Có lẽ, cho đến tận bây giờ, anh Nguyễn Văn Yên, SN 1976, quê tỉnh Thanh Hóa, thụ án tại phận trại K4, trại giam Gia Trung, bộ Công an (huyện Mang Yang, tỉnh Gia Lai) không thể nào quên được cái ngày định mệnh ấy.

Cái ngày, anh Yên ở độ tuổi đôi mươi, ăn chơi không biết điểm dừng. Để rồi, cuộc đời mù mịt không lối về khi anh Yên đứng trước vành móng ngựa, đôi chân run rẩy, mặt cúi xuống, chết lặng khi nghe tòa tuyên mức án tù chung thân.

Rời khỏi tòa với đôi tay bị còng, bước chân đầu tiên đặt lên thùng xe đặc chủng, trong suy nghĩ của anh Yên cuộc đời mình coi như đã chấm hết. Cả phần đời còn lại về sau  phải sống trong sự dằn vặt, ân hận, tội lỗi.

Thế nhưng, một phép màu đã đến, khi anh Yên hay tin mình được giảm án hết thời hạn, trở về gia đình trước dịp Tết Nguyên đán 2021. Anh Yên vui, đến nỗi nhiều đêm liền không ngủ, cảm giác bồi hồi như được tái sinh thêm lần nữa.

Những ngày cuối năm, chúng tôi có dịp được ghé thăm phận trại K4, trại giam Gia Trung, bộ Công an thuộc huyện Mang Yang, tỉnh Gia Lai.

Khác hẳn không khí im ắng của những ngày thường, nay phân trại K4 rộn ràng. Mọi người, từ phạm nhân, cán bộ công an, ai nấy đều tất bật hoàn tất công tác chuẩn bị thật tươm tất đón lễ tất niên.

Hàng trăm phạm nhân đang thụ án tại đây đang chờ đợi những chiếc bánh chưng thơm lừng mang hương vị Tết do chính tay họ gói từ đêm hôm trước.

Trong ngày tất niên của phân trại K4, chúng tôi có dịp được ngồi trò chuyện cùng anh Yên - một phạm nhân thâm niên tại trại. Mấy hôm trước, anh còn khoác trên mình bộ trang phục phạm nhân, chịu án phạt chung thân.

Nhưng hôm này thì khác. Có lẽ, hôm nay chính là ngày đặc biệt của người đàn ông này. Dù bị kết án chung thân nhưng sau 20 năm thụ án, nhờ phấn đấu, cải tạo tốt anh Yên được giảm án, trở về đoàn tụ với gia đình.

Thoáng nhìn qua đôi bàn tay chai sạn, đôi mắt sâu thẳm của anh, chúng tôi phần nào hiểu được, để có ngày hôm nay là cả một quá trình phấn đấu, cải tạo không biết mệt mỏi của anh.

Ngày anh Yên vào trại chỉ là một thanh niên trẻ tuổi với mái tóc đen óng. Hiện tại, ở cái tuổi 45, trải qua biết bao tháng ngày sau song sắt, anh đã là người đàn ông luống tuổi, tóc lấm tấm bạc.

Gương mặt bồi hồi, xúc động, trò chuyện với chúng tôi anh Yên chia sẻ: “Khi biết tin mình được giảm án hết thời hạn trở về đoàn tụ với gia đình, nhiều đêm liên không tài nào ngủ được. Một cảm giác bâng khuâng khó tả chất chứa bao nhiêu suy nghĩ. Không biết quê hương đã thay đổi như thế nào, xã hội ngoài kia bây giờ nhộn nhịp ra sao”.

Trong cuộc trò chuyện với chúng tôi, anh Yên bồi hồi: “Tôi chỉ muốn được lao như tên bắn về nhà, ôm chầm lấy con gái bé bỏng vào lòng, được cùng người vợ bao năm qua vì tôi mà vất vả, chung tay lo một cái Tết ấm áp. Về để được nói với cha mẹ những câu chúc tốt lành dịp năm mới. Điều mà hơn 20 năm qua tôi chưa một lần làm được”.

