Mặc dù chịu hậu quả nặng nề từ đại dịch nhưng trong năm 2021, TPHCM vẫn thu hút lượng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) ấn tượng, đạt 3,74 tỉ USD và xếp thứ ba cả nước. TS Burkhard Schrage - giảng viên Đại học RMIT đưa ra ba gợi ý để TPHCM phục hồi sức thu hút đầu tư trong điều kiện bình thường mới.

Ưu tiên phát triển cụm ngành

Theo TS Burkhard Schrage - Chủ nhiệm cấp cao bộ môn Quản trị - lãnh đạo TPHCM cùng các doanh nghiệp tư nhân và tổ chức nên xem xét hướng phát triển tiếp theo của thành phố trong bối cảnh cạnh tranh thu hút đầu tư trong và ngoài nước cũng như thu hút nhân lực đang diễn ra gay gắt trên toàn khu vực.

Xét trong ngắn hạn, ông Burkhard Schrage nhấn mạnh việc ưu tiên phát triển cụm ngành. Ông dẫn lại ý kiến của GS Michael Porter (Đại học Harvard), yếu tố chính quyết định năng lực cạnh tranh của các thành phố là khả năng tạo ra được các “cụm ngành” nhất định.

Nghiên cứu chứng minh tầm quan trọng của việc đặt các công ty tham gia chuỗi giá trị trong từng ngành ở gần nhau. Ví dụ, công ty nghiên cứu và phát triển y tế nếu được đặt gần công ty sản xuất dược phẩm và công ty phân phối dược phẩm thì sẽ tạo ra lợi thế cạnh tranh mạnh mẽ. Các công ty này thậm chí còn có thể hợp tác chặt chẽ với một trường đại học dược cận kề. Nếu xét về khía cạnh then chốt này, TPHCM đang làm rất tốt.

Thách thức đối với thành phố là làm thế nào để tiếp tục đà xây dựng các cụm ngành. Chẳng hạn, Khu Công nghệ cao TPHCM được các nhà hoạch định chính sách và khu vực tư nhân xác định là một cụm để tăng năng lực cạnh tranh thông qua việc phát triển phần mềm và sản xuất có giá trị gia tăng cao. Tuy nhiên, thành phố vẫn cần xem xét nhiều hơn đến việc phát triển các cụm khác để tăng sức hấp dẫn của nơi này đối với nhà đầu tư nước ngoài.

Thành phố có thể cân nhắc xây dựng cụm ngành du lịch, không chỉ bao hàm các khách sạn mà còn nhiều bên cung cấp dịch vụ liên quan cho ngành này như tư vấn kinh doanh, kiến trúc, đào tạo và phát triển, hay thậm chí là các doanh nghiệp chuyên sản xuất đồ vệ sinh cá nhân dùng trong khách sạn. Mặc dù ngành này gần như ngưng trệ trong hai năm qua nhưng du lịch dự kiến sẽ phục hồi mạnh mẽ từ nửa cuối năm 2022 và sẽ mang lại lợi ích cho toàn bộ chuỗi giá trị du lịch.

Vị TS này nhận định TPHCM có nhiều cơ hội để xây dựng các cụm ngành bài bản hơn dựa trên lợi thế về lực lượng lao động, quyết tâm chinh phục tương lai của lãnh đạo thành phố và giới doanh nghiệp, cũng như cơ sở hạ tầng vẫn liên tục được cải thiện.

Hướng tới nền kinh tế tri thức và thành phố thông minh

Ông Burkhard Schrage cũng chỉ ra rằng nghiên cứu hàn lâm cho thấy những thành phố thu hút được “lao động tri thức” sẽ có tốc độ tăng trưởng cao hơn những thành phố không thể tạo ra môi trường thích hợp cho lao động tay nghề cao và sáng tạo.

Chính vì thế, TPHCM cần giải quyết hai thách thức chính về mặt chính sách. Một là đưa ra các chính sách công làm cơ sở thu hút lao động tri thức ưu tú nhất. Hai là thực hiện mục tiêu trở thành “thành phố thông minh” – vừa sử dụng cơ sở hạ tầng hiệu quả hơn, vừa bền vững về mặt môi trường và gia tăng năng lực đổi mới của thành phố.

Chuẩn bị đón nhận đầu tư công nghệ cao

Vị Chủ nhiệm cấp cao bộ môn Quản trị này thẳng thắn chia sẻ: Các nhà đầu tư nước ngoài còn bày tỏ quan ngại về mặt bằng kỹ năng mềm chung của lực lượng lao động Việt Nam, bao gồm khả năng làm việc theo nhóm và giao tiếp hiệu quả. TPHCM đang rất cần lực lượng lao động có kỹ năng đáp ứng nhu cầu của các công ty công nghệ.

Việc bồi dưỡng lực lượng lao động tay nghề cao đòi hỏi phải có sự góp mặt của các trường đại học hàng đầu, cũng như những cách khác để đào tạo và nâng cao kỹ năng của đội ngũ nhân tài hiện có.

Bên cạnh đó, cần xem xét tạo ra môi trường đô thị có khả năng thu hút và giữ chân lao động tri thức. Các môi trường điển hình mà thành phố có thể xem xét kiến tạo bao gồm kết hợp giữa môi trường nhân tạo (như đường phố, công sở,…) với môi trường tự nhiên (công viên, rừng,…), và một đô thị sôi động với các hoạt động ngoài trời và đời sống văn hóa phong phú.

Ngoài khía cạnh đầu tư về vốn con người, các công ty công nghệ nước ngoài còn mong muốn được bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ. Họ cần một khuôn khổ ổn định nhằm đảm bảo rằng quyền sở hữu của họ với các tài sản được bảo hộ. TPHCM nên thực thi nghiêm túc tất cả các quy định hiện hành về sở hữu trí tuệ tại Việt Nam và cho các công ty công nghệ thấy rằng tài sản quan trọng của họ được bảo vệ.