Vài ngày qua, nhiều cửa hàng, đại lý xăng dầu tại An Giang, Sóc Trăng, Đăk Nông... đồng loạt treo biển hết hàng hay bán ra nhỏ giọt.

Theo ông Đỗ Thanh Hán, Giám đốc Công ty TNHH Quốc Thắng, trước đây ông hưởng chiết khấu 200-1.000 đồng khi bán một lít xăng. Hiện nay, khi giá thế giới tăng mạnh, hầu hết đầu mối đều giảm mức hoa hồng (chiết khấu) xuống rất thấp.

Thực tế trước Tết, một số đầu mối duy trì chiết khấu chỉ 100-150 đồng một lít xăng, dầu tuỳ loại, giờ kéo về 0 đồng, thậm chí là âm. Sáng 9/2, các đại lý cho biết mức chiết khấu với xăng RON 95 đang âm hơn 600 đồng, xăng E5 RON 92 âm 650 đồng...

Với tỷ lệ hoa hồng này, nếu cộng chi phí vận chuyển từ kho về cửa hàng, thuê nhân công... mỗi lít xăng bán ra, doanh nghiệp, đại lý xăng dầu bị lỗ nặng. Tức là, giá xăng bán buôn cho các đại lý cao hơn giá bán lẻ công bố trên thị trường, khiến các cửa hàng, đại lý không thể kinh doanh.

"Mức hoa hồng bị cắt giảm quá mạnh khiến chúng tôi phải tự bỏ chi phí để thuê xe bồn chở từ kho đầu mối về cửa hàng. Giá vận chuyển mỗi lít xăng, dầu khoảng 500 đồng, đàm phán được với bên vận chuyển giảm được 100 đồng, công ty vẫn lỗ 400 đồng", đại diện một đại lý kinh doanh xăng dầu ở Hà Nội cho biết.

Ngoài chiết khấu thấp, các đại lý, cửa hàng xăng dầu cho biết, hiện nguồn cung cũng khan hiếm. "Trước đây, các đầu mối vẫn cấp đủ sản lượng, từ trước Tết đã giảm một nửa và vài hôm nay thông báo sẽ ngừng cấp vì bản thân họ cũng khó khăn về nguồn hàng", vị này nói thêm.

Các đại lý cho hay, lúc này họ kinh doanh cầm cự lấy khoản nọ bù khoản kia, chứ không còn nghĩ tới lãi. "Nếu cơ quan quản lý Nhà nước, Bộ Công Thương không tháo gỡ, trước sau gì chúng tôi cũng phải đóng cửa", trưởng cửa hàng xăng dầu tại Vĩnh Phúc cho biết.

Liên quan tới mức chiết khấu xăng dầu xuống quá thấp khiến các đại lý bị lỗ, ông Đỗ Thắng Hải, Thứ trưởng Công Thương cho biết đã báo cáo Chính phủ, đề nghị chỉ đạo Bộ Tài chính xem xét điều chỉnh khoản lợi nhuận định mức cho các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu. Việc này nhằm đảm bảo "đủ cho họ hoạt động, tránh tình trạng lỗ sâu khi giá thế giới tăng quá cao hiện nay".

Liên quan nguồn cung xăng dầu bị thiếu hụt, ngoài nguyên nhân cắt giảm sản lượng của Lọc dầu Nghi Sơn - nhà máy lọc dầu chiếm khoảng 35% thị phần xăng dầu trong nước - theo các đại lý, không loại trừ khả năng các doanh nghiệp đầu mối đang găm hàng, chờ đợi đợt điều chỉnh giá vào ngày 11/2 tới. Việc chờ giá lên cao mới bán là để bù cho phần lỗ sâu khi giá trong nước và thế giới đang "vênh" nhau khá xa.

Ông Đỗ Thắng Hải, Thứ trưởng Công Thương hôm 8/2 cũng cho rằng, thiếu xăng dầu chỉ xảy ra cục bộ tại cửa hàng, đại lý của các doanh nghiệp nhỏ, do tâm lý găm hàng nhằm trục lợi. Ngoài ra, có việc một số doanh nghiệp hạn chế bán ra để chờ tăng giá.