Nhớ lại ngày tháng lầm lỡ năm xưa anh kể, anh sinh ra ở miền quê Thanh Hóa. 26 tuổi, khi vừa cưới vợ và có 1 bé gái 6 tháng tuổi, anh Yên tạm biệt tổ ấm nhỏ để vào Tây Nguyên lập nghiệp.

Thế nhưng, trong một phút bốc đồng của tuổi trẻ, anh đã gây ra vụ cướp táo tợn. Bị Tòa án nhân dân tỉnh Gia Lai tuyên phạt mức án chung thân.

“Ngày đứng trước vành móng ngựa một cảm giác sợ hãi bao trùm. Khi nghe tòa kết án chung thân, đôi chân tôi rung rẩy, mặt cúi gằm trong tuyệt vọng. Lúc ấy, tôi nghĩ cuộc đời mình coi như đã chấm hết, cả phần đời còn lại chết rục trong tù”.

“Sau này vợ con, cha mẹ mình sẽ phải đối mặt với hàng xóm, với dư luận ra sao khi có người con mang bản án chung thân. Nghĩ thế thôi là toàn thân tôi lại run rẩy cảm giác sợ hãi, dằn vặt, cô đơn bủa vây.

Nhưng cha mẹ già cùng người vợ động viên tôi cố gắng vượt qua để có ngày trở về. Các giám thị ở trại giam cũng khích lệ, nói rằng nếu rèn luyện tốt, tôi có thể sẽ được giảm từ chung thân xuống án có thời hạn. Từ đó, tôi quyết tâm để có ngày hôm nay”.

Theo một cán bộ tại phân trại K4 cho biết, anh Yên là một trong những phạm nhân cải tạo tốt nhất. Anh Yên đã nhiều lần được xem xét giảm án cho đến đầu năm 2021, anh được giảm án hết thời hạn và trở về với gia đình.

Hơn 20 năm trôi qua, hiện tại người vợ vẫn chờ đợi anh ở quê nhà Thanh Hóa. Cô con gái bé bỏng ngày nào vẫn sắp ngửa trên đôi bàn tay anh, giờ đã là sinh viên đại học.

Anh Yên trải lòng: “20 năm rồi tôi phải đón Tết trong tù, năm nay được trở về đúng dịp này, gia đình tôi có lẽ sẽ có cái Tết vui nhất. Tôi chỉ muốn thật nhanh chóng về nhà nói lời xin lỗi với tất cả mọi người. Nhiều năm qua tôi đã khiến họ thiệt thòi quá nhiều.

Hơn nửa đời người ở trong tù tôi đã nghiền ngẫm, suy nghĩ rất nhiều nên sẽ không bao giờ để mình vấp ngã thêm một lần nào nữa. Giờ là lúc tôi bù đắp cho cha mẹ, vợ con, bởi dù sao tôi cũng chỉ mới 45 tuổi”.  

Cũng được giảm án hết thời hạn trong dịp này có Rơ Lan Cứu, SN 2002, trú tại xã Ia Me, huyện Chư Prông, tỉnh Gia Lai. Năm 16 tuổi, ở cái tuổi dễ sa ngã vào những cám dỗ vật chất, Cứu đã gây ra vụ cướp tài sản rồi bị kết án 2 năm 6 tháng tù.

Ngày ra tòa, Cứu khóc òa thấy cha mẹ già đến tham dự để được gặp con. Cha mẹ Cứu năm nay đã ngoài 70. Cứu là con út trong gia đình có 6 anh chị em.

“Năm đó em không suy nghĩ được nhiều, chỉ muốn có tiền để tiêu xài, chơi bời với bạn bè nên đã đi cướp tài sản của người khác. Vào tù rồi em mới ân hận vô cùng, em thương cha mẹ lắm.

Hàng ngày, các cán bộ ở trại giam cũng nhắc nhở, động viên rằng, em còn trẻ lắm, cuộc đời còn rất dài phía trước, nên em hứa sẽ cải tạo tốt để trở về, không làm cha mẹ phải buồn về mình nữa”, Cứu tâm sự.