Động lực lớn đến từ các hiệp định

Theo Báo Tin tức, trong năm vừa qua, sự tiếp nối có hiệu lực của các hiệp định thương mại tự do như Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – châu Âu (EVFTA), Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – Vương quốc Anh (UKVFTA), Hiệp định đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP),… đã tạo điều kiện cho các phân ngành của nông nghiệp Việt Nam phát triển, thêm nhiều lợi thế trong tiếp cận các thị trường khó tính, cũng như gia tăng sức cạnh tranh đối với nhiều mặt hàng cùng loại của các quốc gia khác. Trong những ngành hàng này, ngành chế biến và xuất khẩu gỗ cũng không ngoại lệ.

Theo Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam, trong năm 2021, hầu hết các mặt hàng đồ nội thất bằng gỗ xuất khẩu vào thị trường Anh đều tăng mạnh. Dẫn đầu là mặt hàng đồ nội thất phòng khách và phòng ăn. Tiếp theo là mặt hàng đồ nội thất phòng ngủ, ghế khung gỗ.

Với điều kiện thuận lợi của Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – Vương quốc Anh, ngành chế biến, xuất khẩu gỗ đã tăng trưởng nhập khẩu vào thị trường này, đạt kim ngạch 5,24 tỷ USD, tăng hơn 15% so với năm 2020. Hiệp định UKVFTA chính là động lực thúc đẩy các doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu gỗ Việt Nam khai thác và mở rộng thị trường, đa dạng sản phẩm để tăng thêm sự lựa chọn cho người tiêu dùng tại thị trường này.

Trao đổi với báo chí, ông Tạ Hoàng Linh, Vụ trưởng Vụ Thị trường châu Âu, châu Mỹ (Bộ Công Thương) cho biết, đối với Việt Nam, Anh là đối tác quan trọng hàng đầu, là thị trường xuất khẩu lớn thứ 6 trong số các nước trên thế giới, thị trường xuất khẩu lớn thứ 4 trong số các nước châu Âu - châu Mỹ.

Mặc dù vậy, hiện lượng hàng hóa của Việt Nam vào thị trường này chỉ chiếm 1% so với tổng số hàng hóa nhập khẩu từ các quốc gia khác vào Anh. Chính vì vậy, Vương quốc Anh vẫn còn rất nhiều dư địa cho các mặt hàng nông sản của Việt Nam; trong đó có ngành chế biến và xuất khẩu gỗ.

Nhìn từ bức tranh nhập khẩu đồ gỗ Việt Nam vào thị trường Anh cho thấy những nỗ lực của các doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu gỗ Việt Nam trong năm 2021 qua. Ngành chế biến, xuất khẩu gỗ Việt Nam đã nhanh chóng, linh hoạt trong việc ứng phó dịch bệnh Covid-19, đảm bảo các đơn hàng được hoàn thành theo yêu cầu của khách hàng quốc tế.

Cụ thể, theo thống kê của Tổng cục Hải quan Việt Nam, trị giá xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ Việt Nam năm 2021 vào châu Mỹ đạt 9,3 tỷ USD, tăng 22% so với năm 2020, riêng thị trường Mỹ chiếm 8,7 tỷ USD, tăng hơn 22% so với năm 2021. Tiếp theo là thị trường châu Á, đạt 4,4 tỷ USD, tăng 16%. Đặc biệt là tốc độ tăng trưởng nhanh sang thị trường châu Mỹ đã góp phần thúc đẩy ngành chế biến, xuất khẩu gỗ Việt Nam có kết quả ấn tượng.

Chủ động phối hợp linh hoạt để “vượt bão” 

Theo diễn biến ứng phó dịch bệnh Covid-19 của các quốc gia trên thế giới, các chuyên gia kinh tế dự báo kinh tế toàn cầu sẽ dần phục hồi, tăng trưởng trở lại trong năm 2022. Sức tiêu thụ hàng hóa của các quốc gia tăng lên, vốn FDI vào Việt Nam cũng ngày càng tăng, cộng với sự chủ động về công nghệ sản xuất và nguyên liệu gỗ đầu vào sẽ là động lực cho hoạt động chế biến, xuất khẩu gỗ Việt Nam.

Tuy nhiên, sự phục hồi kinh tế cũng kéo theo nhiều yếu tố khác tác động lên ngành chế biến, xuất khẩu gỗ Việt Nam. Ông Lê Minh Thiện, Chủ tịch Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Bình Định chia sẻ, trải qua thời gian ứng phó với dịch bệnh COVID-19, các doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu gỗ Bình Định nhận nhiều đơn hàng nhưng cũng đối mặt với nhiều khó khăn như nguyên liệu gỗ, phụ kiện, dầu màu bị thiếu hụt và giá tăng đột biến, trong khi giá dăm gỗ và viên nén giảm mạnh.

Một khó khăn lớn nhất trong năm 2021 được dự báo có thể kéo dài đến hết quý I/2022 là tình trạng thiếu tàu vận tải biển, thiếu container, giá cước phí vận tải đường biển tăng quá cao dẫn tới đứt gãy chuỗi cung ứng hàng hóa đầu vào và đầu ra của các doanh nghiệp.

Hiện nguyên liệu gỗ nhập khẩu từ các nước cung cấp chính đang gặp rất nhiều khó khăn, thiếu nguồn cung hoặc gián đoạn chuỗi cung, đẩy giá nguyên liệu tăng cao. Điều này ảnh hưởng nhiều đến việc nhận đơn hàng mùa mới. Các nhóm hàng vật tư, phụ kiện như ốc vít, pát, thanh trượt, hóa chất, bao bì vừa tăng giá vừa khan hiếm nguồn cung.

