Với bất kỳ phát kiến khoa học nào, bên cạnh những ý kiến đánh giá cao và mang tính xây dựng, vẫn luôn tồn tại hoài nghi và chỉ trích.

Từ sự công nhận đối với khoa học giảm thiểu tác hại…

Điều này càng dễ hiểu nếu phát kiến đó đến từ ngành thuốc lá, ngành công nghiệp luôn chịu nhiều “điều tiếng” trong quá khứ (mặc dù đây là mối quan hệ cung-cầu của thị trường, diễn ra ở bất kỳ lĩnh vực nào).

Tuy nhiên, nền tảng khoa học được kiểm chứng vẫn là một chuẩn mực cho bất kỳ tranh luận nào. Chính vì vậy, những người làm chính sách đã bắt đầu nhìn thấy việc họ cần nhìn nhận vào thực tế gánh nặng bệnh lý hút thuốc lá sẽ không thay đổi nếu vẫn cứ cố chấp bác bỏ các giải pháp giảm thiểu tác hại đã được khoa học chứng minh.

Clive Bates, một chuyên gia về chính sách kiểm soát thuốc lá, là cựu giám đốc tổ chức Hành động về Hút thuốc và Sức khỏe - ASH (Anh Quốc) trước đây từng cho rằng chính các công ty thuốc lá là cầu nối giữa việc hút thuốc lá điếu và bệnh lý ung thư. Nhưng sau đó, ông nhận ra rằng không ai có thể chắc họ đã hiểu đúng và đủ tất cả những đổi mới của ngành công nghiệp thuốc lá để thực sự phản biện dựa trên sở cứ khoa học. Ông quan niệm không nên làm ngơ với sự thật rằng các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới có thể là phương thức giúp đẩy lùi vấn nạn hút thuốc lá điếu và những vấn đề sức khỏe do hút thuốc lá điếu đốt cháy gây ra.

Theo Clive Bates, quan niệm không nên làm ngơ với những phát kiến của các công ty thuốc lá trong việc giảm thiểu tác hại

Trong thập kỷ qua, nhiều nhà quản lý, nhà vận động chống thuốc lá bước ra từ WHO, hoặc các tổ chức sức khỏe trên thế giới như Healthbridge Canada cùng khẳng định rằng giải pháp giảm thiểu tác hại được phát triển dựa trên nền tảng khoa học nếu được sớm nhìn nhận và có biện pháp quản lý phù hợp, sẽ là phương pháp chuyển đổi hiệu quả cho người hút thuốc lá điếu.

Một trong những chuyên gia uy tín hàng đầu thế giới trong lĩnh vực giảm thiểu tác hại, ông David Sweanor, thành viên HĐQT Tổ chức HealthBridge Canada, kiêm luật sư và Chủ tịch Ban Cố vấn khoa Luật Y tế, Chính sách và Đạo đức của Đại học Ottawa cho rằng, các sản phẩm thuốc lá loại bỏ quá trình đốt cháy đã được chứng minh giúp giảm thiểu hơn 95% nguy cơ so với thuốc lá điếu đốt cháy.

… Đến việc đưa vào luật quản lý các sản phẩm giảm thiểu tác hại

Được biết, nhiều nước châu Á, điển hình là Nhật Bản, vốn là thị trường tiêu thụ thuốc lá làm nóng (thuốc lá nung nóng) lớn nhất thế giới cũng đã sớm thừa nhận sản phẩm này. Chính sách quản lý riêng với thuốc lá làm nóng bớt khắt khe hơn so với thuốc lá điếu đốt cháy, bao gồm cả về việc áp thuế, cảnh báo sức khỏe và hạn chế sử dụng. Trái với lo ngại ban đầu của các nhà quản lý, tỷ lệ thu hút giới trẻ, hay tình trạng sử dụng kép đều diễn ra rất thấp và hoàn toàn có thể kiểm soát được thông qua hệ thống đo lường, theo dõi và cơ chế quản lý phù hợp.   

Thuốc lá làm nóng đã được thừa nhận tại Nhật Bản và nhiều quốc gia khác trên thế giới

Tại Việt Nam, quan điểm của các chuyên gia y tế, cơ quan bộ ngành đối với các sản phẩm này cũng dần thay đổi, với xu hướng cởi mở, chấp nhận để quản lý hơn là cấm đoán cực đoan. Đặc biệt, trong năm 2020, đã có nhiều hội nghị, bàn tròn của các cơ quan bộ ngành được tổ chức, với sự đóng góp ý kiến của các chuyên gia trong và ngoài nước nhằm sớm tìm ra phương pháp quản lý phù hợp cho thuốc lá làm nóng, thuốc lá điện tử.

Gần đây nhất, Chính phủ đã chính thức có công văn chỉ đạo Bộ Công thương cùng các ban ngành sớm nghiên cứu đề xuất chính sách quản lý riêng đối với thuốc lá làm nóng, thuốc lá điện tử, trong nỗ lực phòng chống buôn lậu thuốc lá.

Được biết, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cũng xác định thuốc lá làm nóng là sản phẩm thuốc lá, do đó phải chịu sự điều chỉnh của Công ước khung FCTC và tương ứng với Luật Phòng chống tác hại thuốc lá (PCTHTL) của từng quốc gia. Tổ chức Hải quan thế giới (WCO) phân loại sản phẩm thuốc lá làm nóng theo mã HS.2403.99 (sản phẩm thuốc lá khác). Đây là những tín hiệu tích cực để cộng đồng có thể hy vọng về một khung hành lang pháp lý phù hợp cho các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới, trong đó có thể áp dụng trước với thuốc lá làm nóng. Việc này sẽ giúp những người hút thuốc lá hợp pháp sớm tiếp cận được thông tin đầy đủ và đưa ra quyết định để góp phần cải thiện sức khỏe cá nhân nói riêng và sức khỏe cộng đồng nói chung.