Quay lại là “tâm điểm” của chính trường Mỹ

Khi Thượng viện họp ngày 5/2/2020 và tuyên bố Tổng thống Trump "vô tội" trước 2 cáo buộc lạm quyền và cản trở Quốc hội, ông đã có một trong những tuần tuyệt vời nhất trong nhiệm kỳ tổng thống của mình.

Cựu Tổng thống Donald Trump. Ảnh: AFP

Tỷ lệ ủng hộ ông Trump được ghi nhận ở mức cao chưa từng có và số tiền các nhà quyên góp dành cho nguồn ngân sách của đảng Cộng hòa cũng liên tục tăng. Đảng Dân chủ, khi đó đang đau đầu trong việc quyết định ứng viên tranh cử tổng thống, cảm thấy vô cùng nản lòng.

Phiên tòa luận tội này đã thất bại trong việc thu hút sự chú ý của công chúng Mỹ, những vấn đề như Mỹ viện trợ quân sự cho Ukraine cũng không còn được bàn luận trong cuộc sống thường ngày của người dân nước này nữa.

Ngay sau ngày phiên tòa luận tội ở Thượng viện kết thúc, ông Trump đã đứng trên bục và giơ tờ báo có trang nhất tuyên bố ông "được miễn tội" với sự tự tin của một người giành chiến thắng.

"Có lẽ chúng ta nên đóng khung nó", ông Trump nói với Đệ nhất phu nhân Melania Trump.

Tuy nhiên, sau những biến động với nước Mỹ và thế giới trong năm 2020 vừa qua, phiên tòa luận tội lần thứ hai ngày 9/2 tới sẽ có một vài thay đổi.

Khi Thượng viện miễn tội cho ông Trump vào năm ngoái, Mỹ vẫn chưa ghi nhận bất kỳ ca tử vong nào vì Covid-19. Tỷ lệ thất nghiệp trên toàn quốc chỉ ở mức 3,5%, mức thấp nhất trong nửa thế kỷ. Tín hiệu tích cực từ thị trường cũng khiến các nhà quan sát dự đoán khả năng ông Trump giành chiến thắng trong nhiệm kỳ thứ hai là 62%.

Một năm sau, hàng trăm nghìn người Mỹ tử vong vì Covid-19 và hàng triệu người thất nghiệp. Tổng thống Trump đã thất bại trong cuộc bầu cử tổng thống hồi tháng 11/2020, đồng thời là tổng thống duy nhất trong lịch sử bị luận tội 2 lần sau cuộc bạo loạn ở Tòa nhà Quốc hội ngày 6/1/2021.

Kể từ khi chuyển tới tư dinh Mar-a-Lago ở Florida, ông Trump dường như khá yên ắng. Tài khoản Twitter của ông đã bị khóa trong khi cựu Tổng thống không thực hiện bất kỳ cuộc phỏng vấn nào trên truyền thông.

Tuy nhiên, phiên tòa luận tội lần thứ hai ở Thượng viện sắp tới có thể sẽ lại đưa ông Trump trở thành tâm điểm của chính trường Mỹ, thậm chí cả khi ông không xuất hiện tại phiên tòa này.

Tranh cãi xoay quanh việc kết tội ông Trump

Tháng 2/2020, đảng Dân chủ cho rằng chiến dịch gây sức ép của Tổng thống Trump với phía Ukraine nghiêm trọng tới mức ông cần bị bãi miễn.

Tuy nhiên, vào thời điểm này, tính toán trên đã rất khác khi ông Trump không còn là tổng thống nữa. Nếu Thượng viện kết tội ông Trump kích động cuộc bạo loạn ở Tòa nhà Quốc hội ngày 6/1, điều này sẽ ngăn cựu Tổng thống ra tái tranh cử.

Trong một tài liệu dài 80 trang được công bố hồi tuần trước, đảng Dân chủ đã vạch rõ các luận điểm và dẫn chứng cho thấy tại sao ông Trump đáng phải chịu hình phạt chưa từng có tiền lệ này.

"Những việc ông ta làm đã gây nguy hiểm cho mọi thành viên trong Quốc hội, hủy hoại sự chuyển giao quyền lực hòa bình và thứ tự kế vị cũng như làm tổn hại đến an ninh quốc gia của chúng ta", đảng Dân chủ cho hay.

"Đây chính là sự vi phạm hiến pháp, cho thấy ông ta không đủ tư cách đảm nhiệm vai trò trong các cơ quan liên bang".

Trong một văn bản dài 14 trang phản ứng trước tài liệu trên của đảng Dân chủ, các luật sư của ông Trump cho rằng phiên tòa Thượng viện vi hiến bởi ông Trump không còn tại nhiệm nữa. Họ cũng bác bỏ việc cho rằng ông Trump muốn những người ủng hộ gây náo loạn Tòa nhà Quốc hội và cho rằng những phát ngôn của cựu Tổng về gian lận bầu cử là quyền tự do ngôn luận của ông.

Hồi cuối tháng 1, thượng nghị sĩ Rand Paul của đảng Cộng hòa đã đưa ra một bản kiến nghị cho rằng phiên tòa Thượng viện là vi hiến bởi ông Trump đã là cựu Tổng thống. 44 nghị sĩ đảng Cộng hòa đã bỏ phiếu tán thành với ông Paul, trong đó có cả lãnh đạo đảng Cộng hòa tại Thượng viện Mitch McConnell. Thượng nghị sĩ bang Florida Marco Rubio đã gọi phiên tòa trên là "ngu ngốc" và "phản tác dụng", trong khi thượng nghị sĩ Tom Cotton cho rằng: "Rất nhiều người Mỹ sẽ nghĩ rằng thật lạ lùng khi Thượng viện dành thời gian để cố gẳng kết tội và bãi miễn một tổng thống đã rời nhiệm sở".

