Tài chính cá nhân trong năm đại dịch

LS. Trương Thanh Đức (*)

(TBKTSG) - Có lẽ phải đến 90% các dạng tổng kết, nhìn lại chặng đường một năm qua, có xuất hiện “bóng dáng” của đại dịch Covid-19, yếu tố ảnh hưởng vô cùng lớn đến mọi mặt của cuộc sống, xã hội, tài chính cá nhân và đầu tư, kinh doanh trên toàn thế giới.

Cũng vì dịch Covid-19 mà gửi tiền tại ngân hàng có mức lãi suất xuống khá thấp. Trong ảnh: Khách hàng giao dịch tại Techcombank. Ảnh: HOÀNG TÂN

Đầu tư kinh doanh

Cái thú vị của nền kinh tế thị trường là nó cứ thúc đẩy và lôi kéo gần như tất cả mọi người vào vòng xoáy đầu tư, kinh doanh một cách rất tự nhiên, kể cả khi đại dịch Covid-19 đã và đang xảy ra. Dù người nào không tham gia vào việc sản xuất, buôn bán hay cung cấp dịch vụ gì đó thì cũng đóng vai người tiêu dùng và nghiễm nhiên tập hợp thành nhân tố quyết định thành bại của các hoạt động đầu tư kinh doanh.

Người nào có tiền thì cũng đều tham gia vào một dạng hoạt động đầu tư kinh doanh nào đó, với tâm thế chủ động hoặc thụ động. Giữ tiền mặt; mua vàng, ngoại tệ, chứng khoán, nhà đất hay gửi ngân hàng, tất cả đều ít nhiều cân nhắc hơn thiệt, lợi hại.

Hoạt động đầu tư kinh doanh luôn song hành với chuyện được mất. Nguyên lý sự nguy hiểm tăng theo lãi suất, lợi nhuận tỷ lệ thuận với rủi ro càng thấy là đúng trong năm Canh Tý.

Được thua muôn thuở

Diễn biến trong năm qua dường như là sự “minh họa” cho nguyên lý: cái gì rủi ro cao thì hấp dẫn lớn và thể hiện rõ qua sự sôi động của thị trường.

Rủi ro của người này nhiều khi lại là cơ hội của người khác. Trong khi quá nhiều doanh nghiệp, cá nhân thiệt hại vì dịch bệnh, cũng không ít lĩnh vực được hưởng lợi như bán hàng trực tuyến hay dịch vụ thanh toán điện tử.

Tiền ảo, rủi ro vào loại cao nhất, nhưng vẫn được người chơi đổ vào rất nhiều tiền. Năm qua, giá tiền ảo biến động mạnh, tăng giảm đột ngột nhiều lần, riêng bitcoin đã tăng giá khoảng 170%. Tuy nhiên nhiều đồng tiền ảo khác lại trở thành vô giá trị và chính tương lai của bitcoin cũng là một ẩn số rất khó lường.

Thị trường chứng khoán, với rủi ro cao nhưng cũng sôi động nhất. Chỉ số chứng khoán VN-Index trong năm Canh Tý giảm đáy vào đầu năm (645 điểm), tăng lên đỉnh cao nhất trong gần ba năm qua vào cuối năm (1.091 điểm), nhưng ngày 28-1-2021 đã mất tới 73,23 điểm, giảm sâu nhất trong lịch sử. Trong năm 2020, nhà đầu tư cá nhân chiếm tới 90% giá trị giao dịch, với số lượng tài khoản giao dịch chứng khoán mở mới bằng 10 năm trước đó. Yếu tố quan trọng nhất của thị trường vẫn là phải dựa vào số đông, trăm người bán, vạn người mua. Toàn cuộc, số người thắng cũng lắm mà số người thua cũng nhiều.

Thị trường ngoại hối (Forex) cũng lôi kéo được nhiều người tham gia vì sự hấp dẫn có lẽ chỉ sau tiền ảo, nhưng được ít, mất nhiều. Vàng cũng gây ra quá nhiều cảm xúc khi nhiều lần tăng giảm đột ngột với biên độ lớn. Các chiêu huy động vốn đa cấp cũng rất sôi động thông qua nhiều giao dịch như tiền ảo, nhà đất, cổ phần.

Rủi ro mọi mặt

Người mua bán nhà đất, dù là đầu tư kinh doanh hay tiêu dùng, cũng khó lường đoán được rằng, một năm đại dịch khó khăn như vậy, sản xuất kinh doanh bị thu hẹp, thu nhập bị sụt giảm đáng kể, nhưng nhà đất lại vẫn cứ giữ giá và thậm chí còn tăng ở nhiều nơi.

Gửi tiền tiết kiệm, kể cả trường hợp gửi không kỳ hạn, hưởng lãi suất 1%/năm hay gửi đô la với lãi suất 0%, suy cho cùng thì cũng là một dạng đầu tư kinh doanh ở mức độ đơn giản. Cũng vì dịch Covid-19 mà gửi tiền tại ngân hàng có mức lãi suất xuống khá thấp. Về lý thì gửi ngân hàng có lãi suất vào loại thấp nhất là an toàn nhất, nhưng một số trường hợp vẫn đứng trước nguy cơ mất tiền “oan” do nhân viên nhiều ngân hàng vi phạm nguyên tắc an toàn gây ra thất thoát hàng trăm tỉ đồng.

Và dù chẳng hề đầu tư kinh doanh thì cũng vẫn chịu nhiều may rủi vì dịch Covid-19, ảnh hưởng đến yếu tố tài chính cá nhân. Cả nước đã từng bị giãn cách xã hội, hàng triệu người đã, đang và sẽ có thể bất ngờ bị cách ly vì không may tiếp xúc trực tiếp, gián tiếp hay chỉ vì cư trú ở khu vực có những ca dương tính.

Không ít tình huống trớ trêu như lễ đón dâu phải dừng lại ở địa giới Hải Phòng - Quảng Ninh, hay một cô gái vừa ra mắt gia đình người yêu không được trở về nhà ăn Tết vì bị kẹt lại 21 ngày do thành phố Chí Linh bị phong tỏa.

Suốt một năm qua, cuộc sống sôi động đã nhiều lần ngưng lại vì bị phong tỏa, cách ly và giãn cách, đã được gọi vui là nghỉ Tết Covid. Và đến nay thì đúng nghĩa là Tết Covid đối với nhiều người, nhất là tại những khu vực bị phong tỏa qua hết dịp Tết. Trước thềm Tết Tân Sửu, cầu mong mọi nhà, mọi người bình an với “con Covid”, ở cả khía cạnh sức khỏe và tài chính.

(*) Công ty Luật ANVI, Trọng tài viên VIAC