Đại dịch COVID-19 đã thay đổi ngành "công nghiệp không khói", buộc các công ty cũng như các quốc gia phải xoay trục khỏi các mô hình hiện có, trong đó phần lớn phải tập trung vào du lịch nội địa. Tuy nhiên, các chuyên gia cho biết, việc phục vụ khách du lịch địa phương không thể bù đắp hoàn toàn cho sự suy thoái và tương lai lại không có gì chắc chắn.

Du khách chụp ảnh selfie tại một điểm du lịch ở Malacca, Malaysia, vào tháng 12/2020. Ảnh: Xinhua

Mất 3-4 năm nữa du lịch mới có thể trở lại bình thường

Khi du lịch quốc tế trở lại, có khả năng khách du lịch sẽ phải sử dụng hộ chiếu thứ hai - hộ chiếu được công nhận trên toàn cầu cho thấy du khách đã được tiêm vắc xin. Tuy nhiên, ngay cả khi đáp ứng được mọi nhu cầu thì việc di chuyển tự do của những du khách này vẫn bị giới hạn. Đó là việc có ít chuyến bay hơn, nhiều xét nghiệm hơn, vé máy bay có thể trở nên đắt hơn rất nhiều do những yêu cầu cấp thiết mang lại.

Đó là những dự đoán của các chuyên gia du lịch trong năm 2021 này. Ngoài ra, họ còn bổ sung rằng giống như năm ngoái, khách du lịch có xu hướng muốn khám phá đất nước của họ hơn là ra nước ngoài.

Ho Kwon Ping, Chủ tịch điều hành của Banyan Tree Holdings - công ty điều hành các khách sạn trên khắp châu Á, châu Mỹ, châu Phi và Trung Đông - nói trong một hội nghị gần đây rằng du lịch sẽ trở nên có mục đích hơn, với việc mọi người sẽ suy nghĩ kỹ hơn trước khi mua vé máy bay và chọn nơi đến, nơi lưu trú. Trong khi đó, Abhineet Kaul, giám đốc cấp cao của khu vực công và chính phủ tại Frost & Sullivan, cho biết sẽ là “ít nhất là năm 2024 trước khi du lịch quay trở lại mức của năm 2018 và 2019”.

Du lịch đã thay đổi mạnh mẽ kể từ tháng 1 năm ngoái, khi các quốc gia trên thế giới bắt đầu cấm các chuyến bay từ Trung Quốc do phản ứng với sự lây lan của coronavirus được phát hiện ở nước này. Khi COVID-19 lan rộng, các hạn chế được sử dụng nghiêm ngặt và kéo theo du lịch quốc tế đi vào bế tắc. Gần 12 tháng sau, nhiều quốc gia đã cấm du khách đến từ Anh, Nam Phi và nhiều nước khác do một biến thể dễ lây nhiễm hơn của bệnh.

Đã có những nỗ lực gia tăng để mở một số kênh du lịch. Thái Lan gần đây đã nới lỏng các hạn chế đi lại đối với du khách từ 56 quốc gia, bao gồm Singapore, Nhật Bản và Hoa Kỳ, cho phép khách du lịch có giấy chứng nhận sức khỏe nhập cảnh để chứng minh họ không nhiễm COVID-19 mặc dù họ vẫn phải cách ly trong 14 ngày.

Ngoài ra, Singapore cho phép những du khách đến từ Brunei,Việt Nam và New Zealand nhập cảnh, nhưng không được phép đi theo hướng ngược lại. Trong khi đó, sự kết nối rất được mong đợi giữa đảo quốc này và Hong Kong đã sụp đổ khi sau này chứng kiến ​​sự hồi sinh của COVID-19.

Tổ chức Du lịch Thế giới của Liên hợp quốc (UNWTO) dự đoán, ​​du lịch quốc tế giảm hơn 70% vào năm 2020, thụt lùi về mức của 30 năm trước. Trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 10 năm ngoái, ước tính thế giới đã mất 935 tỷ USD doanh thu từ xuất khẩu du lịch, gấp hơn 10 lần mức thiệt hại xảy ra trong cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu năm 2009, do 900 triệu khách du lịch đã hủy bỏ kế hoạch du lịch của họ.

Khu vực châu Á - Thái Bình Dương có lượng khách du lịch nước ngoài giảm mạnh nhất, ở mức 82%, trong khi UNWTO dự đoán rằng sự phục hồi của du lịch quốc tế sẽ xảy ra không sớm hơn năm 2023. Đây là một đòn tàn phá đối với khu vực, nơi du lịch từ lâu là động lực to lớn của các nền kinh tế.

Năm 2018, doanh thu từ ngành du lịch ở Campuchia chiếm 17,8% của tổng sản phẩm quốc nội, và hơn 11% với Thái Lan. Có tới 70% cư dân sống trên đảo Bali (Indonesia) phụ thuộc vào du lịch. Với Việt Nam, năm 2020 chỉ đón 3,8 triệu khách du lịch nước ngoài, khác xa so với kỷ lục 18 triệu khách vào năm 2019.

Ngành công nghiệp du lịch đang ở trong một giai đoạn mà sự tăng trưởng được coi là đương nhiên, nhưng COVID-19 đã thay đổi tất cả. “Sau chín năm tăng trưởng không ngừng, đây là một thảm họa đối với các công ty liên quan", Abhineet Kaul cho biết.

