Dưới đây là "tự thú" của anh Nguyễn Quốc Bình dành cho giai phẩm Tuổi Trẻ Xuân Giáp Thìn.

Trải qua bốn lần mất kiểm soát nhưng nhờ những biện pháp xử lý thích hợp mà chúng tôi vẫn tồn tại và phát triển. Tính tới nay, OF.FB không chỉ là nhóm ra đời sớm nhất, mà còn là nhóm đã duy trì lâu nhất.

Những ranh giới thật - ảo

Tôi bắt đầu xây dựng cộng đồng OF.FB từ năm 2011 trên Facebook - một nền tảng trao đổi mới, đúng nghĩa trực tuyến, nhanh hơn gấp bội Yahoo và các Forum đang thời kỳ thoái trào. Các thành viên được quy tụ bởi lối viết bài, góc nhìn các vấn đề và lượng tin tức nóng hằng ngày được chuyển tải dưới nhiều góc nhìn đa dạng, không bị ràng buộc bởi những quy chuẩn báo chí.

Từng công tác tại một vài tờ báo, từ khi bắt tay làm mạng xã hội kỹ năng viết của tôi đã thay đổi rất nhiều. Trên Facebook các thuật toán đổi mới hằng ngày, người dùng nhanh nhạy và uyển chuyển đáp ứng, từ khóa và lối viết cũng phải thay đổi liên tục để phù hợp với độc giả đang càng lúc càng trẻ. Họ hiểu rất nhanh mọi vấn đề mà không cần dài dòng, đôi khi nội dung chỉ lấy ẩn ý từ một tấm hình, một lời bài hát hay một sự kiện đang trở thành xu hướng (trend)...

Một tin bài trên mạng xã hội ban đầu chỉ là một cái tin, đôi khi vụn vặt. Nó sẽ mau chóng lớn lên và biến chuyển thành một vấn đề khi chạm được vào trái tim độc giả, được các thành viên bình luận, bổ sung dữ liệu liên tục từ rất nhiều nguồn phong phú. Vấn đề càng lúc càng rõ ra, các câu hỏi được lý giải. Những góc nhìn xoay chuyển, thậm chí có thể đưa câu chuyện đi theo hướng hoàn toàn khác.

Cứ như vậy, khi vấn đề được mổ xẻ, nhận thức đa chiều, người ta nhận ra cảm xúc xã hội đang nằm ở đâu trong câu chuyện đó. Sự cộng hưởng tương tác của cộng đồng sẽ tạo ra áp lực và thúc đẩy hành động từ các bên liên quan. Mạng xã hội ảo nhưng rất thật là vậy.

Tạo ra một nhóm vài triệu thành viên như vậy xem ra có vẻ đơn giản nhưng để xây dựng một mạng xã hội phát triển, duy trì sự lan tỏa, truyền năng lượng, sự tự tin, tạo ra được cá tính, sức ảnh hưởng, phối hợp các nguồn lực trong hoạt động, giữ gìn được uy tín, văn hóa và an toàn cho nhóm... là cả một câu chuyện rất phức tạp.

Vận hành mạng xã hội phải nhanh nhẹn, tinh tế và nắm bắt được ngay những xu thế đang diễn ra trong xã hội và trên nhóm, nhưng dù theo trend hay tạo trend, tôi vẫn không thể quá sa đà vào chiều lòng độc giả, phải biết phân bổ tỉ lệ nội dung và giữ trục nội dung riêng trên kênh của mình.

Nếu thấy không khí trên nhóm trở nên quá căng thẳng, sa vào tranh cãi bức xúc, tôi sẽ phải lập tức "tháo van", thổi không khí mới vào bằng các bài viết chuyển hướng. Những ngôn ngữ xúc phạm cá nhân, cộng đồng, vi phạm chuẩn mực phải bị xóa; thành viên quá khích, vi phạm nhiều lần cũng sẽ bị khóa hoạt động...

Khi mạng xã hội trở thành nơi mà người mệt mỏi có thể thư giãn, người bức xúc có thể giải tỏa, người cần giúp đỡ nhận được hỗ trợ, người chưa biết nhận được giải đáp, người muốn thể hiện có được đất diễn, người hành động đúng được tôn vinh... thì bạn đang làm tốt công tác vận hành.

