Mới đây, ngân hàng HSBC đã công bố báo cáo mới nhất về tình hình kinh tế châu Á, trong đó có một phần quan trọng nhận xét về kinh tế Việt Nam, HSBC điều chỉnh giảm nhẹ một phần dự báo tăng trưởng của kinh tế Việt Nam trong năm 2021.

VIỆT NAM ĐÃ SAN BẰNG ĐƯỢC ĐƯỜNG CONG COVID-19

Theo HSBC, bất chấp những thách thức chưa từng có, Việt Nam đã vượt ra khỏi khủng hoảng dịch bệnh một cách mạnh mẽ. Với dân số hơn 95 triệu người, Việt Nam đã xoay sở để san bằng đường cong COVID-19 sớm hơn nhiều và duy trì tổng số ca nhiễmở quanh mức 1.400 nhờ các nỗ lực ngăn chặn nhanh chóng và hiệu quả của các cơ quan Nhà nước.

Tuy nhiên, khi có một làn sóng dịch bệnh lần hai quay lại và tồn tại ngắn ngủi vào cuối tháng 7/2020, sự phục hồi của Việt Nam vẫn đang đi đúng hướng. Cuộc khủng hoảng đã làm nổi bật thế mạnh của Việt Nam như một nền kinh tế và một cơ sở sản xuất linh hoạt, đồng thời tiếp tục cho phép Việt Nam giữ vững vị trí ngôi sao sáng của khu vực.

Tăng trưởng GDP của Việt Nam trong quý 3/2020 đạt 2,6% so với cùng kỳ năm trước và vẫn đang trên đà phục hồi vững chắc, một phần nhờ vào lĩnh vực bên ngoài có khả năng phục hồi.

Mặc dù không tăng trưởng trong sáu tháng đầu năm, nhưng xuất khẩu đã tăng 11% so với cùng kỳ trong quý 2/2020 do nhu cầu đối với các đơn hàng liên quan đến máy tính tăng cao, bù đắp cho sự yếu kém của mảng sản xuất truyền thống. Số liệu thường kỳ gần đây cũng cho thấy đà phục hồi đang diễn ra, đặc biệt là với các đơn hàng xuất khẩu điện thoại, do chu kỳ điện thoại thông minh kéo dài.

Trong khi đó, nhu cầu trong nước cũng tiếp tục phục hồi mạnh mẽ. Các chỉ số chuyển động của Việt Nam đã được cải thiện mạnh mẽ nhất trong khu vực ASEAN, dẫn đến tiêu dùng cá nhân phục hồi.

Mặc dù làn sóng dịch bệnh lần thứ hai đã làm giảm tốc độ phục hồi, nhưng một khi dịch bệnh được kiềm chế, doanh số bán lẻ vẫn tiếp tục đà tăng một cách mạnh mẽ. Điều đó cho thấy, thị trường lao động mềm vẫn là một mối quan tâm. May mắn thay, sự phục hồi nhờ vào cácyếu tố khách quan cuối cùng cũng đã đến được với được người tiêu dùng, cho phép nối lại câu chuyện tăng trưởng trên diện rộng.

Đối với năm 2021, HSBC tin rằng Việt Nam sẽ được hưởng lợi từ sự phục hồi do công nghệ dẫn đầu, dòng vốn FDI bền bỉ và nhiều hiệp định thương mại đã được ký kết. Tuy nhiên, HSBC hạ nhẹ dự báo tăng trưởng năm 2021 xuống còn 7,6% (trước đó: 8,1%) vì sự phục hồi của ngành du lịch bị kéo dài.

Trong khi đó, lạm phát tiếp tục ở mức vừa phải, giảm từ 3,9% trong ba quý đầu năm xuống 1,5% so với cùng kỳ năm ngoái trong tháng 11/2020. Điều này là nhờ vào việc bình thường hóa giá lương thực và giá dầu giảm. HSBC kỳ vọng lạm phát sẽ ở mức trung bình 3,3% vào năm 2020, thấp hơn nhiều so với mức trần lạm phát mục tiêu 4% của NHNN.

NHỮNG VẤN ĐỀ VỀ CHÍNH SÁCH

Mặc dù Việt Nam nổi lên mạnh mẽ từ dịch COVID-19 so với các nước khác, nhưng nền kinh tế của Việt Nam cần hỗ trợ cho những doanh nghiệp và người tiêu dùng bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, hỗ trợ tài khóa bị hạn chế do tỷ lệ nợ công trên GDP của Chính phủ là 65%.

