nhiều người đáng kính, có sự ngưỡng mộ của xã hội; có người là quan chức ngành cùng chung tầm suy nghĩ cho rằng mang gạo đi thi là thiếu "khôn ngoan"; đã là hoa hậu sao còn "ham" để trở thành á hậu! Có hãng nhanh tay kinh doanh gạo này cho rằng công sức xây dựng thị trường cả năm nay bị hủy hoại… Các phương tiện truyền thông đồng loạt chép tin na ná nhau, tưởng chừng như là nhận xét chính thống. Ba xôi nhồi một chõ! Chủ nhân gạo vốn quen làm, quen nghiên cứu; không quen nói và nói không duyên dáng nên bị áp lực tinh thần không nhỏ. Kết quả ra sao? Vì sự minh bạch, vì sự công bằng, đã có nhiều bài viết đã nêu rõ mục đích, ý nghĩa cuộc thi gạo ngon nhất thế giới. Cuộc thi diễn ra hàng năm, kết quả chỉ hiệu lực một năm. Không tiếp tục theo đuổi cuộc thi thì vài năm không còn ai quan tâm gạo ST25 vì các năm sau đã có các lượt gạo ngon nhất thế giới khác rồi. Thi để duy trì thứ hạng gạo Việt trong top cao gạo ngon thế giới là thành công. Nếu đạt danh hiệu ngon nhất thế giới liên tục nhiều năm thì thành công cao hơn, cao nhất. Giả sử điều này xảy ra, chắc sẽ không có ai phê phán. Ngẫm nghĩ xứ mình có rất nhiều nhà phê bình nhưng ít người nỗ lực trong sáng tác, nghiên cứu… để có "tác phẩm" để đời! Mà nhìn lại so sánh thi gạo với thi hoa hậu có gì đó không ổn! Hoa hậu để ngắm, để tham gia sự kiện mang tính chất nghệ thuật, giải trì, từ thiện… Và vài năm sau ít còn ai nhớ tới vì có nhiều hoa hậu mới. Còn gạo là hàng hóa không phải để ngắm, phải lo cạnh tranh hàng ngày để giữ thị phần, thêm khách hàng…

Qua diễn biến trên, chắc chủ nhân gạo đã bớt gánh nặng áp lực truyền thông, áp lực ngoài xã hội. Nhưng bất ngờ, rất bất ngờ, chủ nhân gạo lại đang lo chuyện khác, bởi nhu cầu lúa giống lẫn gạo đều tăng mạnh trong giai đoạn "bình luận" căng thẳng gạo này trên các phương tiện truyền thông và số dự trữ không đáp ứng đủ. Có lẽ do truyền thông nói nhiều về gạo ST25, ai chưa biết nay biết nên "tò mò" mua ăn cho biết. Ai biết mà chưa có dịp mua được gạo này thời gian qua, nay ‘quyết tâm" hơn tìm cho ra gạo này trãi nghiệm một phen. Thực tình gạo ST25 là ngon thật, rất ngon. Lúa có thể trữ lâu, cơm có thể để nguội nhưng cơm không bị khô cứng do hàm lượng gel trong gạo cao hơn cả gạo ngon nhất của Thái. Hương thơm của cơm cũng bền và "đẹp" hơn gạo trên thị trường. Ăn sẽ bị ghiền! Nhiều bạn đã nói như vậy.

Ngẫm lại, té ra càng nói mạnh miệng về sản phẩm nào đó dù không phải lời khen cũng là một hình thức marketing đầy tính hiệu quả. Tôi không có ý kiến về các bình phẩm của các bậc trưởng thượng lẫn các bậc chức sắc khác. Bởi do ở góc nhìn, tầm nhìn, mọi người có cái nhìn không như nhau và cũng có thể ai cũng đúng, dù cái đúng là bao nhiêu phần lại có khác nhau. Tôi chỉ suy nghĩ góc độ khác, chủ nhân gạo nên ngỏ lời cảm ơn tất cả các cô chú, anh chị, bạn đã có nhật xét về cuộc dự thi gạo ngon nhất thế giới 2020 để chủ nhân gạo rút kinh nghiệm đáng giá, nên chuẩn bị chu đáo hơn nếu có tham dự những cuộc thi sau. Mọi người góp ý nhận xét có cái chung là chung tay trong một sự kiện marketing mà kịch bản, thiết kế là các phương tiện truyền thông. Như vậy, còn phải ngỏ lời cảm ơn các phương tiện truyền thông đã tích cực, nhanh chóng thông tin, gây hiệu ứng "tốt" tới người tiêu dùng.

Một sản phẩm, nhất là sản phẩm có tính cạnh tranh cao, muốn lưu lại lâu dài trong tâm trí người tiêu dùng thì việc quảng cáo phải không ngừng nghỉ và luôn đổi mới hình thức. Cái chung là vậy. Với gạo ST25, một sự kiện "quảng bá" này là quá đủ. Bởi gạo ST25 chưa nhiều đối thủ và tính trội lớn, dễ "lôi kéo" người tiêu dùng "gắn bó" với mình bền hơn.

Qua hai tình huống "marketing" trên, rõ là người Việt mình đầy tính sáng tạo, dù đôi khi là vô tình. Cũng qua đây chứng tỏ lời Thủ tướng là có lý "Trong nguy có cơ!". Xuân về, tôi cóp nhặt chuyện có chút tính "triết lý…cùn" nói trên nhằm thêm chút vui vẻ đầu năm và hoàn toàn không có ý đã kích, nói không tốt về bất kỳ ai. Mong mọi người trong cuộc bao dung, tha thứ. Bởi dù sao qua hai sự kiện nêu trên, các nhà nghiên cứu Việt về marketing sẽ có đúc kết các ý tưởng độc đáo góp vào kho kinh nghiệm quốc tế cũng như các sinh viên kinh tế của ta sau này sẽ có "mô hình" tìm hiểu ngay quanh mình, không cần tìm đâu xa. Và biết đâu vì sự "tự hào" sản phẩm Việt này các bạn trẻ sẽ được truyền cảm hứng nảy sinh ra những mô thức marketing mới mẻ khác nữa!

PV