Theo chia sẻ của anh Lê Anh Tâm (tổ trưởng tổ móng guốc, Thảo Cầm Viên), cặp vợ chồng hà mã sống rất hòa thuận, yên bình bên nhau từ năm 2011. Trong tự nhiên, bất kể số lượng cá thể trong đàn, mỗi đàn hà mã thường được dẫn dắt bởi một con đực hung dữ. Tuy nhiên, tại Thảo Cầm Viên, hà mã đực lại ngoan ngoãn nhường nhịn “vợ” của mình trong suốt 10 năm chung sống.
Vợ chồng hà mã Chia - Bo ngày ngày cùng nhau ngâm mình dưới nước, tận hưởng cuộc sống chung bình yên. Ảnh: KHÁNH CHI
Cuộc tái hôn chồng già - vợ trẻ mỹ mãn
Hà mã đực có tên là Chia. Năm nay Chia 37 tuổi, nặng hơn 3 tấn. Chia được Thảo Cầm Viên mua từ sở thú Leipzig (Đức), là một trong những con hà mã đầu tiên có mặt tại Việt Nam. Hà mã cái tên Bo, 13 tuổi, nặng gần 1,5 tấn. Bo sống chung với Chia tại Thảo Cầm Viên từ năm 2011, lúc đó Bo mới hai tuổi.
Trước khi sống với Bo, Chia đã là cha của năm con hà mã khác. Sau khi cặp vợ chồng Chia - Bo sống cùng nhau thì đã có với nhau hai hà mã con. Hà mã con đầu tiên được sinh ra năm 2016, đang sống tại khu du lịch Đầm Sen. Hà mã con thứ hai được sinh vào cuối năm 2018, thân tròn lẳn như hột mít nên được nhân viên Thảo Cầm Viên gọi là Hột Mít. Mới hai tuổi nhưng Hột Mít đã nặng hơn nửa tấn.
Trong 10 năm sống cùng nhau, mặc dù hơn vợ đến 24 tuổi nhưng Chia tỏ ra là “người chồng thương vợ” khi luôn nhường đồ ăn cho Bo ăn trước. Nhiều lần chờ Bo ăn xong no nê, Chia mới chầm chậm đi lên khỏi hồ để dùng bữa.
Hà mã là loài động vật hung hăng và nguy hiểm khi sống trong tự nhiên. Tuy nhiên, tại Thảo Cầm Viên, Chia và Bo đều biết nghe lời người chăm sóc chúng. Theo chia sẻ của nhân viên tại chuồng hà mã, Chia hiền và ù lì hơn Bo rất nhiều. Vì thói quen và tập tính bảo vệ lãnh thổ trong tự nhiên nên thỉnh thoảng Bo hay đòi cắn và “kiếm chuyện” khi nhân viên tới gần; rất nguy hiểm nếu khách tham quan và nhân viên vượt qua rào bảo vệ.
Anh Võ Duy Khang, nhân viên chăm sóc thú, kể: “Hồi mới vô làm tôi cũng sợ lắm, luôn nhớ lời dặn không được quay lưng lại với hà mã. Đến giờ thành quen, cả Chia và Bo đều đã có phản ứng thân thiện khi tôi gọi tên tụi nó”.
Vào thời kỳ động dục, Bo thường khó chịu và mệt mỏi, hay đi lên đi xuống hồ nước và kêu nhiều hơn bình thường. Những lúc ấy Chia thường đi theo sau. Trong thời gian tám tháng mang thai, Bo được uống thuốc bổ để đảm bảo sức khỏe và bổ sung dưỡng chất cho con.
Giai đoạn gần sinh, Bo cũng dữ dằn hơn và hay cắn Chia. Theo chia sẻ của anh Khang, trong tự nhiên hà mã sống ở những hồ lớn. Khi sinh, con cái sẽ tìm góc hồ ở xa con đực để sinh, tránh việc hà mã cha cắn con. Tại Thảo Cầm Viên, nhân viên phải tách riêng vợ chồng Chia - Bo trong một năm để đảm bảo an toàn cho cả Chia và hà mã con.
Loài hà mã dành phần lớn thời gian ở dưới hồ (khoảng 16 tiếng), chỉ lên bờ để ăn. Khi sinh, Bo cũng sinh con và cho con bú dưới nước. Giống như những hà mã con khác, Hột Mít có thể tự bơi được sau khi sinh ra.
