Sau tết Quý Mão, các doanh nghiệp xây dựng ở tỉnh Quảng Nam và TP Đà Nẵng đối mặt với tình trạng thiếu cát trầm trọng. 2 địa phương này phụ thuộc vào nguồn cát từ các mỏ trên sông Vu Gia và Thu Bồn, thuộc huyện Đại Lộc, tỉnh Quảng Nam nhưng các mỏ này đã ngưng hoạt động.

Chủ cửa hàng vật liệu xây dựng ở TP Đà Nẵng này cho biết không có cát để bán

Chỉ mới năm trước, tại các mỏ cát ở cầu Hà Nha, Giao Thủy, xe tải rầm rộ chuyên chở cát đi khắp cửa hàng vật liệu xây dựng, các công trình xây dựng lớn ở tỉnh Quảng Nam, TP Đà Nẵng, tỉnh Thừa Thiên - Huế. Còn hiện nay, các mỏ này im lìm. Ở phía xã Đại Hồng, huyện Đại Lộc, giữa bãi bồi sông Thu Bồn, mỏ cát có trữ lượng cực lớn của Công ty cổ phần Trường Lợi cũng đang đóng cửa. Người dân ở đây cho biết, trước tết, công ty cho hút cát rồi tập kết từng núi giữa sông nhưng ra tết, mọi hoạt động đều dừng lại, xe tải cũng không vào chở cát ra.

Ở phía trên mỏ này, mỏ cát của Công ty TNHH Thương mại Pha Lê Quảng Nam (thuộc xã Đại Sơn, huyện Đại Lộc), các hoạt động khai thác cát cũng dừng lại. Một công nhân trực ở đây nói: “Mỏ nghỉ từ tết đến nay và chưa biết khi nào hoạt động trở lại”.

Theo Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Quảng Nam, đến cuối năm 2022, toàn tỉnh còn 13 mỏ cát có giấy phép khai thác do UBND tỉnh cấp. Phần lớn số mỏ cát có trữ lượng lớn đều nằm trên sông Thu Bồn, Vu Gia thuộc các huyện Đại Lộc, Duy Xuyên. Các mỏ cát có quy mô nhỏ nằm ở các huyện miền núi của tỉnh này. Hiện sở đang rà soát các khu vực đã hết thời gian được phép khai thác khoáng sản để yêu cầu doanh nghiệp đóng cửa mỏ.

Ở TP Đà Nẵng, năm 2022, cát xây dựng được nhập từ tỉnh Quảng Nam có giá 215.000 đồng/m³, nay tăng lên 400.000 đồng, thậm chí 500.000 đồng/m³. 

Mỏ cát Pha Lê (xã Đại Sơn, huyện Đại Lộc, tỉnh Quảng Nam) còn hạn giấy phép khai thác nhưng cũng đang tạm dừng hoạt động

Anh L.T. - chủ một vựa cát xây dựng ở thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam - cho biết, trước tết, việc mua bán cát xây dựng diễn ra bình thường, giá mua vào tại mỏ 140.000 đồng/m3, bán ra cho khách gần 160.000 đồng/m³ và khách ở TP Đà Nẵng là 210.000 đồng/m³ do cộng thêm chi phí vận chuyển. Sau tết, hàng hết, anh liên hệ mua cát nhưng các mỏ đều đồng loạt thông báo tạm dừng khai thác.

Anh Phan Đình Long - chủ thầu xây dựng công trình nhà ở - cho biết: “Ra tết, nhiều khách hàng đã ký hợp đồng xây dựng nhà, chúng tôi đã hoàn thiện bản vẽ và chuẩn bị xây dựng nhưng giá cát tăng quá cao, gấp đôi, thậm chí gấp ba so với năm trước nên phải báo chủ nhà lùi thời gian thi công”. 

Theo một số nhà thầu xây dựng, với tình trạng khan hiếm cát như hiện nay, những chủ thầu công trình lớn như ngồi trên đống lửa bởi tiến độ điều chỉnh vốn đầu tư không kịp với tiến độ tăng giá vật liệu xây dựng. Ông Trần Văn Thanh - Giám đốc Công ty TNHH Xây dựng và Thương mại Nhật Thanh (tỉnh Quảng Nam) - cho biết, do không có cát để xây nên ông phải qua tỉnh Quảng Ngãi hỏi mua, nhưng giá ở đó cũng không rẻ: giá tại bãi là 350.000 đồng/m³, chở về công trình thì ít nhất là 450.000 đồng/m³. Công ty ông đành phải thi công cầm chừng để chờ nguồn cát. 

Không chỉ các công trình tư nhân, các công trình trọng điểm của tỉnh Quảng Nam, TP Đà Nẵng cũng chịu cảnh thiếu cát để xây. Rất nhiều đơn vị phải qua tỉnh Quảng Ngãi để mua cát nhằm đảm bảo tiến độ thi công. Việc tạm dừng thi công một số công trình khiến rất nhiều thợ xây, phụ hồ không có việc làm. Ngoài ra, đã xuất hiện tình trạng lén lút khai thác cát trái phép trên sông Thu Bồn và Vu Gia.

Chúng tôi đã liên lạc với ông Trần Thanh Hà - Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Quảng Nam - để nắm bắt tình hình quản lý, khai thác cát xây dựng và giải pháp khắc phục tình trạng khan hiếm cát xây dựng, nhưng ông nói đây là vấn đề nhạy cảm và sở có quyền không trả lời. 

Mới đây, Sở Tài nguyên và Môi trường TP Đà Nẵng đã có văn bản yêu cầu các đơn vị cung ứng cát ở thành phố này cung cấp bảng báo giá định kỳ trước ngày mùng Một hằng tháng cho Sở Xây dựng. Tuy nhiên, cái khó là nguồn cát lại đến từ tỉnh Quảng Nam. 

Lê Đình Dũng