Ngày 30-1, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) quyết định duy trì mức cảnh báo cao nhất với đại dịch COVID-19 - tình trạng khẩn cấp y tế toàn cầu, như cấp độ mà cơ quan này đã tuyên bố cách đây ba năm. WHO đánh giá rằng dịch bệnh có thể đang ở “điểm chuyển tiếp” nên cần quản lý cẩn thận để “giảm thiểu những hậu quả tiêu cực có thể xảy ra”.

Tổng Giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus nói rằng “thế giới đang ở trong một tình cảnh tốt hơn nhiều” so với một năm trước lúc biến thể Omicron đang ở đỉnh điểm. Ông bày tỏ hy vọng rằng tình trạng khẩn cấp sẽ chấm dứt trong năm nay, khi “thế giới chuyển sang một giai đoạn mới”, “số ca nhập viện và tử vong sẽ giảm xuống mức thấp nhất”.

Ủy ban cố vấn của WHO sẽ họp lại sau ba tháng nữa để xem xét việc chấm dứt tình trạng khẩn cấp.

Cuộc sống trở lại bình thường nhưng đại dịch chưa kết thúc

Sau ba năm kể từ khi COVID-19 được coi là tình trạng khẩn cấp y tế toàn cầu, cuộc sống đang trở lại như lúc trước đại dịch. Phần lớn hạn chế được dỡ bỏ, người lao động quay lại văn phòng, du lịch, di chuyển trở lại bình thường và khẩu trang không còn bắt buộc ở nhiều nơi…

Tuy nhiên, người đứng đầu WHO lưu ý rằng vẫn có hơn 170.000 người chết vì dịch COVID-19 trong tám tuần qua. Ông Tedros cảnh báo mặc dù thế giới đã được trang bị tốt hơn để quản lý đại dịch nhưng “tình hình vẫn còn phức tạp ở nhiều quốc gia và số người chết vẫn tăng”.

“Thông điệp của tôi rất rõ ràng: Đừng đánh giá thấp loại virus này. Nó đã và sẽ tiếp tục làm chúng ta ngạc nhiên, và nó sẽ tiếp tục gây chết người, trừ khi chúng ta làm nhiều hơn để cung cấp các công cụ y tế cho những người cần chúng và giải quyết thông tin sai lệch” - ông Tedros cảnh báo.

Tại cuộc họp ngày 27-1, Ủy ban Y tế của WHO cho rằng “loại virus này sẽ vẫn là mầm bệnh lâu dài ở người và động vật trong tương lai gần”.

Người dân Nhật đeo khẩu trang khi ra ngoài để phòng bệnh COVID-19. Ảnh: AFP

Lo ngại “bất bình đẳng” trong tiếp cận dịch vụ y tế

Theo đài CNN, với việc tuyên bố một dịch bệnh là tình trạng khẩn cấp y tế toàn cầu, WHO tạo ra ràng buộc về mặt pháp lý giữa các quốc gia thành viên, cho phép tổ chức đưa ra các khuyến nghị tới các nước thành viên. Thế nên, nếu tuyên bố chấm dứt tình trạng khẩn cấp, cơ quan y tế của Liên Hợp Quốc lo ngại rằng các quốc gia sẽ không tiếp tục tập trung vào COVID-19 cũng như tạo ra bất bình đẳng trong tiếp cận dịch vụ chăm sóc y tế.

Các chuyên gia y tế của WHO quan ngại rằng khi tình trạng khẩn cấp y tế toàn cầu được dỡ bỏ, chính phủ các nước có thể ngừng cung cấp miễn phí vaccine và các công cụ y tế cho người dân. Điều này sẽ khiến các nước có thu nhập thấp và trung bình không thể có đủ các công cụ y tế để phản ứng với dịch COVID-19, còn với những nước có sẵn các công cụ này thì khả năng tiếp cận y tế cũng khác nhau với những nhóm người có thu nhập khác nhau. Ngoài ra, các chuyên gia cũng lo lắng về mức độ ảnh hưởng của việc dỡ bỏ tình trạng khẩn cấp y tế toàn cầu đến việc phát triển và cấp phép vaccine giữa các quốc gia.

“Phản ứng toàn cầu vẫn còn lúng túng. Ở nhiều quốc gia, những công cụ y tế vẫn chưa đến được với người dân cần chúng nhất, đặc biệt là người già và nhân viên y tế” - ông Tedros nêu thực tế.

Thế nên, theo Ủy ban Cố vấn của WHO, nếu muốn trình trạng khẩn cấp y tế toàn cầu đối với đại dịch COVID-19 được dỡ bỏ phải cần có sự cam kết giữa WHO, các quốc gia thành viên và các tổ chức quốc tế để “xây dựng và thực hiện các kế hoạch phòng ngừa, giám sát và kiểm soát lâu dài, bền vững và có hệ thống”.•