Khó khăn về huy động vốn và cam kết giảm phát thải có thể khiến nhiều dự án điện than phải hủy bỏ hoặc chuyển sang dùng nhiên liệu khác.

Đánh giá về triển vọng ngành điện than trong năm mới và trong dài hạn, Công ty Chứng khoán ngân hàng Vietcombank (VCBS) nhìn nhận các dự án điện than mới sẽ gặp nhiều khó khăn khi các tổ chức quốc tế không còn hỗ trợ vay vốn trong khi vẫn được quy hoạch với tỉ lệ cao.

Hiện nay, theo dự thảo quy hoạch điện 8 được Bộ Công Thương xây dựng, vẫn còn khoảng gần 30 GW (30.000 MW) điện than sẽ phát triển từ giờ đến năm 2035.

Tuy nhiên theo dữ liệu phân tích của VCBS, trong số này mới có khoảng 15 GW là đã dự kiến có kế hoạch thu xếp vốn, còn khoảng 15 GW chưa có kế hoạch thu xếp vốn.

Các dự án điện than vì vậy sẽ gặp khó trong huy động vốn khi các tổ chức tài chính quốc tế hiện đang theo đuổi chính sách tín dụng xanh.

Ngoài ra, các dự án mới đều phải dùng nguồn than nhập khẩu với tỉ lệ phát thải CO2 cao nên có khả năng nhiều dự án sẽ bị hủy bỏ hoặc chuyển đổi sang sử dụng khí LNG và phải đầu tư lớn các máy móc phục vụ việc thay đổi nguyên vật liệu.

Ngược lại, các cam kết mức phát thải ròng về 0 năm 2050 tại Hội nghị lần thứ 26 các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP26) sẽ thúc đẩy đầu tư mạnh tay vào nhiệt điện khí LNG và năng lượng tái tạo, đặc biệt là điện gió ngoài khơi.

Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế IEA, ngành điện chính là ngành phát thải CO2 nhiều nhất với hơn 50%, và 40% trong số đó đến từ nhiệt điện than.

Để đạt được mục tiêu “Net Zero năm 2050”, dự kiến nguồn năng lượng tái tạo sẽ được tăng mạnh lên 88 - 95% trong giai đoạn 2040 – 2050 cùng với các nguồn năng lượng ít phát thải carbon hơn như điện khí và tăng cường đầu tư nâng cấp hệ thống xử lý khí thải cho các hoạt động phát thải nhiều khí nhà kính.

Theo IEA, từ 2030 tới năm 2050, thế giới mỗi năm cần thêm khoảng 630 GW điện mặt trời và 350 – 390 GW điện gió, trong đó có khoảng 70 – 80 GW điện gió ngoài khơi/năm.

"Như vậy, đây là một cơ hội rất lớn cho các công ty nằm trong chuỗi giá trị năng lượng tái tạo trong dài hạn" - VCBS đưa đánh giá.

Trước đó trong thông báo kết luận của Phó Thủ tướng Lê Văn Thành tại hội nghị lấy ý kiến hoàn thiện Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn 2045 (Quy hoạch điện 8) được Văn phòng Chính phủ phát ra, Bộ Công Thương được yêu cầu nghiên cứu, hoàn thiện các phương án cơ cấu nguồn điện phù hợp đến năm 2045 trên cơ sở cập nhật giải pháp giảm phát thải khí nhà kính để đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, như cam kết của Thủ tướng Chính phủ tại hội nghị COP 26.

Với điện than, lãnh đạo Chính phủ cũng yêu cầu rà soát lại quy hoạch nguồn điện này sau năm 2030 theo hướng chuyển đổi nhiên liệu hoặc không tiếp tục phát triển nếu dự án không có các ràng buộc, có nguy cơ gây thiệt hại về kinh tế.

Quy hoạch điện 8 cũng cần tính toán, tăng thêm quy mô và nghiên cứu cơ chế phát triển điện gió ngoài khơi.