Mặc dù không thể thực hiện các gói kích thích tài khóa lớn, nhưng Việt Nam đã đưa ra một số hỗ trợ có mục tiêu và ngắn hạn trị giá 4,6% GDP vào năm 2020. Vào giữa tháng 11, Quốc hội đã thông qua gói giải cứu 12 ngàn tỷ đồng cho hãng hàng không quốc gia Vietnam Airlines, bao gồm tăng vốn 8 ngàn tỷ đồng và cho vay ưu đãi 4 ngàn tỷ đồng (Nikkei, ngày 17/11/2020).

Trong khi đó, Bộ Tài chính Việt Nam cũng đề xuất gia hạn giảm 30% thuế bảo vệ môi trường nhiên liệu bay đến năm 2021, nhằm hỗ trợ hơn nữa lĩnh vực hàng không (Bloomberg, ngày 24/11/2020). Nhìn chung, HSBC kỳ vọng thâm hụt tài khóa của Việt Nam sẽ tăng lên mức 5,2% GDP vào năm 2020, trước khi bắt đầu lại động lực củng cố dần dần. HSBC kỳ vọng thâm hụt năm 2021 sẽ cải thiện ở mức 4,6% GDP, đưa nợ công xuống dưới 60% GDP.

Với cơ hội thực hiện các chính sách tài khóa bị hạn chế tại Việt Nam, chính sách tiền tệ đã làm hầu hết các nhiệm vụ nặng nề để thúc đẩy tăng trưởng. Vào ngày 30/9/2020, NHNN đã thông báo cắt giảm 0,5% lãi suất tái cấp vốn hàng năm, có hiệu lực từ ngày 1/10/2020, đưa mức lãi suất tái cấp vốn xuống còn 4%. Tầm quan trọng của việc cắt giảm lãi suất cho thấy NHNN đang khá cấp bách trong bối cảnh mục tiêu tăng trưởng năm 2020 của Chính phủ nằm khoảng 2,5% đến 3%. Do kinh tế Việt Nam có khả năng phục hồi mạnh mẽ trong những quý tới, HSBC kỳ vọng NHNN sẽ giữ chính sách tiền tệ của mình cho đến quý 2/2022, trước khi có thể đưa ra mức tăng lãi suất 0,25% vào quý 3/2022, nâng lãi suất tái cấp vốn lên 4,25% đến cuối cuối năm 2022.

VIỆT NAM ĐƯƠNG ĐẦU VỚI NHỮNG RỦI RO TĂNG TRƯỞNG NÀO?

Mặc dù Việt Nam đã sẵn sàng để vượt lên so với các nước trong khu vực vào năm 2021, nhưng vẫn có những rủi ro đối với quá trình phục hồi kinh tế. Trước hết, lĩnh vực du lịch vẫn còn nhiều trở ngại. Mặc dù điều tồi tệ nhất có thể đã qua sau quý 2.2020, nhưng các dịch vụ liên quan đến du lịch, chẳng hạn như chỗ ở và vận chuyển vẫn mắc kẹt trong tình trạng ảm đạm.

Điều này không có gì đáng ngạc nhiên khi những hạn chế trong việc xuất nhập cảnh qua biên giới vẫn đang diễn ra mặc dù Việt Nam đã có một số thỏa thuận đi lại với các nước láng giềng. Mặc dù làn sóng dịch lần thứ hai nhanh chóng được kiềm chế, nhưng điều đó có thể khiến Chính phủ thận trọng hơn trong việc tái mở cửa biên giới và chào đón khách du lịch quốc tế. Do đó, sự phục hồi có ý nghĩa trong ngành khó có thể xảy ra trong thời gian tới cho đến khi có một loại vắc xin hiệu quả và một cách tiếp cận phối hợp toàn cầu về du lịch quốc tế.

Trong nước, thị trường lao động mềm của Việt Nam vẫn là một thách thức. Mặc dù có một số cải thiện trong quý 3/2020, tỷ lệ thất nghiệp vẫn tăng với mức lương thấp hơn. Nếu vẫn tiếp tục, sự việc này có thể sẽ dẫn đến sự phục hồi kéo dài trong chi tiêu tiêu dùng, vốn là trụ cột chính của tăng trưởng.

Trung Mến