Thời gian qua, do ảnh hưởng của dịch COVID-19, nhiều tổ chức, doanh nghiệp (DN) rơi vào cảnh khó khăn về tài chính. Vì thế, đã có không ít DN nợ đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) cho người lao động (NLĐ). Việc nợ đóng BHXH sẽ ảnh hưởng đến quyền lợi của NLĐ.

Pháp Luật TP.HCM có cuộc trao đổi với đại diện cơ quan BHXH TP.HCM, xoay quanh việc DN nợ đóng BHXH trên địa bàn TP.HCM.

Gần 1.000 đơn vị nợ đóng bảo hiểm xã hội

. Phóng viên: Hiện nay, số đơn vị nợ đóng BHXH trên địa bàn TP.HCM là bao nhiêu và đơn vị thuộc ngành nào đang nợ đóng BHXH nhiều nhất?

+ Đại diện BHXH TP.HCM: Tính đến ngày 31-12-2021, TP.HCM có 999 đơn vị nợ đóng BHXH trên sáu tháng và số tiền nợ từ 300 triệu đồng trở lên. Tổng số tiền các đơn vị nợ đóng BHXH là 1.656 tỉ đồng.

Trong đó, một số DN kinh doanh trong lĩnh vực hàng không có số nợ đóng BHXH nhiều nhất. Đơn cử, có một công ty hàng không nợ BHXH từ tháng 12-2020 đến tháng 12-2021 với số tiền nợ gần 200 tỉ đồng, nợ đóng BHXH cho hơn 4.000 NLĐ.

Người dân đến Cơ quan BHXH TP.HCM thực hiện các thủ tục về BHXH.
Ảnh: NGUYỄN HIỀN

. Theo cơ quan BHXH, nguyên nhân do đâu mà nhiều đơn vị nợ đóng BHXH đến như vậy và giải pháp nào để hạn chế tình trạng này?

+ Theo đánh giá thì việc nợ đóng BHXH tại một số DN nguyên nhân chính là do dịch bệnh COVID-19 có những diễn biến phức tạp, kéo dài đã ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của DN, việc làm của NLĐ.

Ngoài ra, việc xử lý đối với DN phá sản, giải thể, chủ bỏ trốn, ngừng hoạt động... vẫn chưa có hướng dẫn của cơ quan có thẩm quyền. Các đơn vị thay đổi trụ sở kinh doanh hoạt động nhưng không thông báo làm ảnh hưởng đến công tác quản lý thu nợ. Nhiều đơn vị chây ì, không khắc phục sai phạm mặc dù đã được thanh tra, đôn đốc thực hiện và xử lý vi phạm hành chính, kiến nghị khởi tố hình sự.

Một nguyên nhân nữa là do các đơn vị không chấp hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) và số tiền chậm đóng, mặc dù hồ sơ đã chuyển sang cơ quan công an.

Để khắc phục tình trạng nợ đóng BHXH, cơ quan BHXH TP.HCM đã đưa ra một số giải pháp sau: Cơ quan BHXH giao kế hoạch cho từng bộ phận chuyên môn về thu nợ, phát triển đối tượng. Hằng tuần có đánh giá kết quả thực hiện. Hằng tháng, cơ quan BHXH gửi thư điện tử nhắc nợ những đơn vị có số nợ từ ba tháng trở lên. Lập biên bản làm việc tại đơn vị trong trường hợp đơn vị nợ không khắc phục nợ sau khi gửi thông báo; đăng tải danh sách các đơn vị nợ BHXH, BHYT, BHTN từ sáu tháng và có số tiền nợ từ 300 triệu đồng trở lên trên trang web của cơ quan BHXH TP.HCM.

Đồng thời, cơ quan BHXH sẽ phối hợp với Thanh tra Sở LĐ-TB&XH TP thanh tra các đơn vị có dấu hiệu vi phạm pháp luật về BHXH; phối hợp với UBND quận, huyện trong việc ban hành công văn nhắc nhở, yêu cầu đơn vị chấp hành đúng pháp luật về BHXH; phối hợp và chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra công an khởi tố theo Điều 216 BLHS…

Người lao động sẽ bị mất những quyền lợi gì?

. Hành vi nợ đóng BHXH và trốn đóng BHXH của DN được pháp luật quy định như thế nào?

+ Tại văn bản hợp nhất số 2089 của cơ quan BHXH Việt Nam, nợ BHXH là đơn vị nợ khoản tiền đóng cho cơ quan BHXH mà đáng lý ra đơn vị phải thanh toán cho cơ quan BHXH vào mỗi kỳ thu nhưng vẫn chưa đóng khoản tiền đó. Tiền nợ bao gồm cả tiền lãi chậm đóng theo quy định của pháp luật.

Theo Nghị quyết số 05/2019 của Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao, tội trốn đóng BHXH là hành vi của người sử dụng lao động có nghĩa vụ đóng bảo hiểm cho NLĐ, mà gian dối hoặc bằng thủ đoạn khác để không đóng hoặc không đóng đầy đủ.

. Khi DN nợ đóng BHXH thì NLĐ sẽ bị mất những quyền lợi gì?

+ Việc các đơn vị, DN nợ đóng BHXH sẽ ảnh hưởng đến việc xác nhận quá trình tham gia BHXH khi NLĐ nghỉ việc; NLĐ chỉ được xác nhận đến thời điểm đơn vị nộp đủ tiền.

Ngoài ra, NLĐ không được giải quyết kịp thời các chế độ BHXH như chế độ hưu trí, ốm đau, thai sản… nếu DN nợ đóng BHXH.

Đồng thời, NLĐ sẽ bị ảnh hưởng đến số tháng hưởng của gói hỗ trợ của Chính phủ theo Nghị quyết 116 do đơn vị nợ đóng các khoản về BHXH, BHYT, BHTN.