Đó là nhận định của Hội thảo “Kinh tế Việt Nam năm 2020 và triển vọng 2021: Cải cách, hội nhập và phát triển bền vững” do Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) tổ chức ngày 15.1 tại Hà Nội. Dịch COVID-19 vẫn diễn biến phức tạp, kinh tế thế giới còn rất bất định, rủi ro và nhiều thách thức. Đây sẽ là những trở lực lớn đối với tăng trưởng kinh tế của thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng trong năm 2021. Nhiều triển vọng để kinh tế Việt Nam có thể đạt mốc tăng trưởng 6,46% trong năm 2021 nếu đẩy mạnh chuyển đổi số và tăng cường đổi mới sáng tạo.

Hai kịch bản tăng trưởng năm 2021

Ngày 15.1, Hội thảo “Kinh tế Việt Nam năm 2020 và triển vọng 2021: Cải cách, hội nhập và phát triển bền vững” do Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) tổ chức đã diễn ra tại Hà Nội. Ngoài phân tích những khó khăn, thách thức, các chuyên gia đã đưa ra nhiều dự báo về tình hình tăng trưởng của kinh tế Việt Nam.

Trong đó, Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương đưa ra 2 kịch bản tăng trưởng. Ở kịch bản thứ nhất, tăng trưởng kinh tế năm 2021 có thể đạt mức 5,98%. Kịch bản 2 là tăng trưởng 6,46%. Xuất khẩu cả năm dự báo tăng 4,23% trong kịch bản 1 và tăng 5,06% trong kịch bản 2. Thặng dư thương mại dự báo tương ứng ở các mức 5,49 tỉ USD và 7,24 tỉ USD. Lạm phát bình quân năm 2021 lần lượt đạt 3,51% và 3,78%.

Trong kịch bản 1, GDP của thế giới tăng 4,0% trong năm 2021. Mức giá của Mỹ tăng 1,924%. Giá hàng nông sản xuất khẩu tăng 12,6%. Giá dầu thô thế giới tăng 11,4%. Về phía Việt Nam, tỉ giá VND/USD của ngân hàng thương mại giảm 0,5%. Tổng phương tiện thanh toán tăng khoảng 13,0%. Tín dụng tăng 12,0%. Giá nhập khẩu hàng hóa giảm 0,5%. Dân số tăng 1,08%/năm và việc làm tăng 0,86%. Lượng dầu thô xuất khẩu giả thiết giữ nguyên so với năm 2020. Tỉ giá hữu hiệu thực giả thiết giảm 1%. Trên cán cân thanh toán, chuyển giao của Chính phủ và khu vực tư nhân (ròng) đều giảm 5% và giảm 5%. Vốn thực hiện của khu vực FDI (bao gồm cả phía nước ngoài và phía Việt Nam) tăng 2% so với năm 2020. Giải ngân đầu tư từ nguồn ngân sách nhà nước ở mức 420.000 tỉ đồng.

Kịch bản 2 giữ nguyên hầu hết giả thiết như trong kịch bản 1, chỉ điều chỉnh giá hàng nông sản xuất khẩu tăng 15%; giá dầu thô thế giới tăng 20%; tổng phương tiện thanh toán tăng 14%; tín dụng tăng 13%; vốn thực hiện của khu vực FDI (bao gồm cả phía nước ngoài và phía Việt Nam) tăng 5% và giải ngân đầu tư từ nguồn ngân sách nhà nước ở mức 477,3 nghìn tỉ đồng.

Phục hồi trong bất định

Bà Trần Thị Hồng Minh - Viện trưởng CIEM - cho biết, hiện nay, số ca nhiễm COVID-19 cũng như những biến thể của COVID-19 vẫn diễn biến rất phức tạp. Đây sẽ là trở lực lớn đối với tăng trưởng kinh tế năm 2021. Chính vì vậy, dù lạc quan nhưng Chính phủ vẫn cần hết sức thận trọng khi đề ra những mục tiêu tăng trưởng cho năm 2021 và giai đoạn tiếp theo.

