Không có bất kỳ tin xấu bất ngờ nào xuất hiện hôm nay, nhưng thị trường chìm trong hoảng loạn đột biến khi lực bán khổng lồ. Nhà đầu tư mới gia nhập thị trường khoảng 5 tháng trở lại đây có thể sốc với mức giảm 60,94 điểm.

Thực ra mức giảm hôm nay chưa bằng những kỷ lục trong năm 2020 nếu tính theo tỷ lệ phần trăm. Chẳng hạn hôm 27/7/2020 VN-Index bốc hơi 5,3% nhưng điểm số giảm chỉ 43,99 điểm. Hôm 23/3/2020 VN-Index sập 6,1% nhưng điểm số chỉ mất 43,14 điểm. Đó là do mặt bằng điểm số các thời điểm đó thấp hơn nhiều so với đỉnh cao vời vợi hôm nay. Nhà đầu tư mới thường quen nhìn điểm số hơn là tỷ lệ phần trăm.

Thị trường bất ngờ chuyển xấu ngay đầu phiên. Nhóm cổ phiếu ngân hàng bị chốt lãi đẩy nhiều mã giảm giá sâu ngay trong đầu phiên. Thị trường xuất hiện một nhịp bull-trap nhỏ khiến nhà đầu tư những tưởng thị trường hồi phục trở lại. Nhưng chỉ 20 phút sau, VN-Index tiếp tục cắm đầu giảm sâu hơn và nhanh hơn.

Ở những cổ phiếu trụ như VCB, BID, lệnh bán xả ra ồ ạt trong khi lệnh mua lại khá nhỏ, chỉ vài trăm cổ phiếu. Đà giảm loang rộng tới các mã bluechips khác đẩy các cổ phiếu đầu ngành giảm sàn kịch sàn. Hàng loạt mã chứng khoán được khớp lệnh hàng chục triệu đơn vị như ROS, STB, HQC, FLC, SHB và các mã này đều giảm sàn hoặc kịch sàn cho thấy đà bán tháo ồ ạt trong phiên. Chỉ trong phiên sáng, VN-Index bay mất 75 điểm với 622 mã giảm trong đó có tới 178 mã giảm sàn.

Thị trường ngấp nghé ngưỡng đỉnh 1.200 điểm ở những phiên trước đó cho thấy động lực chốt lời của các nhà đầu tư. Nhiều công ty chứng khoán cũng đã cảnh báo, nhịp điều chỉnh có thể diễn ra sớm sau giai đoạn tăng nóng của thị trường và đây là điều cần thiết để thị trường có thể hướng tới các mốc điểm cao hơn. Tuy nhiên với lực xả quá mạnh ngay trong phiên sáng cho thấy đây là kết quả của "tâm lý bầy đàn". Trên thực tế, ngoài việc đà tăng của thị trường được giữ một thời gian thì không xuất hiện thông tin xấu nào có tác động mạnh đến thị trường ngoài tâm lý lo sợ của đại đa số những nhà đầu tư thiếu kinh nghiệm, mua - bán theo số đông.

Do thanh khoản quá lớn nên hệ thống giao dịch đã chậm lại rất nhiều trong phiên chiều. HSX buổi chiều chỉ khớp lệnh 2.345,5 tỷ đồng trong khi nguyên buổi sáng đã là 15.628,6 tỷ đồng. Hệ thống giao dịch bị nghẽn nên rất khó để biết trạng thái đi ngang ở mức giảm gần 61 điểm là do bên bán đã xả hết hàng hay bên mua không vào lệnh được.

Câu hỏi lớn nhất hôm nay dĩ nhiên là điều gì khiến thị trường bị bán kinh hoàng như vậy. 5-6 tháng nay thị trường chỉ có tăng, lúc tăng cao thì hệ thống nghẽn nên không giảm được. Nhà đầu tư còn chưa bao giờ nhìn thấy một phiên giảm nào sốc và cứ mặc định rằng thị trường chỉ có thể tăng. Tuy nhiên hôm nay giao dịch đã có phần khác.

Do giới hạn của hệ thống, nhà đầu tư dễ cho rằng lực bán trong khoảng 15-16 ngàn tỷ đồng thì dòng tiền mới "cân" được. Thế nhưng hôm nay lực bán đã nhấn chìm hoàn toàn sức mua. VN-Index giảm ngay từ lúc mở cửa và giảm đến khoảng 10h với mức độ bình thường, còn chưa tới 5 điểm. Đột nhiên lực bán dâng cao như thác lũ và chỉ số nhanh chóng lao dốc với tốc độ chóng mặt. Thậm chí bảng điện còn hiển thị chậm hơn thực tế nên mỗi lần làm tương lại, điểm số giảm có thể nhảy cả chục điểm.

