Giá thuê container tăng phi mã là thực trạng chung toàn cầu?

Thông tin tại cuộc họp về việc tăng giá vận tải hàng hóa container bằng đường biển trong thời gian qua do cục Hàng hải Việt Nam (bộ Giao thông Vận tải) và cục Xuất nhập khẩu (bộ Công Thương) đồng chủ trì tổ chức chiều 12/1 tại TP.HCM, nhiều chủ hàng trong các ngành thủy sản, nhựa và gỗ bức xúc.

Trong khi đó, dù cục Hàng hải Việt Nam đã có văn bản đề nghị các hãng tàu phải minh bạch thông tin về giá cũng như có sự điều chỉnh phù hợp để đảm bảo hài hòa lợi ích giữa các bên song tới nay tình trạng tăng giá container vẫn diễn ra, khiến nhiều ngành hàng xuất khẩu rơi vào thế khó.

Cụ thể là hơn 3 tháng nay giá thuê container rỗng liên tục tăng, từ mức ban đầu chưa tới 1.000 USD/container 40 feet thì nay đã đội giá lên tới 8.000 USD, thậm chí là 10.000 USD/container 40 feet đi thị trường Anh. Đây là mức tăng bất hợp lý và các hãng tàu cần có sự minh bạch thông tin về giá, cũng như mức tăng sao cho phù hợp hơn.

Bà Huỳnh Thị Mỹ - Tổng thư ký hiệp hội Nhựa Việt Nam (VPA) cho biết: Việc tăng cước vận tải biển lên gấp 3 - 4 lần trong thời gian vừa qua gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến các doanh nghiệp ngành nhựa, làm giảm doanh số xuất khẩu. Hiện đã có 1 doanh nghiệp của Ấn Độ trong khu công nghiệp Việt Nam - Singapore chuyên sản xuất sợi xuất khẩu tuyên bố đóng cửa nhà máy trong tháng 12/2020.

Lý do mà doanh nghiệp này đưa ra là do giá cước tàu biển quá cao, ảnh hưởng đến hoạt động xuất khẩu và chi phí sản xuất tại Việt Nam không còn rẻ như trước đây. Vì thế họ đã cho tạm dừng tất cả các đơn hàng từ tháng 12/2020.

Trong khi đó, nhiều doanh nghiệp nhựa khác thì bán hàng gần không lợi nhuận nhưng lượng hàng xuất đi vẫn rất chậm, số lượng hàng tồn kho so với thời điểm này năm ngoái lên đến 50%.

“Hiệp hội Nhựa Việt Nam kiến nghị cục Hàng hải xem lại cách tính cước của các hãng tàu và trong thẩm quyền phối hợp với các cơ quan khác tiến hành thanh tra, kiểm tra lại giá cước vận chuyển. Bên cạnh đó, Hiệp hội cũng đề xuất cần xem xét lại chính sách qua các Nghị định, Thông tư đã ban hành bởi trong các văn bản này chưa có quy định chế tài rõ ràng, cụ thể nào về việc niêm yết giá vận tải biển container nhằm tránh lặp lại tình trạng tăng giá 400% như hiện nay”, bà Mỹ đề xuất.

Liên quan đến việc tăng giá cước vận tải container, đại diện các hãng tàu lý giải do ảnh hưởng dịch bệnh khiến việc giải phóng hàng và quay vòng container rỗng bị kéo dài. Thêm vào đó, lượng hàng xuất đi châu Âu, châu Mỹ tăng đột biến dẫn tới thiếu container rỗng đóng hàng. Một số hãng tàu cho biết không cắt giảm chuyến đi từ Việt Nam, thậm chí còn tăng chuyến, nhưng do lượng container thiếu hụt trầm trọng nên dẫn tới tình trạng hiện nay. Các hãng tàu cũng cho biết tình hình này ít nhất kéo dài đến hết tháng 3/2021, thậm chí có thể đến quý II/2021 nếu dịch bệnh vẫn còn phức tạp.

Để ứng phó, các hãng tàu đề xuất các cơ quan chức năng xem xét giải quyết tình trạng hàng ngàn container vô chủ ở cảng để “lấy nguồn” container rỗng cho xuất khẩu.

Hãng tàu phải minh bạch giá và thực hiện nghiêm quy định

Theo ông Hoàng Hồng Giang - Phó Cục trưởng cục Hàng hải Việt Nam, ngay sau khi nhận phản ánh của các doanh nghiệp xuất khẩu về tình trạng tăng giá bất hợp lý của các hãng tàu, Cục này đã có văn bản đề nghị hãng tàu thực hiện nghiêm túc việc niêm yết giá. Đồng thời, cục Hàng hải đã phối hợp với cục Xuất nhập khẩu (bộ Công Thương) tổ chức buổi làm việc với các hãng tàu, chủ hàng và hiệp hội tại khu vực phía Bắc vào tháng 12/2020.

Tuy nhiên, sau hơn 2 tuần, các hãng tàu vẫn chưa có văn bản báo cáo gửi về cục Hàng hải Việt Nam. Và cuộc họp tổ chức tại TP.HCM ngày 12/1 - nơi tập trung hoạt động hàng hải lớn cũng như có đại diện cấp cao của các hãng tàu nhằm tiếp tục bàn về câu chuyện này để kịp thời đưa ra hướng giải quyết.

“Tôi cho rằng việc giá cước thuê container rỗng đóng hàng tăng là cung cầu của thị trường nhưng các hãng tàu cần thực hiện yêu cầu của cục Hàng hải trong minh bạch giá. Riêng đối với các đề xuất phương án ứng phó như giải tỏa container tồn đọng ở cảng… chúng tôi sẽ có những cân nhắc phù hợp”, ông Giang cho hay.

Về phía bộ Công Thương, ông Trần Thanh Hải - Phó Cục trưởng cục Xuất nhập khẩu khẳng định: Giá cước tàu biển và giá thuê container rỗng tăng cao ảnh hưởng mạnh đến hoạt động xuất nhập khẩu, đặc biệt là xuất khẩu. Quan hệ giữa chủ tàu và chủ hàng là mối quan hệ phụ thuộc lẫn nhau, các hãng tàu cần minh bạch giá cước, chia sẻ chi phí với chủ hàng để tránh tăng giá quá cao.

“Bộ Công Thương và bộ Giao thông Vận tải sẽ có báo cáo Thủ tướng về vấn đề này để đảm bảo quyền lợi hài hòa giữa các bên” - ông Hải nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, ông Hải cũng khuyến nghị các doanh nghiệp xuất khẩu cần chuẩn bị cho tình hình thiếu container còn có thể kéo dài trong bối cảnh dịch Covid-19 chưa được khống chế ở nhiều nơi trên thế giới để có kế hoạch trao đổi với đối tác giãn tiến độ giao hàng, đồng thời nghiên cứu việc vận chuyển sang Châu Âu bằng đường sắt để tránh phụ thuộc vào đường biển.