Tuy nhiên, lãnh đạo một doanh nghiệp đầu mối ở phía Nam khẳng định không găm hàng, bản thân họ cũng rơi vào thế khó khi nguồn cung thiếu hụt.

"Chúng tôi đang căng mình tìm mọi cách xoay xở, cân đối đủ hàng cho hệ thống theo sản lượng bán trung bình từng đơn vị trong hệ thống phân phối, không có chuyện hàng trong kho còn mà không đưa ra bán", ông nói.

Một lý do khác được lý giải cho nguồn cung giảm là theo Nghị định 95 về kinh doanh xăng dầu, từ đầu năm 2022, yêu cầu dự trữ bắt buộc với thương nhân đầu mối giảm xuống còn 20 ngày thay vì 30 ngày. Nên khi nguồn cung ứng giảm đột ngột, nhập khẩu mất thêm thời gian vận chuyển hàng về, nguồn hàng dự trữ của các doanh nghiệp đầu mối cũng chỉ đủ cung cấp ra thị trường khoảng 10 ngày.

Hiện tượng cây xăng treo biển hết xăng đã từng diễn ra hồi tháng 3/2019 và tháng 5/2020 sau khi nhiều doanh nghiệp xăng dầu phản ánh việc "thiếu xăng để bán" do nguồn cung nhỏ giọt.

Trước thực tế này, các doanh nghiệp xăng dầu kiến nghị cơ quan quản lý Nhà nước cần sớm vào cuộc làm rõ bất cập của thị trường xăng dầu hiện nay, cũng như công bố rõ lượng tồn kho của doanh nghiệp đầu mối, kế hoạch đảm bảo nguồn hàng của họ, để doanh nghiệp phân phối có định hướng, kế hoạch kinh doanh rõ ràng.

Tại cuộc họp chiều qua, Phó thủ tướng Lê Văn Thành yêu cầu Bộ Công Thương "tuyệt đối không để thiếu xăng, dầu trong mọi hoàn cảnh". Ông yêu cầu Bộ Công Thương phải thực hiện tốt hơn nữa nhiệm vụ quản lý mặt hàng xăng dầu; có kế hoạch chi tiết, chính xác hơn nguồn cung trong nước và kế hoạch nhập khẩu.

Các doanh nghiệp trong ngành cho rằng, tình trạng khan hàng có thể kéo dài tới cuối tháng 2, nếu các biện pháp can thiệp của cơ quan điều hành không kịp thời, như chủ động và linh hoạt hơn trong điều hành khi thị trường biến động mạnh.

Hiện mặt bằng giá bán lẻ thành phẩm xăng dầu tại thị trường Singapore đã vượt 100 USD một thùng. Theo tính toán của các đại lý, giá cơ sở mỗi lít xăng RON 95 so với giá thành phẩm trên thị trường thế giới đang lỗ gần 1.000 đồng, dầu diesel, xăng E5 RON 92 mức lỗ trên 800 đồng... Cộng dồn các loại phí, thuế, mỗi lít xăng lỗ gần 2.000 đồng, dầu lỗ khoảng 1.000 đồng.

Với chênh lệch giá bán lẻ trong nước và thế giới tăng cao, tại kỳ điều hành ngày 11/2, các dự báo đưa ra cho thấy khả năng giá bán lẻ sẽ điều chỉnh mạnh, chịu áp lực từ giá thế giới.

Công cụ Quỹ bình ổn giá xăng dầu nhiều khả năng được nhà chức trách sử dụng trong kỳ điều hành tới để đà tăng giá bán lẻ không quá sốc trong một kỳ điều hành. Như vậy, phải qua ít nhất 2 kỳ điều hành nữa mới "bù" hết được số lỗ mà các doanh nghiệp xăng dầu đang lỗ hiện tại.

Anh Minh

• Thứ trưởng Công Thương: Thiếu xăng dầu chỉ là cục bộ
• Nhiều cửa hàng xăng dầu nghỉ bán