Chỉ có 5 thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa bỏ phiếu cho rằng phiên tòa luận tội phù hợp với các quy định của Hiến pháp, một dấu hiệu mà theo cách nói của ông Paul thì vụ kiện của đảng Dân chủ "đã chết ngay từ đầu".

Tỷ lệ cần thiết để kết tội một tổng thống ở Thượng viện là khá cao, phản ánh thực tế rằng những người sáng lập nước Mỹ không muốn các tổng thống bị bãi nhiệm.

Để ông Trump bị kết tội với cáo buộc kích động cuộc bạo loạn ở Tòa nhà Quốc hội, thì cần tới 2/3 sự tán thành của các thượng nghị sĩ, tức là 17 lá phiếu của các thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa.

Điều này gần như không thể xảy ra, nhất là khi xét tới sự chia rẽ sâu sắc trong lưỡng đảng Mỹ và ảnh hưởng của Tổng thống Trump trong đảng Cộng hòa. Tuần trước, lãnh đạo đảng Cộng hòa tại Hạ viện Kevin McCarthy đã gặp ông Trump ở Florida để thuyết phục cựu Tổng thống ủng hộ đảng Cộng hòa trong cuộc bầu cử giữa kỳ năm 2022.

Một cuộc khảo sát do Đại học Quinnipiac tuần này cho thấy 50% người dân Mỹ tin rằng ông Trump nên bị kết tội trong khi tỷ lệ phản đối là 45%.

Sự chia rẽ trong lưỡng đảng cũng được thể hiện trong cuộc khảo sát này khi chỉ 12% đảng Cộng hòa cho rằng ông Trump nên bị kết tội trong khi chỉ 11% thành viên đảng Dân chủ cho rằng ông Trump nên được miễn tội.

Để 17 thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa tán thành việc kết tội, sẽ cần phải có sự ủng hộ mạnh mẽ từ các cử tri của lưỡng đảng. Dù vậy, điều này gần như bất khả thi trong thời điểm hiện nay.

Kết quả được báo trước?

Phiên tòa luận tội ông Trump lần đầu kéo dài trong gần 3 tuần với việc các thượng nghị sĩ phải ngồi im lặng trong 13 tiếng suốt vài ngày để lắng nghe các tranh cãi giữa bên truy tố và bên biện hộ. John Roberts, thẩm phán Tòa án Tối cao đã chủ trì phiên tòa này.

Hiện chưa rõ phiên tòa luận tội ông Trump lần thứ hai sẽ kéo dài trong bao lâu nhưng có thể sự kiện này chỉ kéo dài trong một vài ngày thay vì một vài tuần. Nhận thấy việc kết tội ông Trump khó có thể đạt được, đảng Dân chủ trong Thượng viện đang cố gắng thúc đẩy phiên tòa này hoàn thành sớm nhất có thể để có thể xử lý những vấn đề khác.

"Đây sẽ là một phiên tòa công bằng nhưng sẽ diễn ra khá nhanh", Chuck Schumerm, lãnh đạo đảng Dân chủ tại Thượng viện cho biết. Ông Schumer cũng nhận định việc tiến hành phiên tòa một cách nhanh gọn là điều rất quan trọng bởi "chúng ta có quá nhiều việc khác cần làm", chẳng hạn như việc thông qua gói kích thích kinh tế nhằm giảm nhẹ tác động của đại dịch Coivd-19 trị giá 1.900 tỷ USD.

Tổng thống Mỹ Joe Biden cũng khẳng định, trong khi Thượng viện chịu trách nhiệm quyết định phiên tòa luận tội thì ông không muốn những tuần đầu tiên trong nhiệm kỳ của ông bị phủ bóng bởi những vấn đề liên quan đến cựu Tổng thống Trump.

Các giám đốc thẩm luận tội của đảng Dân chủ dự kiến sẽ dựa vào những đoạn video bài phát biểu của ông Trump và cuộc bạo loạn ngày 6/1 để chứng minh cho cáo buộc của mình. Bản thân nhiều thượng nghị sĩ, cũng là các nhân chứng trong vụ bạo loạn, đã hạ thấp yêu cầu cần mở rộng các bằng chứng.

Các nhân chứng sẽ không được triệu tập, đặc biệt sau khi ông Trump từ chối xuất hiện tại phiên tòa.

Việc thành viên đảng Dân chủ Patrick Leahy, thay vì Thẩm phán Roberts sẽ chủ trì phiên tòa trên, phần nào đã cho thấy tầm quan trọng của sự kiện này bị giảm bớt.

Câu hỏi lớn đặt ra hiện nay là có bao nhiêu thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa sẽ bỏ phiếu kết tội ông Trump? Trong cuộc luận tội lần đầu tiên, chỉ có duy nhất nghị sĩ đảng Cộng hòa Mitt Romney bỏ phiếu chống lại ông Trump. Lần này, ngoài ông Romney, có thể sẽ có một số thành viên khác trong đảng Cộng hòa có quan điểm ôn hòa hơn, chẳng hạn như thượng nghị sĩ Susan Collins của bang Maine và Lisa Murkowski của bang Alaska bỏ phiếu kết tội ông Trump.

Ngay cả như vậy, kết quả của phiên tòa này có thể cũng sẽ tương tự như những gì diễn ra trong cuộc luận tội đầu tiên, đó là tuyên bố "miễn tội" cho ông Trump./.

Kiều Anh