Do đó, Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam cùng cộng đồng các doanh nghiệp ngành chế biến, xuất khẩu gỗ xác định sẽ phối hợp với cơ quan chức năng nhằm giảm thiểu rủi ro trong nguồn cung nhập khẩu nguyên liệu gỗ, tránh gian lận thương mại. Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam cũng kiến nghị cơ quan chức năng thực hiện rà soát kĩ nguồn đầu tư FDI mang tính rủi ro cao cho cộng đồng doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu gỗ Việt Nam.

Thêm vào đó, với những thay đổi trong việc ứng dụng công nghệ vào chế biến, xuất khẩu gỗ, các doanh nghiệp chế biến gỗ Việt Nam trong thời gian tới cũng sẽ nhanh chóng thay đổi phương thức sản xuất, đóng gói, giao hàng cho khách hàng sao cho thuận lợi nhất, rút kinh nghiệm từ việc ứng phó dịch bệnh Covid-19 trong thời gian vừa qua.

Điển hình như, việc đóng hàng hóa cồng kềnh, tốn diện tích container, làm tăng cước phí vận chuyển... sẽ thay bằng hình thức đóng rời từng bộ phận để có thể linh hoạt ứng phó các tình huống giá cước vận chuyển tăng cao hoặc tình trạng thiếu container rỗng cho vận chuyển hàng hóa giao cho các nhà nhập khẩu quốc tế - ông Đỗ Xuân Lập - Chủ tịch Hiệp hội gỗ và Lâm sản Việt Nam chia sẻ.

Hướng đến mục tiêu 17,5 - 18 tỷ USD 

Chủ tịch Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam Đỗ Xuân Lập cho biết, năm 2022, mục tiêu xuất khẩu của ngành gỗ từ 17,5-18 tỷ USD hoàn toàn có thể đạt được. Trong đó, 5 nhóm sản phẩm xuất khẩu chủ lực như: ghế ngồi sẽ đạt 4,1 tỷ USD; đồ gỗ, đồ nội thất sẽ đạt khoảng 10 tỷ USD; dăm gỗ đạt khoảng 2,1 tỷ USD; viên nén đạt khoảng 0,6 tỷ USD  và gỗ dán đạt khoảng 1,3 tỷ USD.

Đặc biệt các nhóm sản phẩm đang có sức hút lớn là dăm và viên nén, vật liệu công nghiệp (đồ gỗ nội thất- ngoại thất), có sự dịch chuyển sản xuất rất mạnh từ quốc tế về Việt Nam. Nhóm hàng vật liệu công nghiệp tập trung sản xuất cho thị trường Mỹ, trong khi thị trường Nhật có nhu cầu lớn về dăm gỗ và viên nén.

Ngay khi bước vào giai đoạn phục hồi sau đợt dịch thứ 4, các doanh nghiệp hội viên Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam cho biết đơn hàng mới dồi dào. Tuy nhiên những vấn đề cũ chưa giải quyết được, thậm chí còn căng thẳng hơn. Đó là tình trạng chi phí logistics, giá container và nguyên vật liệu đang giữ ở mức cao.

Theo Cổng thông tin điện tử Chính phủ, ông Đỗ Xuân Lập cho rằng với chiến lược của Chính phủ trong việc hình thành một đội tàu vận tải quốc tế và chủ động sản xuất container trong nước thì lâu dài ngành gỗ cũng như các ngành hàng xuất khẩu của Việt Nam không còn quá lệ thuộc, bị động với logistics.

Về lợi thế của doanh nghiệp ngành gỗ Việt Nam, cả ông Đỗ Xuân Lập và ông Nguyễn Chánh Phương (Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hội Mỹ nghệ và chế biến gỗ Tp.HCM) đều nhận định rằng, chúng ta hơn các nước cạnh tranh trực tiếp ở lực lượng lao động.

Ông Nguyễn Chánh Phương cho biết một số nước cạnh tranh trực tiếp với chúng ta như Mexico, Thổ Nhĩ Kỳ vẫn thiếu lao động nên đơn hàng tập trung cho Việt Nam mặc dù giá logistics và nguyên vật liệu cao. "Toàn ngành đang thiếu khoảng 15-20% lao động cho đơn hàng mới nhưng so với các nước cạnh tranh trực tiếp thì họ đang thiếu lao động trầm trọng hơn chúng ta", ông Phương thông tin.

Kiến nghị mới nhất từ Ban nghiên cứu kinh tế tư nhân (Ban IV) về việc mở lại các đường bay quốc tế, theo ông Nguyễn Chánh Phương sẽ thêm cơ hội cho xuất khẩu ngành gỗ. "Khi giao thương kết nối, các dịch vụ hỗ trợ cho xuất khẩu gỗ như các cuộc triển lãm, hội chợ quốc tế cả trực tiếp và trực tuyến cũng sẽ được mở lại. Những hoạt động xúc tiến thương mại như vậy sẽ kích thích nhu cầu thị trường cho các sản phẩm mới cũng như các dòng sản phẩm có giá trị cao", ông Phương kỳ vọng.

Ngoài ra, việc kết nối giao thương quốc tế cũng sẽ khiến tâm lý người tiêu dùng toàn cầu dần ổn định, bình tĩnh trở lại sau những biến cố của đại dịch và khi đó có thể giá logistics cũng được kéo giảm xuống. "Nếu được như vậy thì cuối 2022 và đầu năm 2023 ngành gỗ xuất khẩu của Việt Nam sẽ bùng nổ".

Hương Anh (tổng hợp)