Đến thời điểm hiện tại, hầu hết các doanh nghiệp quản lý các hãng bay Việt Nam, doanh nghiệp dịch vụ hàng không đã hoàn tất công bố báo cáo tài chính và đúng như dự báo từ khi dịch Covid 19 diễn ra, khu vực doanh nghiệp này có một năm ảm đạm chưa từng có lịch sử.

DOANH THU, LỢI NHUẬN GIẢM KỶ LỤC

Chịu tác động tiêu cực nhất của Covid 19 phải nhắc đến Tổng công ty hàng không Việt Nam - CTCP (Vietnam Airlines - HVN). Quý cuối cùng của năm 2020, doanh thu HVN giảm về mức 8.202 tỷ đồng, trong khi cùng kỳ năm ngoái là 23.133 tỷ đồng. Chí phí tài chính tăng cùng với các khoản lỗ trong công ty liên doanh, liên kết dẫn đến quý 4 HVN lỗ ròng 504 tỷ đồng, lỗ sau thuế 422 tỷ đồng, giảm 1.829% so với năm ngoái. 

Luỹ kế cả năm, HVN ghi nhận doanh thu thuần 40.612 tỷ đồng, kinh doanh dưới giá vốn. Doanh thu hoạt động tài chính giảm trong khi chi phí tài chính tăng cao, sau khi trừ đi các khoản chi phí bán hàng, quản lý doanh nghiệp và thuế, HVN cả năm lỗ 11.097 tỷ đồng, trong khi năm 2019 lãi 2.537 tỷ đồng.

Trong cơ cấu doanh thu, tất cả các mảng gồm bán hàng, vận tải hàng không, hoạt động phụ trợ vận tải hàng không đều giảm so với năm 2019. Tổng cộng nguồn vốn của HVN tính đến cuối năm 2020 giảm 17,6%  còn 62.967 tỷ đồng, trong đó nợ phải trả chiếm đến 90% đánh dấu ở con số 56.826 tỷ đồng, gấp 9 lần vốn chủ sở hữu (6.210 tỷ đồng), trong đó vay nợ tài chính 30.000 tỷ đồng.

Lợi nhuận hợp nhất giảm bên cạnh nguyên nhân do công ty mẹ giảm mạnh còn do lợi nhuận sau thuế của các công ty con có liên quan đến cung cấp dịch vụ hàng không như Vacs, Skypec,Viags… cũng giảm mạnh.

Hoạt động dịch vụ hỗ trợ trực tiếp cho vận tải hàng không, kinh doanh tại các cảng hàng không sân bay, vì thế Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam cũng chịu ảnh hưởng nặng nề do dịch Covid 19 gây ra. Trong kỳ, doanh thu thuần bán hàng và cung cấp dịch vụ của ACV giảm gần 65% đạt 1.701 tỷ đồng. Lợi nhuận gộp còn 215 tỷ đồng tuy nhiên nhờ doanh thu hoạt động tài chính, chi phí bán hàng giảm, lợi nhuận thuần đạt 413 tỷ đồng.  Sau khi trừ đi các chi phí, thuế… lợi nhuận sau thuế ACV còn 346 tỷ đồng, trong khi cùng kỳ năm ngoái lãi 2.273 tỷ đồng. 

Luỹ kế cả năm 2020, doanh thu ACV ghi nhận 7.802 tỷ đồng, giảm 135%, lợi nhuận còn 1.712 tỷ đồng, giảm mạnh so với con số 8.214 tỷ đồng của năm 2019. Tổng cộng tài sản của ACV giảm còn 56.992 tỷ đồng. 

Cơ cấu doanh thu của ACV ở tất cả các mảng đều giảm mạnh, đáng lưu ý, trong năm 2020, nhờ tiền gửi ACV thu về 2.146 tỷ đồng tiền lãi, tăng mạnh so với con số 1.801 tỷ đồng năm 2019. Hiện ACV có hơn 33.000 tỷ gửi ngân hàng kỳ hạn dưới 12 tháng, tăng 7% so với số đầu năm. 

Tương tự tình hình kinh doanh mảng cốt lõi là hàng không của hãng hàng không giá rẻ VietJet Air cũng kém khởi sắc. Cả năm 2020, VietJet Air ghi nhận lãi 70 tỷ đồng, giảm 54 lần so với năm 2019 chủ yếu nhờ vào việc thanh lý tài sản cố định và tài sản dài hạn khác. 

