Sau những nỗ lực của mình cùng sự giúp đỡ của nhiều người, cựu binh Mỹ Peter Mathews đã biết được thông tin chủ nhân quyển nhật ký mà ông giữ hơn nửa thế kỷ qua là liệt sĩ Cao Văn Tuất (quê ở xã Kỳ Xuân, H.Kỳ Anh, Hà Tĩnh). Chia sẻ với Thanh Niên sau khi nhận được thông tin trên, ông Mathews bày tỏ lời cảm ơn sâu sắc đến những người và cơ quan ban ngành đã hỗ trợ ở VN.
Hình ảnh cựu binh Mỹ Peter Mathews trên tờ NorthJersey
CHỤP MÀN HÌNH
Những năm tháng kìm nén
Cựu binh Mathews cho biết ông rất bất ngờ vì nhiều người tốt bụng và hỗ trợ nhiệt tình hơn cả kỳ vọng của ông trong quá trình tìm kiếm chủ nhân cuốn nhật ký. "Với tôi, đó là chặng đường thăng trầm và cũng để lại nhiều ký ức. Tôi đã kìm nén suốt ngần ấy năm và cũng làm chậm trễ những điều lẽ ra tôi cần thực hiện từ nhiều năm trước. Tôi xin lỗi vì điều đó", ông trải lòng với Thanh Niên.
Ông cũng xác nhận kế hoạch đến VN vào đầu tháng 3 để gặp người thân của liệt sĩ Tuất và trao trả quyển nhật ký. "Mục đích cuối cùng của tôi đưa quyển nhật ký này cho gia đình ông ấy. Sau cùng thì đó là tài sản của họ mà tôi đã giữ gìn và bảo quản an toàn", ông chia sẻ. Về những điều ông muốn nói với người thân liệt sĩ Tuất, ông xin phép không tiết lộ trước mà muốn giữ những lời tâm sự đó cho đến lúc gặp trực tiếp gia đình.
Quyển nhật ký được lưu giữ hơn nửa thế kỷ
Peter Mathews
Cựu binh Mathews cho biết thêm kế hoạch sắp xếp thời gian đến VN đối với ông là khá linh hoạt và ông dự định sẽ đưa vợ là bà Christine đi cùng. "Bà ấy đã ủng hộ tôi suốt những năm tháng qua. Nhưng cũng có thêm một số trở ngại vì bà ấy có vấn đề nghiêm trọng ở lưng và phải chống gậy. Do đó, chúng tôi phải dành dụm tiền để bay hạng thương gia hoặc hạng nhất trong chuyến đi dài như thế. Chúng tôi đang chuẩn bị và sẽ thành công", theo cựu binh Mỹ. Chia sẻ thêm về kế hoạch cũng như những dự định khi đến VN ngoài việc thăm gia đình liệt sĩ Tuất, cựu binh Mathews cho biết ông và vợ dự định sẽ ở Hà Nội trong 2 - 3 ngày. Sau đó, họ sẽ di chuyển bằng tàu hỏa vào TP.HCM và ở lại vài ngày trước khi về nước.
Khép lại hành trình
Trước đó, báo NorthJersey hôm 27.1 đăng câu chuyện cựu binh Mỹ Peter Mathews (77 tuổi, ở TP.Bergenfield, bang New Jersey) mong muốn tìm kiếm tác giả hoặc người thân để trả lại cuốn nhật ký của một bộ đội VN quê ở Hà Tĩnh. Cụ thể, cuối năm 1967, ông Mathews tham gia chiến dịch ở Đăk Tô (Kon Tum) và tìm thấy cuốn sổ nhỏ trong một chiếc ba lô của chiến sĩ bộ đội VN dưới chân đồi 724. Cuốn sổ có dòng kẻ, các trang giấy được vẽ hoa, phong cảnh đẹp mắt. Nội dung viết bên trong là thơ, bài hát và nhật ký. Sau khi thông tin được truyền thông VN và các trang mạng xã hội đăng tải lại, các ngành chức năng Hà Tĩnh xác định có một liệt sĩ tên Cao Văn Tuất ở thôn Cao Thắng, xã Kỳ Xuân (H.Kỳ Anh) hy sinh năm 1967, nhiều khả năng là tác giả cuốn nhật ký.
Hiện ông Mathews đang kêu gọi quyên góp trên trang GoFundMe để có kinh phí đến VN. Trong thông điệp đăng tải trên trang này, ông cho biết mình từng là binh sĩ thuộc Sư đoàn Không kỵ số 1 của quân đội Mỹ và mục đích sau cùng của ông là muốn được đến VN để trao quyển nhật ký cho người thân của tác giả. Hiện ông đã quyên góp được khoảng 1.720 USD trong mục tiêu 22.700 USD. Dự định khoản quyên góp sẽ được dùng cho chi phí chuyến đi đến VN, dịch tất cả các trang nhật ký, cũng như đóng góp cho các tổ chức cựu binh nếu vượt mức cần thiết. Trước khi tìm được người thân của liệt sĩ Tuất, cựu binh Mathews cho biết ông định tặng quyển nhật ký cho Bảo tàng Chứng tích Chiến tranh tại TP.HCM nếu không tìm được chủ nhân. "Việc trả lại quyển nhật ký này sẽ là sự khép lại cho gia đình người bộ đội, cũng như cho chính hành trình của tôi", ông Mathews nói với Thanh Niên.
Như Thanh Niên đã thông tin, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Hà Tĩnh cho biết sau quá trình đơn vị này phối hợp với ngành chức năng tỉnh vào cuộc xác minh thì có thể khẳng định tác giả cuốn nhật ký mà cựu binh Peter Mathews đang lưu giữ và liệt sĩ Cao Văn Tuất quê ở xã Kỳ Xuân (H.Kỳ Anh, Hà Tĩnh) là cùng một người. "Vì cựu binh Mỹ tuổi đã cao, kinh tế không mấy khá giả nên việc sang VN để trao trả lại cuốn nhật ký cho người thân của liệt sĩ gặp khó khăn. Về việc này, ngành chức năng của tỉnh cũng đã họp bàn, thống nhất sẽ hỗ trợ cựu binh Mỹ nếu người này có nguyện vọng sang VN. Tuy nhiên, liên quan đến việc này thì phải chờ chỉ đạo của T.Ư và của Bộ Quốc phòng", lãnh đạo Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Hà Tĩnh cho biết thêm.
Trao đổi với PV Thanh Niên hôm 8.2, ông Hà Huy Mỳ, cháu của liệt sĩ Cao Văn Tuất, tỏ ra xúc động và bất ngờ trước thông tin về cuốn nhật ký. Ông cho biết liệt sĩ Tuất là con thứ 2 trong gia đình có 4 chị em, bố mẹ của cậu đã mất từ lâu và hiện chỉ còn hai chị gái đang còn sống. Ông Mỳ là con trai đầu của người chị cả liệt sĩ Cao Văn Tuất. "Tôi được nghe bố mẹ kể lại cậu Tuất sinh năm 1942. Cậu đi bộ đội từ năm 1963, đến năm 1972 thì gia đình nhận được giấy báo tử từ đơn vị gửi về. Đến nay, dù nhiều nỗ lực nhưng gia đình vẫn chưa tìm được thông tin về phần mộ của cậu. Mới đây, gia đình bất ngờ khi được ngành chức năng của tỉnh tìm về xác minh nhân thân của cậu vì có thông tin khả năng cậu chính là tác giả của cuốn nhật ký mà cựu binh Mỹ đang giữ suốt hơn nửa thế kỷ qua", ông Mỳ nói.
Phạm Đức