Yêu - ghét, còn - mất trong một cú chạm

Trước đây, việc đưa ra thông tin và chiếm lĩnh dư luận xã hội thuộc về các thể loại báo chí, truyền hình. Bây giờ mọi thứ đã thay đổi, điện thoại thông minh đưa hàng loạt các mạng xã hội xuyên biên giới như Facebook, YouTube, TikTok, Zalo chiếm lĩnh độc giả và dư luận xã hội.

Đã có nhiều nhóm xung phá vào những lĩnh vực tiêu cực hoặc tạo tranh cãi để gây tiếng vang: có nhóm chuyên đi rình mò CSGT, có nhóm thì báo chốt thổi phạt, nhóm lại dạy cãi lý, nhóm thì rình bóc phốt...

Nổi tiếng và tai tiếng cách nhau mỏng manh lắm, rủi ro là tác dụng ngược, vượt qua những lằn ranh ứng xử, văn hóa, pháp luật, ảo sẽ thành thật và thật sẽ thành ảo chỉ trong khoảnh khắc. Tài khoản, kênh, nhóm của bạn sẽ bị xóa chỉ sau một cú chạm và chỉ mình bạn là người tiếc nuối.

Đã nhiều trường hợp cụ thể xảy ra rồi, vì thế hãy cân nhắc kỹ khi chọn cách không tích cực, hãy tìm cách tạo giá trị cho cộng đồng và sự mến mộ sẽ tự khắc đến.

Tôi có thể tự hào rằng OF.FB của chúng tôi là nhóm được ưa thích và có uy tín nhất định. Hàng vạn chiếc mũ mang biểu tượng OFFB, hàng trăm ngàn logo cùng với áo thun và huy hiệu biểu tượng OF.FB mà chúng tôi phát hành đều được mua hết, thậm chí còn bị nhiều bên sản xuất lụi để bán trên Lazada, Shopee... Cùng một nội dung nhưng đăng ở kia, ở nọ thì chìm nghỉm, còn đăng trên OF.FB sẽ lập tức nổi sóng gió, rất nhanh có được hiệu quả thực tế.

Vậy OF.FB đã tạo ra sự yêu thích đối với các thành viên như thế nào? Một ông đi xe Porsche đuổi theo chửi bới và nhổ bọt vào trong xe của một phụ nữ. Một loạt xe ô tô chiếm dụng cầu vòm sắt hồ Linh Đàm làm bãi đỗ xe gây mất an toàn giao thông, nguy cơ cháy nổ. Rồi chuyện người tâm thần cầm dao đi lung tung trong chung cư, chuyện đặt cọc mua xe Mercedes bị sale dây dưa không trả cho đến trung tâm ngoại ngữ ôm tiền học mà không dạy, mất đồng hồ khi qua cửa kiểm soát ở sân bay ở Phú Quốc, công ty đấu giá biển số chậm trả tiền cọc, bãi xe sân bay Nội Bài tiếp tục thu tiền gửi xe dù tài xế taxi đã đột tử...

Đây có thể vẫn là chuyện nhỏ. Nhưng có những chuyện rất lớn như xe máy Honda bán quá giá niêm yết không đúng trong hóa đơn, bữa ăn của vận động viên quốc gia kém chất lượng, bảo hiểm ô tô gặp tai nạn kiếm chuyện không thanh toán, Đại sứ quán Việt Nam thu tiền công dân không đúng quy định... Tất thảy đều là những vướng mắc được các mạng xã hội, trong đó có OF.FB, nêu ra đầu tiên, trước khi báo chí thực hiện xong quy trình xác minh, biên tập, duyệt tin.

Đăng tin sớm, quản trị viên vẫn phải xác minh độ tin cậy bằng các thông tin nền, hình ảnh, video đi kèm và sàng lọc dựa trên tính hữu ích cho cộng đồng. Giữ được tính xác thực này, bài đăng trên nhóm sẽ lập tức tạo ra sự cộng hưởng trong tập thể thành viên, lôi kéo các kênh truyền thông khác cùng tham gia, tạo nên câu chuyện truyền khẩu trong khoảng thời gian ngắn mà người ta gọi là trend.

Những tin tức, câu chuyện có sức ảnh hưởng sẽ nhanh chóng xuất hiện trên báo chí, phát thanh, truyền hình... khiến các cơ quan quản lý phải vào cuộc.

