Học sinh Trường THPT Phan Huy Chú hát Quốc ca tại nghĩa trang Trường Sơn trong chuyến trải nghiệm “về nguồn” - Ảnh: HUY TRẦN

UBND TP Hà Nội vừa có quyết định phê duyệt đề án về tự chủ thực hiện nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, biên chế trong giai đoạn 2020-2023 đối với Trường THPT Phan Huy Chú. Như vậy, cùng với việc tự chủ tài chính trong 13 năm qua, giờ đây nhà trường được chủ động trong công tác nhân sự.

Rộng quyền tuyển dụng

Theo đề án đã được phê duyệt, hiệu trưởng nhà trường được quyền quyết định kế hoạch biên chế, kế hoạch sử dụng lao động hợp đồng làm việc tại đơn vị. Hiệu trưởng chủ động thành lập hội đồng tuyển dụng viên chức, thay vì chờ đợi nguồn giáo viên từ kỳ tuyển dụng của TP.

Hiệu trưởng cũng có quyền quyết định bổ nhiệm chức danh nghề nghiệp và xếp lương viên chức đối với những người được tuyển dụng lần đầu. Hiệu trưởng quyết định điều động, biệt phái, luân chuyển, chấm dứt hợp đồng làm việc đối với lao động hợp đồng và viên chức thuộc thẩm quyền quản lý của trường từ chức danh nghề nghiệp tương đương giáo viên THPT hạng II trở xuống.

Về việc nâng lương, hiệu trưởng quyết định nâng bậc lương thường xuyên, phụ cấp thâm niên vượt khung, nâng bậc lương trước thời hạn, phụ cấp thâm niên nhà giáo, kéo dài thời gian nâng lương đối với viên chức và người lao động hợp đồng của đơn vị.

Bên cạnh đó, trường cũng được chủ động bổ sung vị trí việc làm theo yêu cầu công việc thực tế, ví dụ như tuyển dụng người làm giám thị/tổng chủ nhiệm - một vị trí mà ở các trường công lập không có hoặc phải bố trí giáo viên kiêm nhiệm.

"Có nhiều việc bây giờ chúng tôi có hành lang pháp lý để làm, ví dụ như thành lập thêm các tổ/ban ngoài các tổ bộ môn như quy định chung với các trường công lập. Chúng tôi cũng được phép cử giáo viên đi học tập, bồi dưỡng ở trong, ngoài nước.

Từ bây giờ, trường cũng được tổ chức các hoạt động liên doanh liên kết và hợp đồng với các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước về nghiên cứu khoa học, dịch vụ khoa học trong lĩnh vực GD-ĐT và các hợp đồng kinh tế khác, phù hợp với lĩnh vực chuyên môn của đơn vị..." - ông Hà Xuân Nhâm, hiệu trưởng Trường THPT Phan Huy Chú, chia sẻ.

Vì sao ít trường công "xung phong" tự chủ?

Nhiều "quyền" nhưng vì sao những năm qua ít trường phổ thông công lập mặn mà với tự chủ?

Trả lời câu hỏi này, hiệu trưởng một trường THPT tự chủ tài chính ở Hà Nội cho rằng: "Tự chủ phải bắt đầu bằng tự chủ tài chính. Trong khi đó không có hành lang pháp lý để trường tự chủ tài chính được phép thu học phí cao hơn mức chung áp dụng với trường công lập.

Muốn thu học phí cao, trường tự chủ phải nỗ lực để được công nhận trường chất lượng cao (theo Luật thủ đô). Mà đó có thể là chặng đường rất dài, thậm chí không đạt được".

Hà Nội hiện có gần 20 trường chất lượng cao. Nhưng những trường thực hiện tự chủ tài chính trước rồi mới được công nhận là trường chất lượng cao mới chỉ có duy nhất Trường THPT Phan Huy Chú. Mà theo ông Hà Xuân Nhâm, chặng đường "quá độ" đó vô cùng vất vả. Nhất là xuất phát điểm, Trường THPT Phan Huy Chú chỉ là trường tốp dưới.

Để xây dựng tên hiệu, nâng uy tín, nâng chất lượng nguồn tuyển, trường phải thay đổi cách quản trị nhà trường, mạnh dạn thực hiện mô hình đổi mới dạy học, linh hoạt trong các hình thức giáo dục.

Đến nay, Hà Nội có 3 trường THPT thực hiện tự chủ tài chính thì ngoài Trường Phan Huy Chú, 2 trường còn lại chưa phải trường chất lượng cao và vẫn đang gặp rất nhiều khó khăn khi phải bươn chải. Đó chính là lý do những trường chưa đủ tiêu chí để công nhận chất lượng cao sẽ không dám quyết xin tự chủ tài chính.

Tự chủ đại học: Ai muốn xóa bỏ rào cản, ai muốn an toàn?

TTO - Tự chủ chính là chìa khóa để giáo dục đại học thực sự thay đổi, nhưng làm thế nào để giáo dục đại học thực sự tự chủ là câu hỏi nhức nhối nhiều năm nay.