Tổng thống đắc cử Joe Biden sẽ chính thức trở thành ông chủ Nhà Trắng vào ngày 20/1, khi ông và Phó tổng thống đắc cử Kamala Harris tuyên thệ nhậm chức.

Do ảnh hưởng từ đại dịch Covid-19 và lo ngại an ninh, lễ nhậm chức của tổng thống Mỹ thứ 46 sẽ có một số điều chỉnh so với bình thường. Dưới đây là một số điều cần biết về ngày nhậm chức này.

Tại sao là tháng 1

Hiến pháp Mỹ ban đầu quy định ngày nhậm chức của tân tổng thống là 4/3.

Chọn một ngày cách ngày bầu cử (tháng 11 năm trước đó) tới 4 tháng hợp lý do việc chuyển phiếu bầu từ khắp các bang về thủ đô Washington mất nhiều thời gian. Tuy nhiên, điều này đồng nghĩa giai đoạn không hiệu quả - thời gian tổng thống mãn nhiệm vẫn nắm quyền – khá dài.

Các tiến bộ về công nghệ giúp việc kiểm phiếu và báo cáo đơn giản hơn, khung thời gian trên được điều chỉnh. Tu chính án thứ 20, được thông qua năm 1933, quyết định tân tổng thống sẽ nhậm chức vào ngày 20/1.

Lễ nhậm chức

Lễ nhậm chức là sự kiện đánh dấu khởi đầu một nhiệm kỳ tổng thống, diễn ra ở thủ đô Washington DC.

Một yếu tố bắt buộc là tổng thống đắc cử phải tuyên thệ trước khi nhậm chức. “Tôi trịnh trọng tuyên thệ rằng tôi sẽ đảm đương vị trí tổng thống Mỹ một cách trung thành và sẽ làm hết khả năng để giữ gìn, duy trì và bảo vệ Hiến pháp Mỹ”.

Harris cũng cần tuyên thệ để trở thành phó tổng thống Mỹ.

Các bài phát biểu khai mạc thường bắt đầu khoảng 11h30 EST (23h30 giờ Hà Nội). Biden và Harris sẽ tuyên thệ vào giữa trưa. Tân tổng thống chuyển vào Nhà Trắng, nơi sẽ là nhà của ông trong 4 năm tới, vào cuối ngày 20/1.

An ninh

Lễ nhậm chức thường đi kèm các kế hoạch an ninh chi tiết. Năm nay, an ninh dự kiến được tăng cường sau vụ người ủng hộ Trump xông vào tòa nhà quốc hội hôm 6/1.

Cục Điều tra Liên bang (FBI) cảnh báo biểu tình có thể xảy ra tại thủ phủ các bang và thủ đô Washington DC trong những ngày gần lễ nhậm chức. Buổi tổng duyệt lễ nhậm chức năm nay phải hoãn lại một ngày vì lý do an ninh, theo Politico.

Một chuyến tàu 90 phút được lên kế hoạch trước chở Biden cùng đội ngũ của ông từ văn phòng ở bang Delaware đến thủ đô Washington ngày 18/1 bị hủy cũng do lo ngại an ninh, theo AP.

Biden đã đề nghị Lisa Monaco, cố vấn chống khủng bố của cựu tổng thống Barack Obama, làm cố vấn tạm thời về an ninh cho lễ nhậm chức. Monaco còn là ứng viên thứ trưởng Tư pháp của ông.

Thủ đô Washington DC được đặt trong tình trạng khẩn cấp – theo lệnh từ thị trưởng Muriel Bowser khi xảy ra bạo loạn ở quốc hội Mỹ - và sẽ giữ nguyên cho đến hết lễ nhậm chức.

Bộ An ninh Nội địa Mỹ mở rộng phạm vi chỉ định an ninh đặc biệt cho lễ nhậm chức một tuần trước lễ nhậm chức để chuẩn bị tốt hơn. Cơ quan Mật vụ nhận trách nhiệm đi đầu trong kế hoạch an ninh, được hỗ trợ bởi khoảng 15.000 lính Vệ binh Quốc gia cùng hàng nghìn cảnh sát.

Lượng người dự lễ nhậm chức năm nay cũng giảm.

Trump sẽ ở đâu

Thông thường, tổng thống mãn nhiệm sẽ đứng xem người kế nhiệm tuyên thệ - có thể dẫn đến những khoảnh khắc khó xử. Năm nay, mọi thứ có thể khó xử theo cách khác bởi tổng thống mãn nhiệm không xuất hiện.

“Tôi sẽ không dự lễ nhậm chức ngày 20/1”, Trump viết trên Twitter ngày 8/1, không lâu sau khi ông cam kết chuyển giao quyền lực “có trật tự” cho “chính quyền mới”.

Một số người ủng hộ Trump còn đi xa hơn nữa, lên kế hoạch cho một “lễ nhậm chức thứ hai” ảo cho ông cùng ngày và giờ Biden nhậm chức. Hơn 68.000 người viết trên Facebook rằng họ sẽ tham gia sự kiện trực tuyến này để thể hiện sự ủng hộ đối với Trump.

Trong lịch sử Mỹ, John Adams, John Quincy Adams và Andrew Johnson là 3 tổng thống không dự lễ nhậm chức của người kế nhiệm.

Ảnh hưởng từ Covid-19

Bình thường, Washington DC sẽ tiếp đón hàng trăm nghìn người đến dự lễ nhậm chức của tân tổng thống, khiến các khách sạn đều kín phòng. Ước tính 2 triệu người đã có mặt khi Obama tuyên thệ năm 2009.

Năm nay, quy mô người tham gia sẽ “bị giới hạn tối đa”, đội ngũ của ông Biden cho biết. Họ kêu gọi người dân Mỹ tránh về thủ đô, thông điệp đã được chính quyền Washington DC lặp lại nhiều lần từ sau vụ bạo loạn quốc hội.

Người nổi tiếng

Tân tổng thống thường mời những nghệ sĩ được yêu mến tại Mỹ biểu diễn trong ngày nhậm chức và năm nay cũng vậy, bất chấp đại dịch. Dự kiến, ca sĩ Lady Gaga, người ủng hộ Biden, sẽ hát quốc ca Mỹ còn ca sĩ Jennifer Lopez biểu diễn  trong lễ nhậm chức. 

Sau khi Biden tuyên thệ, diễn viên Tom Hanks sẽ dẫn một chương trình truyền hình giờ vàng dài 90 phút với sự xuất hiện của Jon Bon Jovi, Demi Lovato và Justin Timberlake. Chương trình được phát sóng trên mọi mạng lưới và nền tảng trực tuyến của Mỹ, ngoại trừ Fox News – hãng tin bảo thủ ủng hộ Trump trong nhiệm kỳ của ông.

Như Tâm