Nỗ lực cải thiện môi trường kinh doanh của Chính phủ đang được tiếp lửa bởi vaccine chống “virus trì trệ” đã bắt đầu phát huy tác dụng trong từng công chức, từng ngành. Sự thay đổi trong ngành thuế là ví dụ điển hình.

Những bước chuyển đột phá

Bà Phạm Thị Ngọc Thủy - Phó Giám đốc thường trực Văn phòng Ban Nghiên cứu Phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV) rất vui mừng khi nhắc đến Cục thuế tỉnh Bình Định, đây là đơn vị duy nhất cả nước không thanh tra, kiểm tra doanh nghiệp trong năm 2020.

Cả năm 2020, Cục Thuế Bình Định đã thực hiện kiểm tra 10.556 hồ sơ khai thuế các loại tại cơ quan thuế, chấp nhận hơn 9.300 hồ sơ, số còn lại yêu cầu giải trình, điều chỉnh. Chỉ có 23 hồ sơ đề nghị kiểm tra tại doanh nghiệp.

Bà Phạm Thị Ngọc Thủy chia sẻ: “Chúng tôi thấy rõ 3 bước chuyển. Một là, nhận thức và hành động đã chuyển từ quản lý doanh nghiệp sang phục vụ doanh nghiệp. Hai là, tư duy thúc đẩy người nộp thuế tự giác chấp hành thay cho việc trừng phạt. Ba là, ứng dụng công nghệ thông tin, để chuyển từ thanh tra, kiểm tra tại trụ sở doanh nghiệp sang kiểm tra tại cơ quan thuế và cảnh báo vi phạm đến doanh nghiệp”.

Phải nói thêm, Ban IV là tiếng nói của khu vực tư nhân tại Hội đồng Tư vấn cải cách thủ tục hành chính của Thủ tướng Chính phủ, nên đây là đầu mối nhận các kiến nghị, thậm chí là kêu ca, than phiền của doanh nghiệp về các vấn đề liên quan đến thực thi, tuân thủ các quy định liên quan đến hoạt động sản xuất kinh doanh.

Trong năm 2020, Ban IV đã liên tục thực hiện khảo sát trực tiếp doanh nghiệp về khó khăn, vướng mắc trong kinh doanh cũng như trong tiếp cận các gói hỗ trợ của Chính phủ, để có khuyến nghị với Chính phủ.

Với ngành thuế, những thay đổi, từ cơ chế tiền kiểm gây bức xúc cho doanh nghiệp trước đây sang cơ chế hậu kiểm, trao quyền chủ động cho doanh nghiệp quyết toán thuế, ngành thuế sẽ kiểm tra sau theo kế hoạch được duyệt, đã thay đổi rất lớn quan hệ giữa cơ quan thuế và doanh nghiệp. Nhưng khi cơ quan thuế không kiểm tra trực tiếp tại doanh nghiệp nữa, trách nhiệm của từng công chức sẽ nặng nề hơn, phải nỗ lực hơn để hoàn thành công việc của mình.

Niềm tin kinh doanh bén rễ sâu

Tháng 9.2020, khi Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành, hiệp hội doanh nghiệp đánh giá hiệu quả các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp lần 1, để nghiên cứu cho các phương tiếp theo, ông Trần Thành Trọng - Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Sáng Ban Mai (Bình Dương) đã không ngần ngại gửi ý kiến của mình.

“Cơ quan thuế đã chủ động gửi thông tin về các giải pháp hỗ trợ, hỗ trợ doanh nghiệp thực hiện nên chúng tôi tiếp cận được ngay. Khó khăn do COVID-19 còn nhiều, nên chỉ mong các giải pháp tính tới khoảng thời gian dài hạn hơn” - ông Trọng thẳng thắn.

Khảo sát của VCCI về mức độ thuận lợi trong tiếp cận các chính sách hỗ trợ cũng ghi nhận tỉ lệ cao nhất dành cho các chính sách gia hạn đóng thuế VAT, thuế thu nhập doanh nghiệp. Trên 60% doanh nghiệp tư nhân trong nước, doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài ghi nhận điều này.

Không phải ngẫu nhiên ngành thuế nhận được sự hài lòng như vậy. TS Lê Xuân Sang - Phó Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cho rằng, khi nhìn lại việc thực hiện các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp, bài học lớn nhất vẫn là thực thi, nhìn cả ở góc độ cơ quan nhà nước và doanh nghiệp.

Trong năm 2020, chỉ nói riêng các giải pháp về thuế, phí và lệ phí, đã có 19 thông tư được ban hành để thực hiện Nghị định 41/2020/NĐ-CP gia hạn thời gian nộp thuế, tiền thuê đất, điều chỉnh giảm 30 khoản phí, 14 khoản lệ phí. Mức giảm các khoản phí, lệ phí tối thiểu là 50% so với quy định cũ… Nếu không có sự hỗ trợ chủ động của các cán bộ thuế, đơn vị thuế ở địa phương, doanh nghiệp, nhất là khu vực doanh nghiệp nhỏ và vừa, có thể tiếp cận được quyền lợi một cách thuận lợi.

Phát biểu tại hội nghị tổng kết ngành thuế năm 2020, Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình đã ghi nhận sự chuyển biến mạnh mẽ này trong nỗ lực thực hiện cải cách thủ tục hành chính thuế, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, người dân, đúng như yêu cầu của Chính phủ là không thể để trên nóng, dưới lạnh, không có chỗ cho virus trì trệ…

Hệ thống khai thuế điện tử đã được triển khai tại 63/63 tỉnh, thành phố. 100% các chi cục thuế với 99,9% số doanh nghiệp khai, đăng ký nộp thuế điện tử, có 95,5% số doanh nghiệp hoàn thuế điện tử. Tổng cục Thuế đã hoàn thành việc tích hợp 150 thủ tục thuế lên Cổng dịch vụ công Quốc gia, vượt 161% (150/93 TTHC) theo kế hoạch.

Đặc biệt, Tổng cục Thuế đã triển khai thiết lập hệ thống 479 kênh thông tin hỗ trợ người nộp thuế (eTax) thống nhất từ Tổng cục Thuế đến 63 Cục thuế và 415 chi cục Thuế, hoạt động thường xuyên, liên tục và thông suốt, hỗ trợ người nộp thuế 24/7.