Khi châu Âu xa lánh hầu hết năng lượng của Nga để gây áp lực doanh thu cho Điện Kremlin, xuất khẩu dầu thô của Mỹ đạt kỷ lục, giúp lấp đầy khoảng trống cần thiết để sản xuất xăng, dầu diesel và nhiên liệu máy bay.

Theo công ty theo dõi tàu biển Kpler, kể từ tháng 2/2022, khi xung đột Ukraine nổ ra, lượng hàng hóa vận chuyển bằng đường biển trung bình hàng tháng đến châu Âu đã tăng 38% so với 12 tháng trước đó.

Các tàu dầu khổng lồ đã vận chuyển nhiều dầu thô hơn đến Đức, Pháp và Italy - các nền kinh tế lớn nhất của Liên minh châu Âu - cũng như Tây Ban Nha, giúp sản lượng dầu mua qua đường biển của châu lục tăng 88% trong một năm trở lại đây.

Kpler ước tính khoảng 1,53 triệu thùng dầu được vận chuyển mỗi ngày từ Gulf Coast (Mỹ) đến châu Âu vào tháng 1. Dầu Mỹ đến lục địa già tăng cao những tháng gần đây đã khiến nó vượt châu Á thành điểm đến lớn nhất của dầu Mỹ.

Tăng trưởng trong xuất khẩu đánh dấu cột mốc mới trong sự hồi sinh của sản xuất dầu Mỹ sau nhiều năm suy giảm. Trong hai cuộc Thế chiến, xuất khẩu dầu mỏ của Mỹ đã hỗ trợ các nước Đồng minh, nhưng sau đó giảm dần. Và giờ đây, với công nghệ khai thác dầu đá phiến, Mỹ trở lại thành một nhà xuất khẩu dầu lớn, sẵn sàng đưa hàng đến các vị khách cần thiết khi xung đột Ukraine nổ ra.

Các nhà phân tích cho biết sản lượng dầu thô của Mỹ tăng cao đã giúp xoa dịu thị trường khi phương Tây hạn chế hầu hết hàng xuất khẩu của Nga bằng các lệnh cấm và áp trần giá bán trong những tháng gần đây. Cùng với đó, Nhà Trắng cho hay các chuyến hàng khí đốt tự nhiên của Mỹ đến châu Âu đã tăng hơn gấp đôi vào năm ngoái, hỗ trợ các hộ gia đình và nhà sản xuất của lục địa này sau khi Nga cắt giảm nguồn cung.

"Mỹ đã trở lại vị trí thống trị trong lĩnh vực năng lượng thế giới từng có từ những năm 1950. Năng lượng của Mỹ đang trở thành một trong những nền tảng của an ninh năng lượng châu Âu", Daniel Yergin, Phó chủ tịch S&P Global, nhà sử học năng lượng, bình luận.

Với dầu mỏ, chênh lệch giá ngày càng lớn giữa dầu thô châu Âu và Mỹ đã biến các chuyến hàng xuyên Đại Tây Dương trở thành một thương vụ sinh lời cho các nhà kinh doanh dầu mỏ và nhà đầu cơ.

Sản xuất tại các mỏ dầu Biển Bắc thuộc Anh và Na Uy từ lâu đã giảm dần. Trong khi, các công ty Mỹ đã sản xuất 11,9 triệu thùng mỗi ngày - mức gần cao nhất - vào năm 2022, theo Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ (EIA). Cơ quan này dự báo sản lượng cũng sẽ lập kỷ lục trong năm nay và năm tới.

Những tuần gần đây, các cơn bão mùa đông đã ảnh hưởng đến công suất nhiều nhà máy lọc dầu tại Mỹ. Sự gián đoạn dẫn đến các kho dầu thô đầy lên không ngừng, hiện cao hơn 9% so với mức trung bình 5 năm. "Nếu không xuất khẩu những thùng dầu này, chúng ta không biết làm gì với chúng", Gus Vasquez, Trưởng bộ phận định giá dầu thô châu Mỹ, tại công ty báo cáo giá Argus Media, cho biết.

Trước chiến sự, các nhà kinh doanh dầu thường thấy mức chiết khấu 3-4 USD cho mỗi thùng dầu WTI so với dầu Brent. Con số này là đủ để trang trải chi phí vận chuyển đến châu Âu và các chi phí khác. Tuy nhiên, chiết khấu đã tăng vọt sau xung đột, có thời điểm lên tới 10 USD một thùng, do các tuyến đường vận chuyển bị xáo trộn và nhu cầu tàu chở dầu tăng cao.

Cuối tuần trước, dầu Brent hợp đồng giao tháng 4 cao hơn 6,84 USD mỗi thùng so với WTI, theo dữ liệu thị trường của Dow Jones. Chênh lệch đó báo hiệu ngày càng nhiều thương nhân chuyển dầu từ các vùng khai thác dầu đá phiến như Lưu vực Permian của Texas đến bờ biển Gulf Coast bằng đường ống.

Một phần nhiều sản lượng sẽ chuyển đến Corpus Christi (Texas), nơi chúng được chất lên tàu và gửi đi nước ngoài. Xuất khẩu dầu thô từ cảng này đạt trung bình gần 1,9 triệu thùng mỗi ngày vào năm ngoái, tương đương hơn một nửa tổng xuất khẩu của Mỹ.

Các cảng như Corpus Christi có thể tiếp nhận tàu chở dầu kích thước khổng lồ hay còn gọi là VLCC (very large crude carrier). "Trong vận chuyển, tàu càng lớn càng tốt", Sean Strawbridge, Giám đốc điều hành của Cảng Corpus Christi nói.

Nhưng về dài hạn, sản lượng xuất khẩu dầu thô của Mỹ đang đối mặt với những câu hỏi mới trong và ngoài nước. Các công ty khoan dầu lớn đang trả cổ tức tiền mặt cho cổ đông nhiều hơn, thay vì đầu tư vào sản xuất. Điều này đe dọa sự tăng trưởng của ngành dầu đá phiến.

Việc Tổng thống Biden giải phóng khẩn cấp 180 triệu thùng dầu thô dự trữ được công bố vào tháng 3 năm ngoái, đã kết thúc. Sự trở lại của Trung Quốc sau các đợt đóng cửa do đại dịch hứa hẹn sẽ thúc đẩy thêm nhu cầu.

Ở chiều ngược lại, nhiều nhà hoạch định chính sách và giám đốc điều hành ở châu Âu đang kêu gọi trợ cấp năng lượng sạch, tương tự kế hoạch của ông Biden, nhằm thúc đẩy lục địa này rời xa nhiên liệu hóa thạch.

"Mỹ sẽ tiếp tục sản xuất dầu với số lượng lớn trong tương lai. Câu hỏi lớn hơn là ‘'Châu Âu sẽ tự quyết định điều gì?'", Gregory Brew, nhà phân tích năng lượng tại Eurasia Group, nhận định.

Phiên An (theo WSJ)