Dữ liệu của các hãng hàng không cũng phản ánh mức độ của thảm họa. Vào tháng 11 năm ngoái, Singapore Airlines chỉ bay 45.600 hành khách - giảm 97,6% so với năm trước. Nuno Guerreiro, giám đốc khu vực tại Booking.com cho biết: “Khi chúng ta thoát khỏi đại dịch, thế giới và ngành của chúng ta chắc chắn sẽ khác biệt”, Nuno Guerreiro dự đoán rằng khách du lịch sẽ mong đợi sự linh hoạt và đảm bảo hơn, chẳng hạn như khả năng hủy và thay đổi ngày mà không tính phí.

Một chiếc thuyền du lịch căng buồm ở Cảng Victoria của Hồng Kông. Ảnh: AFP

Bám trụ vào du lịch nội địa

Trong khi du lịch nước ngoài vẫn còn chờ đợi xem những bước tiếp theo của vắc xin, số ca nhiễm giảm hay không thì các công ty du lịch cũng đã thay đổi, khi các chuyên gia cho rằng doanh thu du lịch tiềm năng ở các quốc gia hiện nay chính là nguồn khách nội địa.

Với việc Trung Quốc cấm các chuyến du lịch nước ngoài, nhiều người chuyển sang du lịch trong nước. Trong tháng 8/2020, lượng chuyến bay nội địa Trung Quốc phục hồi đến 95,4% so với năm 2019, trong khi 13 hãng hàng không Trung Quốc khai thác nhiều chuyến bay hơn so với một năm trước đó. Tại Booking.com, du lịch nội địa chiếm hơn 70% lượng đặt phòng toàn cầu của họ trong quý 3 năm 2020, tăng từ 45% vào năm 2019.

Du khách tham quan dọc Vịnh Marina của Singapore. Ảnh: AFP

Xu hướng du lịch nội địa có thể là một ý tưởng tốt trong mùa dịch. Trong một cuộc khảo sát với 20.000 khách du lịch trên 28 quốc gia do Booking.com thực hiện, 17% dự định đi du lịch trong nước của họ vào năm 2021. Đối với những người quan tâm đến du lịch quốc tế, chỉ một phần ba sẽ đến “bên kia thế giới” vào năm 2021.

Tuy nhiên, du lịch nội địa “không thể bù đắp hoàn toàn cho sự mất mát của du lịch quốc tế” về số lượng du khách và khả năng chi tiêu của họ. Chuyên gia du lịch Wong King Yin từ Đại học Công nghệ Nanyang của Singapore cho biết: "Để tự tin đi du lịch quốc tế trở lại, cần phải có một hệ thống quản lý y tế toàn cầu mới và sử dụng rộng rãi vắc-xin hiệu quả", bà nói.

Với các quốc gia xung quanh khu vực đã nhận vắc xin, tất cả những gì còn lại là phải có một “giấy thông hành sức khỏe” được quốc tế công nhận, trong đó nêu chi tiết loại vắc xin mà một khách du lịch đã được tiêm, Wong nói. 

Ông Kaul thì cho biết ông không hy vọng du lịch sẽ phục hồi nhanh chóng ngay cả khi có vắc xin. Ngoài vắc-xin, ông cho biết cần có các tiêu chuẩn toàn cầu về độ an toàn, vệ sinh, sạch sẽ trong khi Wong nói rằng các quốc gia sẽ cần các phương pháp truy tìm tiếp xúc tốt.

Ông Nuno Guerreiro nói: “Điều quan trọng là không trở nên tự mãn trong việc kiềm chế sự lây lan của vi rút. Sẽ phải mất một thời gian trước khi có một kế hoạch hiệu quả để tạo niềm tin cho người dân và chính phủ cho người dân tự do đi lại… Cách chúng ta ứng phó với loại virus này trong vài tháng tới sẽ rất quan trọng trong quá trình giúp du lịch phục hồi hoàn toàn”.

Ngoài ra, ông Nuno Guerreiro nói rằng mọi người có đi du lịch hay không cũng phụ thuộc vào nền kinh tế tổng thể, sức khỏe tài chính của người tiêu dùng và niềm tin vào tương lai kinh tế của họ.

Nhưng hiện tại, các nền kinh tế toàn cầu trông ảm đạm - Quỹ Tiền tệ Quốc tế ước tính rằng GDP toàn cầu giảm 4,4% vào năm 2020. Nhưng trong khi nó dự đoán tăng trưởng 5,2% vào năm 2021 khi các nền kinh tế chắc chắn tăng sau cuộc suy thoái COVID-19, các chính phủ không mong đợi việc làm tỷ lệ thu hồi càng nhanh, khi các công ty phải vật lộn để bù đắp các khoản lỗ và trả nợ. Tại Indonesia, có tới 2,56 triệu người mất việc làm do đại dịch, trong khi Singapore đang đối mặt với cuộc suy thoái tồi tệ nhất trong nhiều thập kỷ và tỷ lệ thất nghiệp tăng lên 3,6% vào tháng 9.

“Trước đây, bạn có thể đến Bali hai lần một năm, nhưng bây giờ bạn chỉ có thể đến đó một lần, hoặc có thể không” Wong nói.

Thảo Nguyễn (theo SMCP, AP)