Cử tri tỉnh Lâm Đồng phản ánh: "Thực tế cho thấy du học sinh Việt Nam được hưởng học bổng từ ngân sách nhà nước đi du học ở nước ngoài để phục vụ cho đất nước sau khi hoàn thành khóa học.

Tuy nhiên, phần lớn các du học sinh sau khi tốt nghiệp đã ở lại nước ngoài sinh sống và làm việc. Vậy, Nhà nước có ban hành quyết định thu hồi kinh phí Nhà nước đầu tư cho du học sinh không về nước hay không? Tỉ lệ thu hồi đạt kết quả như thế nào? Đề nghị có giải pháp để thu hồi đạt kết quả cao nhất".

60% không có khả năng hoàn trả hoặc xin trả dần

Trả lời kiến nghị của cử tri tỉnh Lâm Đồng, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cho hay du học sinh sau khi tốt nghiệp được trả về cơ quan công tác (đối với trường hợp có cơ quan công tác) và có trách nhiệm đóng góp cho đơn vị cử đi theo quy định. 

Đối với trường hợp không có cơ quan công tác, một số sẽ xin tiếp tục ở lại nước ngoài học lên trình độ cao hơn, một số về nước sẽ được Trung tâm Hỗ trợ đào tạo và Cung ứng nhân lực của Bộ Giáo dục và Đào tạo giới thiệu việc làm hoặc giới thiệu về các cơ quan, địa phương, trường đại học đã cử du học sinh đi học có nhu cầu tuyển dụng.

Trường hợp du học sinh không hoàn thành khóa học, không thực hiện quy định của người được hưởng học bổng ngân sách nhà nước thì phải bồi hoàn chi phí đào tạo theo quy định hiện hành.

Nếu du học sinh có cơ quan công tác thì cơ quan quản lý trực tiếp của du học sinh thực hiện xử lý và thu hồi chi phí. Với du học sinh không có cơ quan công tác, cơ quan nhà nước cấp học bổng cho du học sinh thực hiện xử lý và thu hồi chi phí.

Du học sinh được học bổng ngân sách nhà nước do Bộ Giáo dục và Đào quản lý về cơ bản học xong về nước, một số không hoàn thành khóa học hoặc đã tốt nghiệp nhưng xin thôi việc hoặc chuyển cơ quan công tác.

Theo ông Sơn, du học sinh ở lại nước ngoài chủ yếu là theo học bổng khác và du học sinh tự túc (chiếm khoảng 97% trong tổng số khoảng 190.000 du học sinh Việt Nam đang học tại nước ngoài theo thống kê năm học 2019-2020).

Trong danh sách du học sinh phải bồi hoàn hiện nay, tỉ lệ thu hồi chi phí đào tạo đạt khoảng 40%, do có du học sinh không có khả năng hoàn trả hoặc xin trả dần.

Đối với trường hợp chưa thu hồi được chi phí, Bộ Giáo dục và Đào tạo thường xuyên có văn bản nhắc nhở cơ quan quản lý trực tiếp của du học sinh, phối hợp các cơ quan có liên quan, Đại sứ quán Việt Nam nước sở tại, địa phương nơi du học sinh cư trú, cung cấp thông tin cho Cục A03 - Bộ Công an để yêu cầu du học sinh bồi hoàn.

Giải pháp ra sao?

Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết Chính phủ xem xét sửa đổi, bổ sung các quy định về bồi hoàn chi phí đào tạo tại nghị định số 101/2017/NĐ-CP.

Bổ sung quy định cho phép du học sinh hoàn trả chi phí theo nhiều đợt phù hợp hoàn cảnh của cán bộ, công chức, viên chức và đồng thời bổ sung thêm chế tài xử phạt đối với trường hợp không chấp hành quyết định bồi hoàn chi phí đào tạo. Việc bổ sung các chế tài xử phạt cần có sự phối hợp của các cơ quan có liên quan.

Ngoài việc bổ sung thêm quy định thu hồi chi phí đào tạo, cần có giải pháp thu hút du học sinh về nước công tác. Trong đó, cần triển khai các cơ chế, chính sách đồng bộ, thống nhất từ trung ương đến địa phương về trọng dụng, đãi ngộ đối với trí thức trẻ nói chung và đội ngũ du học sinh nói riêng; cải thiện môi trường nghiên cứu, làm việc trong nước theo hướng hiện đại, công bằng, lành mạnh và bảo đảm điều kiện làm việc thuận lợi.

Bố trí nguồn kinh phí thỏa đáng để thực hiện các chính sách thu hút và đãi ngộ nhân tài như trả lương, phụ cấp, nhà ở, điều kiện làm việc, xây dựng quy định hỗ trợ tài năng, khen thưởng, vinh danh, cử đi đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ,…

Suốt 5 năm TP.HCM không tuyển được sinh viên xuất sắc nào về làm việc trong các cơ quan nhà nước

Từ năm 2018 đến nay, các cơ quan hành chính TP.HCM chưa có trường hợp sinh viên tốt nghiệp xuất sắc, cán bộ khoa học trẻ được thu hút, tuyển dụng để đào tạo nguồn cán bộ.