Indonesia được biết đến nhiều cửa hàng truyền thống trên phố do gia đình sở hữu, hay còn gọi là "warung". Tuy nhiên, đằng sau rất nhiều cửa hàng như vậy lại là một doanh nghiệp trị giá hàng tỷ USD. Và các doanh nghiệp nhỏ đang nỗ lực hiện đại hóa nhờ đó, công ty start-up ngành bán lẻ Bukalapak kỳ vọng sẽ hồi sinh một phân khúc mang tính biểu tượng của nền kinh tế nước này.
Rachmat Kaimuddin – CEO của Bukalapak, chia sẻ với CNBC: "Cứ 100 gia đình thì sẽ có 50 nhà mở cửa hàng trong nhà của họ và bán những mặt hàng thiết yếu như: nước, xà phòng, cà phê hay bất cứ thứ gì. Họ đã làm như vậy kể từ thời kỳ đầu và khi nền kinh tế đang phát triển. Hiện tại, họ đang bị bỏ lại phía sau."
Lấy cảm hứng từ những người hàng xóm
Bukalapak là một nền tảng thương mại điện tử, hoạt động nhằm mục đích hỗ trợ hàng chục nghìn cửa hàng nhỏ thuộc sở hữu gia đình chuyển đổi sang hình thức kinh doanh online. Hiện tại, họ đã có hàng chục triệu khách hàng trên khắp cả nước. Tuy nhiên, khi được Achman Zaky thành lập năm 2010, công ty này chỉ đơn giản chỉ là giúp đỡ những người hàng xóm.
Kaimuddin cho hay: "Người tiền nhiệm của tôi – Zaky, đã trở về quê hương. Anh ấy nhìn thấy tất cả những doanh nghiệp nhỏ, những người hàng xóm của mình và ngạc nhiên khi nhận ra rằng họ vẫn như vậy trong nhiều thập kỷ." Anh nói: "Giờ đây, tôi hiểu về công nghệ và tôi tự hỏi mình nên làm gì để giúp hoạt động kinh doanh của họ được cải thiện."
Bởi vậy, Zaky – khi đó là sinh viên 23 tuổi, đã hợp tác cùng những người bạn đại học của mình là Fajrin Rasyid và Nugroho Herucahyono. Họ tạo ra trang web, giúp các doanh nghiệp nhỏ bán hàng trực tuyến. Kaimuddin nói: "Vốn dùng để thành lập công ty này chỉ là khoản phí để đăng ký trang web, khoảng 5 USD. Đó là ‘vốn hạt giống’ của Bukalapak."
Hỗ trợ những nhà bán nhỏ
Không lâu sau đó, Bukalapak đã đi vào hoạt động, với vai trò là bên trung gian thứ 3 để hỗ trợ người tiêu dùng và người bán hàng. Tuy nhiên, bước đột phá thực sự diễn ra vào vài năm sau đó. Năm 2017, công ty ra mắt Mitra Bukalapak để giúp các cửa hàng này cạnh tranh với các nhà bán lẻ hiện đại, bằng cách cung cấp thêm dịch vụ trực tuyến như thanh toán hóa đơn dịch vụ và nạp tiền điện thoại.
Mitra Bukalapak cũng kết nối các "warung" với các nhà phân phối hàng tiêu dùng, thu hẹp chuỗi cung ứng của họ, hạ giá thành sản phẩm và tăng biên lợi nhuận cho các doanh nghiệp siêu nhỏ đó. Trong cùng năm đó, công ty đã kiếm được hoa hồng cho mỗi giao dịch và được định giá hàng tỷ USD.
Vượt qua những khó khăn của đại dịch
Tháng 1/2020, sau 1 thập kỷ nắm quyền lãnh đạo, Zaky từ chức CEO và chuyển giao vị trí này cho cựu nhân viên ngân hàng Kaimuddin – 41 tuổi. Tuy nhiên, trong 100 ngày đầu tiên làm việc của Kaimuddin, đại dịch Covid-19 đã bùng phát. Những đợt cách ly đã ảnh hưởng nặng nề đến hàng triệu warung, cùng các doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Ông Rachmat Kaimuddin trò chuyện với một chủ cửa hàng tạp hoá.
Bukalapak khi đó đã không từ bỏ. Kaimuddin cho hay: "Chúng tôi cần đảm bảo các doanh nghiệp vừa và nhỏ vẫn có thể hoạt động. Các duy nhất để thực hiện điều đó là chuyển đổi online. Vì vậy, nhiệm vụ của chúng tôi là tạo ra quá trình giao dịch hiệu quả."
Trong khi đó, thương mại điện tử lại là một trong những lĩnh vực "chiến thắng" trong đại dịch. Năm 2020, tiêu dùng kỹ thuật số của Indonesia đã tăng 37% khi cách ly xã hội thúc đẩy người dân sử dụng các dịch vụ trực tuyến. Cũng trong năm ngoái, chi tiêu trực tuyến tăng 11%, đạt 44 tỷ USD.
Theo đó, Bukalapak đã trở thành "thuyền trưởng" trên con sóng này, ghi nhận lượng giao dịch tăng vọt 130% vào năm 2020. Hiện tại, công ty này cung cấp dịch vụ cho 13,5 triệu doanh nghiệp siêu nhỏ, vừa và nhỏ và 100 triệu khách hàng.
Tháng 1/2021, Standard Chartered trở thành doanh nghiệp mới nhất tham gia vòng gọi vốn trị giá 200 triệu USD để thúc đẩy sự phát triển của Bukalapak. Sự hợp tác này sẽ giúp công ty xây dựng dịch vụ ngân hàng số. Trong khi đó, một thỏa thuận khác với Microsoft sẽ giúp họ áp dụng nền tảng đám mây Azure.
Các nhà đầu tư khác bao gồm tập đoàn truyền thông Emtek, Ant Group và quỹ đầu tư quốc gia GIC của Singapore cũng giúp thúc đẩy mức định giá ước tính của công ty này lên mức từ 2,5 tỷ USD đến 3 tỷ USD. Theo đó, công ty 11 năm tuổi này được xếp vào "hàng ngũ" kỳ lân ngày càng tăng của Indonesia, trong đó có Tokopedia, Gojek và Traveloka.
Một số nhà phân tích vẫn nghi ngờ về khả năng mở rộng ra bên ngoài Indonesia của Bukalapak. Dẫu vậy, Kaimuddin cho biết ông tự tin rằng công ty còn nhiều cơ hội để phát triển. Sau khi ghi nhận mức tăng trưởng mạnh mẽ vào năm 2020, vị CEO nói rằng Bukalapak dự kiến sẽ thực hiện IPO vào cuối năm 2021.
Tham khảo CNBC