Có những hợp tác xã muốn về lại mô hình làm ăn cá thể như trước đây để "né" nhiều vấn đề, trong đó có hóa đơn điện tử.

Trên 70% hợp tác xã nông nghiệp không biết đến hóa đơn điện tử

Theo khảo sát của nhóm nghiên cứu thuộc Học viện Nông nghiệp Việt Nam gồm TS Ngô Thị Thu Hằng, TS Nguyễn Thị Hải Yến và TS Nguyễn Thị Tuyết Minh) cùng với Liên đoàn Hợp tác xã Cộng hòa Liên bang Đức DGRV, nhiều vấn đề bất cập trong sử dụng hóa đơn điện tử của các hợp tác xã nông nghiệp.

Theo Thông tư số 78/2021/TT-BTC của Bộ Tài chính ban hành ngày 17.9.2021 hướng dẫn một số điều của Luật Quản lý thuế số 38 và Nghị định 23/2020/NĐ-CP quy định về hóa đơn, chứng từ, từ ngày 1.7.2022 hóa đơn giấy sẽ không còn hiệu lực, thay vào đó là áp dụng hóa đơn điện tử.

Đối tượng được hưởng ngoại lệ kéo dài thời điểm hiệu lực bắt buộc này chỉ là các hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh trong một số trường hợp đặc biệt, và cũng chỉ có thể tiếp tục sử dụng hóa đơn giấy của cơ quan thuế trong thời gian tối đa 12 tháng tiếp. Như vậy, hợp tác xã là đối tượng bắt buộc phải sử dụng hóa đơn điện tử từ 1.7.2022 mà không có bất kỳ ngoại lệ nào.

Tuy nhiên, tính đến thời điểm tháng 9.2021, chỉ mới có 23% số hợp tác xã nông nghiệp sử dụng hóa đơn điện tử. Trong số 77% số hợp tác xã chưa sử dụng có một số nửa hợp tác xã chưa biết đến khái niệm hóa đơn điện tử và một số hợp tác xã biết là hóa đơn điện tử có tiện ích nhưng chưa sẵn sàng sử dụng do không có điều kiện về tài chính.

Một số ý kiến được hỏi cho rằng sử dụng hóa đơn điện tử là bất tiện do những đòi hỏi điều kiện công nghệ không phù hợp với nguồn lực cơ sở vật chất hiện tại của hợp tác xã, vì đối tượng khách hàng chủ yếu của hợp tác xã là nông dân, cũng không có thiết bị để tiếp nhận hóa đơn điện tử.

Một số cuộc phỏng vấn sâu được nhóm nghiên cứu thuộc Học viện Nông nghiệp Việt Nam và Liên đoàn Hợp tác xã Cộng hòa  Liên bang Đức DGRV tiến hành để tìm hiểu lý do vì sao các hợp tác xã lại đánh giá ứng dụng này gây ra sự bất tiện trong công tác kế toán, và phản ứng của các hợp tác xã sẽ làm gì trước yêu cầu của Nghị định 123/2020 về yêu cầu bắt buộc các tổ chức kinh tế phải xuất hóa đơn điện tử từ ngày 1.7.2022, các phản hồi của các hợp tác xã nông nghiệp gây bất ngờ: Có những hợp tác xã vốn đang chủ động thực hiện công tác kế toán hợp tác xã lại có xu hướng muốn đi thuê ngoài quản lý hóa đơn; hoặc lại có những hợp tác xã muốn đưa thành viên về lại mô hình làm ăn cá thể như trước đây…

Ứng dụng công nghệ trong công tác quản lý hợp tác xã chỉ ở mức yếu, kém

Kết quả khảo sát do Liên minh Hợp tác xã Việt Nam thực hiện năm 2021 với đối tượng hợp tác xã nông nghiệp cũng cho thấy mức độ ứng dụng công nghệ trong công tác quản lý hợp tác xã chỉ đạt 1,98-2,82 (theo thang điểm từ 1-5), tức là chỉ đạt mức yếu, kém.

Đặc điểm nổi bật của các hợp tác xã nông nghiệp là tỉ lệ lớn các thành viên của hợp tác xã là nông dân, nguồn lực tài chính hạn chế nên cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin của hợp tác xã nông nghiệp thì lạc hậu. Chuyển đổi số trong phát triển hợp tác xã  nông nghiệp là vấn đề mới, đòi hỏi phải được bắt đầu từ sự chuyển đổi trong nhận thức, hành động của mỗi cán bộ quản lý, thành viên của hợp tác xã. Trong khi đó, hầu hết các hợp tác xã nông nghiệp đang hoạt động với phương thức thủ công, truyền thống, ngại thay đổi, ngại tiếp cận công nghệ thông tin trong quản lý, điều hành...