Còn theo chuyên gia Nguyễn Anh Dương - Trưởng ban, Ban Nghiên cứu Tổng hợp CIEM - kinh tế sẽ thực sự bứt tốc kể từ nửa cuối năm 2021. Ông nhận định diễn biến kinh tế vĩ mô trong năm 2021 có thể chịu ảnh hưởng của một số yếu tố: “Kinh tế thế giới còn rất bất định, rủi ro, thách thức từ bên ngoài vẫn đang hiện hữu. Mỹ được dự báo sẽ tiếp tục các biện pháp để kiềm chế Trung Quốc về kinh tế - thương mại - công nghệ và có thể củng cố được liên minh với một số nước đối tác để thực hiện các biện pháp này. Xung đột thương mại giữa các nền kinh tế lớn khiến cho các tập đoàn, doanh nghiệp quốc tế có nhu cầu dịch chuyển địa điểm sản xuất để tránh mức thuế cao. Đây vừa là cơ hội vừa là thách thức đối với Việt Nam. Ngoài ra, dịch COVID-19 và các biến thể còn diễn biến phức tạp, khó lường, luôn tiềm ẩn nguy cơ bùng phát làn sóng tiếp theo”.

Tuy nhiên, nhóm nghiên cứu của CIEM cho rằng, công tác điều hành của Chính phủ vẫn giữ được dư địa chính sách để ứng phó với các kịch bản trong tương lai.

“Tôi nghĩ là rất nhiều bộ, ngành của Việt Nam đã rút được kinh nghiệm nên trong lần này, Việt Nam đã có cân nhắc hơn trong các gói hỗ trợ. Chúng ta cũng đã tính rất nhiều kịch bản. Có lẽ vì phải mất một thời gian nữa mới có thể tìm được lối ra cho nền kinh tế sau đại dịch nên từ giờ đến lúc đó, chúng ta chỉ hỗ trợ “chừng mực” để doanh nghiệp sống sót được” - ông Nguyễn Anh Dương cho biết.

Nhóm nghiên cứu của CIEM cho hay, cũng chính nhờ công tác điều hành của Chính phủ giữ được tâm lý bình tĩnh, có được sự tham vấn và đồng thuận cao của cộng đồng doanh nghiệp và người dân nên kinh tế Việt Nam đã vững vàng vượt khó trong năm 2020. Ngoài ra, một điểm nhấn quan trọng nữa trong điều hành trong năm 2020, được các chuyên gia kinh tế đánh giá cao chính là đà cải cách môi trường kinh doanh vẫn được tiếp nối từ những giai đoạn trước, không bị ngắt quãng ngay cả khi Chính phủ ưu tiên phòng chống dịch, tạo tiền đề gia tăng khả năng chống chịu của nền kinh tế.

Doanh nghiệp cần tận dụng triệt để cơ hội từ chuyển đổi số

Nói về cơ hội của doanh nghiệp Việt Nam nói riêng và nền kinh tế Việt Nam nói chung trong năm 2021, tiến sĩ Trần Thị Hồng Minh nhắc đến từ khóa “chuyển đổi số”.

“Cơ hội lớn nhất cho doanh nghiệp trong năm 2021 là tận dụng thời cơ chuyển đổi số để có thể tồn tại và phát triển bền vững. Việt Nam đã tập trung vào đổi mới sáng tạo và coi đổi mới sáng tạo là một nền tảng, động lực mới của nền kinh tế” - tiến sĩ Trần Thị Hồng Minh nói và cho biết thêm, bên cạnh việc khai trương Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng có kế hoạch hỗ trợ 100.000 doanh nghiệp chuyển đổi số trong thời gian tới, để các doanh nghiệp Việt Nam trụ vững trong bối cảnh bất định hậu COVID-19.

Bên cạnh đó, Viện trưởng Trần Thị Hồng Minh cho rằng, để đạt được mục tiêu tăng trưởng từ 6-6,5% cho năm 2021, Chính phủ cần tiếp tục duy trì tốc độ giải ngân vốn đầu tư công như quý IV/2020 bởi đây là động lực tăng trưởng rất lớn cho nền kinh tế.

Để đón được làn sóng đầu tư nước ngoài, nắm bắt được các cơ hội hiện hữu từ xu hướng dịch chuyển sản xuất trên toàn cầu, theo tiến sĩ Trần Thị Hồng Minh, Chính phủ cũng cần sớm đưa ra những giải pháp căn cơ như: Thúc đẩy cơ sở hạ tầng, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đặc biệt là tiếp tục cải cách thể chế chính sách, cải thiện môi trường đầu tư và kinh doanh.