OF.FB tạo ra được sự hấp dẫn yêu thích khi làm được một mắt xích - và là mắt xích sớm nhất - trong chuỗi sự kiện giúp giải quyết những vấn đề lớn nhỏ cho mọi người. Tất nhiên, trong nhóm của chúng tôi chẳng có thành viên nào đáng sợ cả, nhưng khi cảm xúc lan tỏa và truyền đến hàng triệu người thì đó là sức mạnh, là áp lực.

Hai thứ phải tuyệt đối tôn trọng là Luật An ninh mạng và các tiêu chuẩn cộng đồng của Facebook. Chúng tôi cố gắng giữ gìn sức ảnh hưởng của nhóm mình bằng cách lên tiếng và đấu tranh cho việc giữ gìn pháp luật và văn minh trong đời thực.

Facebook tạo ra một cánh đồng, bạn trồng cây gì và cho ra hoa trái thế nào là kỹ năng của bạn.

Tôi không hoàn hảo

Tôi tự nhận rằng mình là một quản trị viên ngạo ngược, như cái gai nhọn trên OF.FB, dù rằng ngoài đời không hẳn như vậy. Tại sao không vẽ cho mình một hình ảnh thân thiện, hoàn hảo hơn? Mạng xã hội hàng triệu người là một chốn vô cùng phức tạp và tôi cho rằng bạn không thể đóng vai chú thỏ thân thiện trong khu rừng đầy sự nhiễu nhương.

Quản trị là cả một nghệ thuật, không được tẻ nhạt và không được nhút nhát. Bạn không được nhỏ mọn nhưng phải để ý chi tiết. Bạn không được nổi nóng nhưng phải giữ nhiệt sôi sục.

Bạn phải an toàn nhưng lại sẵn sàng đương đầu. Bạn phải đàng hoàng nhưng đừng nên hoàn hảo. Bạn phải có đủ kiến thức nhưng phải khiêm tốn.

Bạn chống lại sự bắt nạt nhưng bạn cũng phải lấn át. Bạn bất kỳ lúc nào cũng có thể trở thành mục tiêu bị soi, bị bóc phốt, bị hạ bệ uy tín...

Vì vậy, tôi không xây dựng mình là người hoàn hảo, mà tôi xuất hiện là một người đơn giản với nhiều thói hư tật xấu, sẵn sàng cho mọi sự bóc phốt. Tôi không lạm dụng mạng xã hội trong đời thường. Gia đình tôi không biết tôi làm gì trên mạng, và mạng xã hội cũng không biết gì về gia đình tôi.

Sự ngạo ngược của tôi đôi lúc lại hiệu quả khi đối phó với những bất công và bất cập xảy ra trong cuộc sống, lại có thể giúp đỡ thành viên khi họ không biết trông cậy vào đâu trong những tình huống cá nhân nhỏ nhặt, xảy ra chớp nhoáng.

Sau 12 năm hoạt động, giờ đây mỗi ngày tôi nhận được hàng chục tin nhắn nhờ giải quyết các vụ việc, hoặc đề nghị OF.FB "bóc phốt".

Bị lừa mất 1 triệu cũng nhờ, bị lừa tình cũng nhờ, rồi vay nợ, tranh chấp bất động sản, va chạm giao thông, mâu thuẫn chung cư và chủ đầu tư, lừa đảo du lịch, đặt vé máy bay, đặt phòng khách sạn...

Làm quản trị một mạng xã hội khá đông thành viên là vậy đó. Tôi đã từng bị công kích thậm chí chửi bới từ nhiều phía, nhưng đó là một phần của cuộc chơi này. Chuyện gì cũng có vài luồng quan điểm và khi không thể thỏa mãn hết thì phải chấp nhận hướng mà mình chọn lựa.

OF.FB không ồn ào, thuộc dạng nhóm đóng, không quá đông, không quá khích, không cho chia sẻ nội dung rộng rãi, bài vở kiểm soát tương đối chặt... nhưng các thành viên vẫn thích vào đọc - xem các tình huống để rút kinh nghiệm cho mình mỗi ngày, và khoan khoái khi vẫn còn một vị trí ở đấy.

Sự thu hút - theo tôi - nằm ở câu slogan của nhóm: "We R Not Alone - Ở đây, bạn không đơn độc". Sức thu hút, ảnh hưởng là ở tập thể, ở chữ OF.FB, ở logo mà bạn sử dụng nó, ở chiếc mũ mà bạn hãnh diện đội trên đầu, từ nỗ lực chung của từng người gộp lại chứ không từ quản trị viên nào cả.