Với hãng hàng không Bamboo Airway, mặc dù không công bố chi tiết kinh doanh ngành hàng không thiệt hại lên doanh thu của Tập đoàn FLD bao nhiêu phần trăm song ban lãnh đạo công ty cho biết do ảnh hưởng của dịch Covid 19, chi phí thuê tàu bay, dịch vụ mặt đất tăng cao dẫn dến lợi nhuận gộp giảm 221%, âm 3.246 tỷ đồng. Tuy nhiên, doanh thu hoạt động tài chính tăng mạnh nhờ đó lợi nhuận sau thuế vẫn ghi nhận dương 183 tỷ đồng, giảm 74% so với năm 2019. 

Nếu không kể Bamboo Airway, ba doanh nghiệp lớn ngành hàng không gồm Vietnam Airlines, VietJet Air, ACV trong năm 2020 lợi nhuận âm 9.315 tỷ đồng, giảm 134%, doanh thu 66.623 tỷ đồng, giảm 54% so với năm 2019. 

    CÒN ÂM ĐẾN HẾT 2021?

Ngành hàng không bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi Covid19. Theo số liệu từ Cục Hàng không Việt Nam, tổng số chuyến bay 3 hãng hàng không trong nước khai thác gồm Vietnam Airlines, VietJet và Bamboo giảm 33,7% so với cùng kỳ trong năm 2020, đạt 216 nghìn chuyến bay trong năm 2020. 

Tổng quy mô đội bay của các hãng hàng không nội địa giảm nhẹ trong năm 2020 do tình trạng dư cung và nhu cầu thấp trong thị trường nội địa. Trong năm, Vietnam Airlines đã giảm 5 chiếc trong đội tàu bay xuống 95 chiếc, trong khi VietJet Air chỉ tăng một chiếc trong đội tàu bay lên 72 chiếc.

Do tác động của đại dịch Covid 19, từ tháng 3/2020, Việt Nam áp dụng chính sách hạn chế nhập cảnh rất nghiêm ngặt, chỉ cho phép các chuyến bay cứu hộ quốc tế hoạt động với quy mô rất hạn chế một vài chuyến/tháng. 

Để đối phó với tình hình khó khăn này, các hãng hàng không đã khai thác một số máy bay quốc tế tại thị trường nội địa, tăng chỗ ngồi khả dụng/km - thước đo công suất của các hãng hàng không và gây ra áp lực lên tỷ suất nội địa. Cuộc cạnh tranh giảm giá vé diễn ra suốt từ giữa năm 2020 đến nay và vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt khiến nhiều chuyên gia lo ngại sẽ có một cuộc đua "xuống đáy" giữa các hãng hàng không. Bên cạnh đó, việc tăng cường các chuyến bay nội địa cũng không thể bù đắp được thị phần quốc tế vốn chiếm đến 50-60 doanh thu các hãng hàng không. 

Về triển vọng ngành hàng không năm 2021, SSI Research cho rằng, biến thể của chủng Covid-19 mới nhất ở Anh cùng với sự bùng phát trở lại của dịch bệnh khiến triển vọng về ngành hàng không trên thế giới ảm đạm. Do biến thể dễ lây nhiễm hơn của Covid-19, các quốc gia EU có lệnh cấm các chuyến bay đến/đi từ Vương quốc Anh có thể kéo dài hơn. Tại châu Á, các ca lây nhiễm đang gia tăng trở lại ở Hàn Quốc, Hồng Kông, Thái Lan và Úc. Triển vọng của ngành chắc chắn sẽ được cải thiện khi vaccin được sử dụng trên quy mô lớn - điều này có thể chỉ xảy ra từ nửa cuối năm 2021.

Cạnh tranh trong nước ngày càng gay gắt và dư cung máy bay khiến giới hạn lợi suất tiềm năng cao hơn. Khi Vietravel Airlines gia nhập thị trường trong năm 2021 cạnh tranh sẽ càng gay gắt hơn nữa. Ngoài ra, việc thiếu các chuyến bay quốc tế sẽ buộc các hãng hàng không phải sử dụng tất cả các máy bay phục vụ trong thị trường nội địa, khiến giá vé giảm. 

Các hình thức di chuyển thay thế như xe khách, tàu hỏa cũng có những đợt giảm giá mạnh gây áp lực lên lợi nhuận ngành hàng không năm 2021.

"Lợi nhuận có khả năng phục hồi, nhưng có thể ở mức âm đối với tất cả các hãng hàng không vì các yếu tố tải và sản lượng dự kiến sẽ vẫn ở mức thấp trong năm 2021. Theo kịch bản cơ sở, ước tính ngành này sẽ ghi nhận mức lỗ bằng khoảng một nửa của năm 2020 tại công ty mẹ", báo cáo SSI Research phân tích.