Bo nuôi con bằng sữa trong một năm. Sau đó, nhân viên chăm sóc lại ghép Chia và Bo trở về sống cùng nhau. Lúc này, Chia vẫn nhường nhịn Bo như trước, hoàn toàn không có phản ứng lạ mặc dù đã trải qua thời gian xa cách.
Anh Tâm kể lại: “Sau lần đầu Bo sinh con, hà mã con được chuyển đến Khu du lịch Đầm Sen. Lần đó, hà mã con được chuyển lên xe, cứ kêu lên gọi mẹ. Bo nhìn lên thấy con trong xe đi xa dần liền gọi con. Nghe thương lắm”.
Hột Mít được tách ra sống riêng cha mẹ Chia - Bo. Ảnh: KHÁNH CHI
Tưởng không có duyên nợ với Bo vì bệnh ung thư
Mỗi ngày cặp vợ chồng Chia - Bo ăn khoảng 70 kg cỏ vào buổi sáng, 30 kg thức ăn tinh bột vào buổi trưa. Thức ăn tinh bột gồm cám, bí đỏ, cà chua, cam, dưa hấu… Đến chiều, Chia và Bo ăn cơm và khoai lang luộc.
Dù tuổi cao nhưng Chia ít gặp vấn đề về sức khỏe. Cả hai vợ chồng đều ít bị bệnh, chỉ thường xuyên bị xước da vì hay cà xuống nền khi ăn. Răng hà mã rất khỏe và chắc. Răng nanh (hàm dưới) của Chia và Bo có thể dài 15-20 cm. Răng nanh quá dài sẽ đâm vào nướu hàm trên khiến chúng bị đau, ăn ít hơn ngày thường.
Bởi vậy, nhân viên chuồng hà mã luôn theo dõi, nếu thấy răng của Chia - Bo quá dài họ sẽ mài răng hoặc cưa bớt cho chúng. Chia rất ngoan, thường há miệng ngay khi nhân viên chăm sóc ra hiệu. Nhân viên sẽ dùng cưa dây loại nhỏ để cưa bớt răng cho nó. Bo dữ hơn nên thường được đưa cục đá để tự mài răng.
Theo tác giả Phan Việt Lâm, nguyên Giám đốc Thảo Cầm Viên Sài Gòn, trong cuốn Chuyện lạ Thảo Cầm Viên, lần ốm nặng nhất của Chia là từ trước khi gặp Bo. Lần đó Chia bỏ ăn, suốt ngày ngâm mình dưới nước. Ngày thường vốn rất háu ăn, nay nó lại thờ ơ, dửng dưng với tất cả món ngon như cam, cà rốt, cải thảo…
Bác sĩ nhận định Chia có dấu hiệu viêm lợi răng vì chỗ thịt ở chân răng sưng to. Lúc đầu, chỗ ấy sưng mọng, đỏ lên như quả cà chua, về sau trở nên xù xì, thâm đen và xuất hiện vết lở loét. Chia được bác sĩ thú y tận tình chăm sóc, uống thuốc bổ và tiêm kháng sinh chống viêm nhưng bệnh tình của nó không thuyên giảm.
Nghi ngờ Chia bị viêm lợi vì răng nanh hàm dưới quá dài, bác sĩ đã dùng cưa dây loại nhỏ để cưa bớt răng cho nó nhưng chỗ lợi vẫn ngày một sưng to. Cuối cùng, bác sĩ lấy một mẩu thịt ở chỗ chân răng bị sưng gửi đi xét nghiệm. Gửi đi hai nơi thì một nơi thông báo kết quả: Ung thư ác tính! Lại còn bảo: Ung thư răng miệng kiểu này thì chỉ sống thêm khoảng sáu tháng là chết. Nghe vậy, mọi người đều cảm thấy tội nghiệp cho Chia, có cái gì ngon nhất cũng dành cho nó ăn.
Sáu tháng qua đi nhưng Chia vẫn sống khỏe. Nhiều năm sau, Chia kết đôi và sống hòa bình với Bo, không có dấu hiệu bị ung thư như lời đồn nữa.
Kỳ tới: “Công chúa” gấu nhỏ trong căn phòng carton
