Trong năm 2020, H.Kon Plông triển khai thực hiện “Dự án hỗ trợ phát triển chăn nuôi heo địa phương” (trong đó có 9 dự án trong Chương trình 30A, 5 dự án trong trình 135) trên địa bàn xã Đăk Ring, xã Đäk Nên, xă Ngọk Tern và TT. Măng Đen, tổng kinh phí thực hiện hơn 4,3 tỷ đồng; trong đó tổng số con giống được hỗ trợ là 857 con/278 hộ.
Dự án hỗ trợ 100% tiền con giống và một phần vật tư để làm chuồng trại, người dân chỉ việc mua thức ăn, bỏ công chăm sóc.
Mục tiêu của dự án là hỗ trợ phát triển sản xuất, đa dạng sinh kế và nhân rộng mô hình giảm nghèo năm 2020. Ngoài ra, dự án cũng được kỳ vọng sẽ phát triển bền vững mô hình nuôi heo địa phương, tạo nguồn thu nhập cho người dân trên địa bàn.
Tuy nhiên, mới đây Thanh tra tỉnh Kon Tum phát hiện, tại thời điểm thanh tra dự án, số heo chết lên đến 690 con, 37 con đã bán và làm thịt, số heo còn sống chỉ còn 145 con (đạt khoảng 17%). Đặc biệt tại xã Đăk Ring số heo hỗ trợ bị chết 142 con, chỉ còn 2 con sống. Heo bắt đầu chết sau 1 tháng nuôi, sau đó chết dần.
Khi Thanh tra tỉnh Kon Tum truy về nguồn gốc heo giống của dự án thì sự thật bất ngờ mới được hé lộ. Về nguồn gốc giống heo, chủ đầu tư dự án (UBND các xã, thị trấn) ký hợp đồng với Trung tâm dịch vụ Nông nghiệp huyện Kon Plông để cung cấp giống. Tuy nhiên sau đó, Trung tâm này lại ký với 1 hộ dân khác để thu gom heo giống từ nhiều nguồn khác nhau.
Giống heo được thu mua từ khắp trên địa bàn tỉnh Kon Tum mà không có nguồn gốc rõ ràng. Nhiều con heo giống chưa được tiêm phòng đầy đủ, số được tiêm lại không có giấy tờ chứng minh nguồn gốc, số lô, hạn dùng vắc xin.
Sau khi nhận giống, Trung tâm dịch vụ Nông nghiệp huyện Kon Plông đã thực hiện chăm sóc 1 tháng trước khi bàn giao cho người dân. Trong thời gian chăm sóc tại Trung tâm này, đã có 60 con heo giống bị chết. Tuy nhiên, Trung tâm dịch vụ Nông nghiệp huyện Kon Plông chưa xác định được nguyên nhân heo giống chết hàng loạt mà vẫn bàn giao cho dân.
Nguyên nhân heo của dự án chết hàng loạt ngoài việc con giống không rõ nguồn gốc, không thực hiện tiêm phòng đầy đủ vắc xin, thì còn do chủ đầu tư dự án cấp phát giống chưa phù hợp, có hộ được nhận 6 con heo giống, trong khi điều kiện không đủ để chăm sóc; chuồng trại, thức ăn không đủ điều kiện; không tổ chức tập huấn cho người dân…
Theo Thanh tra tỉnh Kon Tum, trách nhiệm này thuộc về Chủ tịch UBND huyện Kon Plông, Phó Chủ tịch UBND huyện phụ trách lĩnh vực, Chủ tịch UBND các xã, thị trấn trong dự án, các phòng ban liên quan.
Thanh tra tỉnh Kon Tum cũng kiến nghị UBND H.Kon Plông tạm thời ngừng triển khai dự án hỗ trợ giống heo trên địa bàn khi chưa khắc phục được các tồn tại. Ngoài ra, Thanh tra tỉnh cũng kiến nghị UBND huyện Kon Plông chỉ đạo tổ chức họp kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm và có hình thức xử lý đối với các tổ chức, cá nhân có liên quan đến khuyết điểm, tồn tại.