Tính riêng sàn HSX thì phiên sáng khớp lệnh hơn 15,6 ngàn tỷ đồng và cổ phiếu giảm giá la liệt. Điều đó cho thấy không phải là lực bán không đủ lớn để khiến cổ phiếu giảm những phiên trước, mà là người bán đã bán ở vùng giá xanh là chính. Trong khi hôm nay bên bán hạ giá liên tục và bán bằng được.

Cả hai sàn có khoảng 134 cổ phiếu giảm hết biên độ lúc đóng cửa. Số giảm vượt 2% thêm 300 mã nữa. Rổ VN30 có 8 mã giảm sàn trong đó chủ yếu là cổ phiếu ngân hàng như CTG, HDB, MBB, STB, VPB, BID. Các mã ngân hàng còn lại đều rơi sâu: VCB giảm 4,16%, EIB giảm 5,83%, TCB giảm 6,35%, LPB giảm 6,44%, ACB giảm sàn, TPB giảm 2,95%, VIB giảm 6,52%.

Các cổ phiếu vốn hóa lớn nhất khác cũng thiệt hại cực nặng: VIC giảm 6,89%, VHM giảm 4,16%, SAB giảm 3,69%,  VNM giảm 4,94%, GAS giảm 6,18%, HPG giảm 6,73%, MSN giảm 4,42%... Chỉ số VN30-Index kết thúc phiên giảm 5,63%, VN-Index giảm 5,11%, Midcap giảm 4,38%, Smallcap giảm 4,62%.

Độ rộng sàn HSX rất hẹp với 31 mã tăng/335 mã giảm. Điều này khẳng định áp lực bán tháo đã diễn ra với tất cả các cổ phiếu. Đây cũng là điều bất ngờ vì những phiên giảm trước đó, bất chấp blue-chips mất điểm, nhóm đầu cơ vẫn cực nóng. Những cổ phiếu đầu cơ còn ngược dòng nổi phiên này là RIC, GMC, VRC, TVB, TNT, HII, TCM tăng trên 2% với thanh khoản khá.

Phiên bán tháo hôm nay hoàn toàn là hành động thị trường thuần túy do lượng cung quá lớn. Nhu cầu chốt lời hoặc khối lượng cổ phiếu có lãi lớn ngày càng dồn lại sau hàng tháng trời tăng liên tục. Điểm chốt chính là giao dịch ở nhóm cổ phiếu tài chính, trong đó nổi bật là ngân hàng bị xả khổng lồ. Rất nhiều cổ phiếu blue-chips khác cũng đang ở đỉnh cao lịch sử. Giá không thể tăng mãi được vì đến lúc nào đó nhà đầu tư sẽ không còn đủ tiền để mua vì chi phí lúc này đã gia tăng theo mức độ tăng giá, trong khi lượng cổ phiếu muốn bán lại ngày càng nhiều lên.

Thị trường đã chững lại trong phiên chiều, không rõ nhờ hệ thống chậm nhận lệnh hay thật sự áp lực cung đã giảm đi. Cả phiên chiều HSX chỉ khớp lệnh 2.345,5 tỷ đồng, bằng khoảng 38% chiều hôm qua. Đợt ATC khớp lệnh chỉ đạt 74,4 tỷ đồng và VN30 đạt hơn 49 tỷ đồng.

Hoạt động bán tháo hôm nay tạo phiên kỷ lục gần 18 ngàn tỷ đồng khớp lệnh ở HSX và và kỷ lục hơn 3.600 tỷ đồng ở HNX. Giao dịch thỏa thuận hai sàn đạt thêm 2.713 tỷ đồng nữa. Nhờ đó hai sàn hôm nay có một phiên giao dịch cỡ tỷ USD với 24.319 tỷ đồng, trong đó riêng khớp lệnh đạt kỷ lục 21.606 tỷ đồng. Nếu tính theo tổng giá trị thì hôm nay chưa bằng ngày 18/5/2018 (tổng giao dịch 35.834 tỷ đồng) nhưng hôm đó có VHM thỏa thuận. Riêng mức khớp lệnh thì phiên này là kỷ lục.