Trí tuệ nhân tạo (AI) tiến bộ vượt bậc

ChatGPT nổi lên là một sự kiện khoa học ảnh hưởng sâu sắc đến nhiều hoạt động trong năm 2023. Thế hệ tiếp theo của ChatGPT, GPT-5, dự kiến sẽ được OpenAI phát hành vào cuối năm 2024 và phiên bản này hứa hẹn sẽ mang đến nhiều điều bất ngờ.

Các nhà khoa học cũng đang theo dõi quá trình triển khai Gemini của Google, đối thủ cạnh tranh của ChatGPT.

Trong khi đó DeepMind sẽ phát hành phiên bản mới AlphaFold vào năm 2024. Hệ thống này được các nhà nghiên cứu sử dụng để dự đoán hình dạng 3D của protein với độ chính xác cao,

Nó có khả năng mô hình hóa tương tác giữa protein, axit nucleic và phân tử khác - điều này mở ra những khả năng mới trong thiết kế và khám phá thuốc.

Hướng tới các vì sao

Đài thiên văn Vera C. Rubin ở Chile dự kiến bắt đầu vận hành một số thiết bị của mình vào cuối năm 2024. Họ có cuộc khảo sát kéo dài 10 năm trên toàn bộ bầu trời Nam bán cầu.

Cũng tại Chile, Đài thiên văn Simons trên sa mạc Atacama hoàn thành vào giữa năm 2024. Thí nghiệm vũ trụ học thế hệ tiếp theo này tìm kiếm dấu hiệu của sóng hấp dẫn nguyên thủy - tàn dư của vụ nổ big bang - trong nền vi sóng vũ trụ.

Muỗi sinh học

Chương trình Muỗi thế giới bắt đầu sản xuất muỗi chống lại bệnh tật tại một nhà máy ở Brazil vào năm 2024.

Muỗi được cho nhiễm một chủng vi khuẩn ngăn chúng truyền vi rút gây bệnh và có thể bảo vệ tới 70 triệu người khỏi các bệnh như sốt xuất huyết và zika.

Tổ chức phi lợi nhuận này sản xuất tới 5 tỉ con muỗi nhiễm vi khuẩn mỗi năm trong thập kỷ tới.

Vắc xin mới ngăn đại dịch

Khi thế giới đi qua giai đoạn khẩn cấp của đại dịch COVID-19, chính phủ Mỹ đang tài trợ cho việc thử nghiệm 3 loại vắc xin thế hệ tiếp theo.

Hai trong số đó là vắc xin xịt qua mũi, nhằm tạo ra khả năng miễn dịch trong các mô đường thở. Loại thứ ba, vắc xin mRNA, tăng cường kháng thể và phản ứng của tế bào T.

Sứ mệnh Mặt trăng

Lần đầu tiên kể từ những năm 1970, NASA triển khai sứ mệnh Mặt trăng có phi hành đoàn. Artemis II có thể phóng ngay sau tháng 11-2024 và chở 4 phi hành gia, ba nam và một nữ, trên tàu vũ trụ Orion trong chuyến bay vòng quanh Mặt trăng kéo dài 10 ngày.

Artemis II đặt nền móng cho sứ mệnh Artemis III tiếp theo, sứ mệnh này sẽ đưa 2 phi hành gia tiếp theo lên Mặt trăng.

Trung Quốc cũng đang chuẩn bị khởi động sứ mệnh Hằng Nga-6 mang mẫu vật Mặt trăng về vào năm 2024.

Năm 2024, NASA khởi hành tàu vũ trụ Clipper tới Mặt trăng Europa của Sao Mộc.

Chiếu sáng vật chất tối

Kết quả của một thí nghiệm phát hiện các hạt vật chất tối được gọi là axion sẽ nhìn thấy ánh sáng vào năm 2024.

Các axion được cho là được phát ra từ Mặt trời và chuyển thành ánh sáng, nhưng những hạt cực nhỏ này vẫn chưa được quan sát thực nghiệm vì chúng cần những công cụ phát hiện nhạy và từ trường cực mạnh.

Năm 2024 là năm mà các nhà khoa học sẽ xác định được khối lượng của neutrino - hạt bí ẩn nhất trong mô hình chuẩn của vật lý hạt.

Siêu máy tính

Đầu năm 2024 các nhà nghiên cứu sẽ sử dụng siêu máy tính exascale đầu tiên của châu Âu. Cỗ máy khổng lồ này có thể thực hiện một triệu tỉ phép tính mỗi giây.

Các nhà nghiên cứu sử dụng máy tính exascale để tạo ra các mô hình ‘song sinh kỹ thuật số’ của tim và não con người cho mục đích y tế và để chạy các mô phỏng có độ phân giải cao về khí hậu Trái đất.

Cơ hội nào cho giới khoa học Việt Nam gia nhập cuộc đua công nghệ bán dẫn toàn cầu?

Sáng 18-12, cuộc tọa đàm "Công nghệ bán dẫn: Nền tảng của thế giới hiện đại" đã mở màn cho chuỗi tọa đàm "Khoa học vì cuộc sống" trong khuôn khổ Tuần lễ khoa học công nghệ VinFuture 2023.